text
stringlengths 101
190k
| source
stringclasses 1
value |
|---|---|
… Ньукулай оҕонньор бүгүн таһырдьаттан санаата көнөн киирдэ. Кулун тутардааҕы күндэлэс сырдыктан дьиэҕэ киирэн бастаан тугу да көрбөккө аан таһыгар таалан тура түстэ. Онтон сыҥааҕын быатын оннугар тигиллибит уунаҥнас эрэһиинэни эрийэ тутан баран төбөтүн оройугар иилбитин төлө тардан бэргэһэтин уһулла. Үөрүйэҕинэн ньилбэгэр охсуолаамахтаан тэбээтэ уонна аан чанчыгар таҥас ыйыырга анаан саайыллыбыт тимир көхөнү илиитин иминэн булан быатыттан иилэн кэбистэ. Бокоорон хаалбыт тарбахтарынан оргууй тимэхтэрин төлөрүтэн сонун уһулла уонна эмиэ илиитин иминэн бигээн ыйаата…
Данил Николаевич Макеев – прозаик, суруналыыс, Арассыыйа суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, “Чолбон” литература сурунаалын редакторын солбуйааччы. Кини Саха судаарыстыбаннай университетын Филологическай факультетын үөрэнэн бүтэрбитэ. “Кыым”, “Республика бүттүүнэ”, “Саха сирэ” өрөспүүбүлүкэтээҕи хаһыаттарга суруналыыһынан үлэлээбитэ. Уус Алдан, Бүлүү улуустарыгар учууталлаабыта. Данил Николаевич айымньыларыгар Аҕа дойду сэриитин кэминээҕи саха олоҕун көрдөрөр, булт-алт тематыгар суруйар. Оҕо литературатыгар ылсан үлэлиир.
… Хараҕа сыыйа үөрэнэн аан таһыгар турар сымнаҕас бүрүөһүннээх олох маска сэрэнэн олордо, аҕылыы-аҕылыы хаатыҥкатын уһулла, таапачыкатын кэттэ. Онтон умса нөрүйэн уҥа илиитинэн ньилбэгиттэн тайанан, хаҥас илиитинэн таҥас ыйыыр ыскаап тутааҕыттан тутуһан турда. Оргууй аҕай бакаалаан остуолга тиийэн уокка холбонон куруук сылаас турар тиэрмэһиттэн чэй кутунна.
Күн уһаан, дьыбар тахсар буолбутун кэннэ оҕонньор таһырдьа тахсан чээччэйэн киирэр идэлээх. Бүгүн бастакы бэлиэтээһин буолбут – дьиэ муннугунан кырыыһаттан биир муус чопчу таҥнары ыйаммыт. Били ырыаҕа ылланарыныы сып-сырдык таммахтар кылыкын-кылыкын кылыйсыбыттар. Ньукулай ол таммахтары көрөн тоҕус уонус хаарбын уулларан күөххэ үктэнэр киһи буоллум ээ, быһыыта, диэн сүрдээҕин үөрэн киирдэ. Киһи кырыйдаҕына хас биирдии күнү таҥара бэлэҕин курдук ылынар буолар эбит. Кыһын күн уһууругар тиийбит киһи диэн баҕалааҕа, аны ити бастакы таммахтары көрөн күөххэ үктэнииһибин ээ дии санаата. Эмискэ «харк» гынан хаалбатаҕына, быйыл даҕаны хара сир устун хаамыыһы, саҥа тыллыбыт от-мас сүрэҕи-быары ортотунан сайан киирэр сытын, күн уота эти-хааны сылаанньытар сылааһын билииһи быһыылаах. Бүгүн кулун тутар онус күнүгэр бэлиэтээтэ, ол аата аны биир ыйынан, муус устар уон күнүгэр, күүскэ ириэрэн уу-хаар тахсыбытынан барыаҕа.
Оҕонньор ити курдук ону-маны саныы, итии чэйи иһэн бурулата олорон былыр, адьас оҕо сылдьан, балаҕан чаампытыттан таҥнары ыйаммыт бастакы чопчуну көрөн баран эмиэ күөххэ үктэммит киһи дии санаабытын өйдөөн кэллэ. Сэрии кэминээҕи ынырык кэмнэр этэ. Оччолорго кини баара-суоҕа уон үс эрэ саастааҕа ээ… Уонна итинник санаа киирбит эбит. Ыраах учаастакка сүөһү көрөн кыстаан олороллоро. Сэрии буоллаҕын үһүс кыһыныгар аас-туор олохтон балта, аҕыс саастаах Өксүү, ыалдьан өлбүтэ. Өксүүттэн үс сыл балыс биэстээх Ааныска эмиэ нэһиилэ кыыкынаан сылдьара. Аҕалара сэриигэ барбыта, ийэлэрэ холкуос сүөһүтүн көрөн хараҥаттан хараҥаҕа диэри мөхсөөхтүүрэ. Хас да ыал, үксэ оҕо-дьахтар биир балаҕаҥҥа симсэн олороллоро. Эр киһилэрэ диэн арай хотон тас үлэһитэ, от-мас тиэйээччи алта уончалаах Тулламыкы оҕонньор этэ. Ньукулай, оччолорго Ньукуус, саас балаҕан чаампытыттан таҥнары ыйаммыт бастакы муус чопчуну көрөрүн саҕана астара төрүт быстыбыта. Нуорма бурдуктарын кэмчилээн, күҥҥэ биирдэ уу судураай хааһы сииллэрэ. Хата, аҕыйах ынах төрөөн, кыра суорат баар буолан, нэһиилэ тыыннаах сылдьаллара. Ыал ыалынан хоргуйан өлбүттэрин туһунан ынырык сурахтары дьоно сибигинэһэн кэпсэтэллэрэ.
Дьэ итинник сыккыраһан олордохторуна, Охонооһой уонна Лэпсэй диэн икки кырдьаҕас оҕонньор куйуурдуу диэн тиийэн кэлбиттэрэ. Эмиэ аһыыр-аһаабат сылдьар оҕонньоттор балтараа көстөөх сиргэ куйуурдарын, сүүрдэрин, анньыыларын, күрдьэхтэрин талах салааскаҕа соһон, ыкса киэһэ нэһиилэ тэмтэриҥнэһэн кэлбиттэрэ. Суорат сыыһа сиэн, хатыҥ үөһэ чэйи иһэн баран утуйбуттара. Сарсыарда бэрт кыра бурдуктаахтарынан уп-убаҕас хааһы оҥостон аһаабыттара. Оҕонньоттор Ньукууһу куйуурга илдьэ барар буолбуттара.
Уруккуттан куйуурданар күөл быста уолан, уопсай сүбэнэн дьиэлэриттэн икки биэрэстэлээх Анаҕаһыннаах диэн балачча киэҥ ходуһалаах обургу күөлгэ куйуурдуурга быһаарыммыттара. Кураан сыллар буоланнар, уута биллэрдик тардыбыта, онон, баҕар, бэрсээрэй дэспиттэрэ. Салааскаларын соһон от тиэйбит суолунан күөллэригэр тиийбиттэрэ. Лэпсэйдээх Охонооһой күөл кытыытыгар киирэн хайа диэки барыахха сөбүн сүбэлэспиттэрэ. Урут хаһан да куйуурдаабатах күөллэрэ буолан, балачча мунаарбахтаан баран, бастаан арҕаа атахха ойбонно тэһэн көрүөххэ диэн буолбута. Суоллара хата күөлү ортотунан ааһара. Онон арҕаа атахха диэри сыарҕа суолунан субуруһан тиийэн баран, Охонооһой тохтоон уҥа-хаҥас олоотоомохтообута.
– Дьэ ханан ойбон тэһэбит? – диэн баран харда эрэйбиттии Лэпсэйгэ эргиллибитэ.
– Оо, ону мин билээхтиэм дуо? – Лэпсэй тула көрүтэлээбитэ. – Элбэх ойбону алларар кыаҕа суох дьон буолаахтаатахпыт дии. Балыктаах сири таба тайаннахпытына, дьолбут буолуо этэ.
– Мэлдьи куйуурдуур дьон балык кыстаан сытар сирин хаара хоҥнорхой, мууһа ыраас буолар дииллэрин истэр этим. Дьоҕойон оннук сирдэ көрдөөн көрүөххэ.
– Ээ, инньэ дииллэрэ. Чэ, бастаан суол хаҥас өттүгэр алларан көрүөххэ. Тоҥуу хаары кэһэн ырааппаппыт буолуо да… – дии-дии, Лэпсэй салааскаттан күрдьэҕи сүөрбүтүнэн барбыта.
Киһини тобугунан тоҥуу хаары оймоон тахсан оҕонньоттор хардары-таары күрдьэҕинэн хаары мууһугар диэри хоҥнорута анньан көрбүттэрэ уонна: «Чэ, манан тэһэн көрүөххэ», – дэспиттэрэ. Ньукуус ойбон тэһэр сирдэрин хаарын ыраастаһыыга көмөлөспүтэ. Охонооһой үтүлүгүн устан хаарга уурбута, анньыыны ылан төбөтүгэр кэтэрдиллибит мас хаатын быатын сүөрбүтэ, тойон эрбэҕинэн биитин бигээн көрбүтэ уонна ытыһыгар силлээн баран хараҥа күөх мууска «курх» гына батары биэрбитэ. Төһө да кырыйдар, бытаардар, анньыынан тутта үөрүйэҕэ биллэрэ. Сотору соҕус саар ыаҕас айаҕын саҕа иэннээх, икки харыстан ордук дириҥнээх мууһу көйбүтэ. Онтон аҕылаан, сылайан анньыытын Лэпсэйгэ биэрбитэ. Ол кэмҥэ Ньукуус көйүллүбүт мууһу күрдьэҕинэн баһан кэбиспитэ. Аны Лэпсэй көйбүтүнэн барбыта. Ити курдук солбуйса сылдьан алларбыттара. Ойбон дириҥээн истэҕин ахсын мууһун баһар уустугурбута, Ньукуус сэниэтэ эстибитэ. Аны солбуһа сылдьан муустарын баһар буолбуттара. Кэмниэ кэнэҕэс ойбоннорун түгэҕинээҕи мууска сиик биллибитэ. Охонооһой сонун устан хаарга тиэрэ бырахпыта уонна аҥаардас ырбаахынан, сэлиэччигинэн эрэ туран ойбон түгэҕинээҕи мууһу суптурута анньыбыта. Онуоха уу оннугар убаҕас бадараан быллайан тахсыбыта.
– Оо, пахай! Манан төрүт да уута суох эбит… – диэн саҥа аллайбыта.
Лэпсэй ойбону өҥөйөн көрөн баран:
– Тыый! Бу күөл олус да уолбут… Манан хойуораары гыммыт дии, – диэбитэ.
Бары ойбоннорун таҥнары өҥөйөн соҥуоран турбуттара. Ньукуус ойбон тэһиннэр эрэ куйуурунан балыгы баһан ылыахпыт дии санаабыта, хап-хара бадараан тахсан, кыһыытыттан хараҕын уута бычалыйан кэлбитэ.
Охонооһой, балачча саҥата суох туран баран:
– Маннык уолбут буоллаҕына, балык баар сирин таба тайаннахха, куйуурга кэлиэн сөп этэ, – диэбитэ.
– Оннук. Ол эрээри балык кыстаан турар сирин таба тайанарбыт биллибэт, – диэн баран Лэпсэй үөһэ тыыммыта.
Бастакы ойбонноруттан балачча тэйэн эмиэ хаары хоҥнорута анньан көрөн баран, ойбон аллараары хаарын ыраастаабыттара. Бары да сэниэлэрэ эстэн, хамсаналлара бытаарбыта. Бу сырыыга бэрт өр сыралаһан ойбоннорун тэспиттэрэ. Ап-араҕас уу өрө булдьугураан тахсыбыта. Оҕонньоттор солбуһа сылдьан ойбон түгэҕин кэҥэппиттэрэ, Ньукуус сүүрүнэн мууһун баспыта. Сэниэтэ эстэн, илиитэ нукаай курдук буолбута, мууһун эһэригэр сүһүөхтэрэ мөҥөн баран түһэ сыһар буолбута. Итинник сордонон син ойбонноругар куйуур батар буолбута. Охонооһой куйуур угар түөрэйин кэтэрдэн ойбоҥҥо батары биэрбитэ. Эргитэн иһэн:
– Оо, манан даҕаны чычаас баҕайы эбит. Куйуурум түгэҕэр тиийэр, – диэбитэ.
– Оччоҕо эмиэ халтайга эрэйдэнээхтээбиппит дии, – диэн Лэпсэй санаата түспүттүү сөҥөдүйбүтэ.
Охонооһой куйуурун эргиппэхтии түһэн баран таһаарбыта – бадараантан атын туох да суоҕа. Ону көрөн бары да санаалара түспүтэ. Оҕонньоттор салааскаҕа олорон саҥата суох табахтаабыттара, Ньукуус анньыы угар өйөнөн турбута. Аччыктаан иһэ курулуура, мэйиитэ эргийэрэ, табах аһыы сытыттан сүрэҕэ өлөхсүйэрэ. Онтун оҕонньотторго биллэримээри кинилэргэ көхсүнэн эргиллэн күөл киһи хараҕын саатырдар ньуурун симириктии-симириктии одууласпыта. Күн ортото буолбут быһыылааҕа, сааскы чаҕылхай күн уота киһи иэдэһин сылытара.
– Ньукуус, тоойуом, кэл манна олор, – диэн баран Охонооһой сонун суулуу тутан ойбонтон баһыллыбыт мууска уурбута. – Сынньана түһэн баран өссө биир ойбону тэһэн көрүөхпүт, – диэбитэ.
Ньукуус тиийэн олорбутун кэннэ чарапчылана-чарапчылана тулатын көрүммүтэ уонна:
– Бу сырыыга ханан ойбон тэһэрбитин Ньукуус таллын. Уол оҕо дьоллоох, эдэр киһи баартаах. Баҕар, балык баар сирин таба тайанаарай… – диэбитэ.
Лэпсэй ону бэркэ сэргээн хонос гына түспүтэ.
– Кырдьык даҕаны, биһиги иккиэн кураанаҕы харбаатыбыт. Аны эн ойбон тэһэр сири тал, – дии-дии, бэргэһэтин көннөрүммэхтээбитэ.
Ньукуус сүрэҕэ биллигирэччи тэппитэ, сирэйэ итийбэхтээн ылбыта, олоҕор биир саамай суолталаах, киһи дуу, кии дуу буолар түгэнэ тиийэн кэлбитин курдук санаабыта. Хараҕар ийэтэ, былаатын баана-баана, кинини тобулу көрөн турар мөссүөнэ, балта Ааныска эмиэ да сайыспыт, эмиэ да аһыммыт харахтара уонна тоҕо эрэ аҕата сэриигэ бараары сонун кэтэн эрэрэ көстөн ааспыттара.
Балачча уһуннук саҥата суох олорбуттара. Ньукуус сибилигин оҕонньоттор «чэ, туруоҕуҥ!» диэхтэрэ диэн дьиксинэн, тыҥаан аҕай олорбута. Онтон тиһэҕэр туох ааттаах уһуннук олордубут диэх курдук санаталаан ылбыта. Төһө да кэтэһэ олордор Охонооһой:
– Чэ, туран көрүөҕүҥ дуу… – диэбитигэр кыратык ходьох гынан ылбыта, тураары өрүтэ үөмэхтээбитэ даҕаны, атахтара такыччы тардан хаалбыт курдук этилэр. Аттыгар батары аспыт анньыытын угуттан тардыһан туран иһэн умса баран түспүтэ.
– Оо, бу оҕо атаҕа көһүйэн хаалбыт дуу? – диэн баран Лэпсэй хонноҕун анныттан ылан өрө тардыбытыгар туран сирэйин хоту тоҥуу хаары оймообутунан барбыта. Сэниэтэ эстэн тыын ылаары тохтоон кэннин хайыһан көрбүтэ ойбонноруттан дуоннааҕы тэйбэтэх этэ. Охонооһой анньыыларын, куйуурдарын сүгэн, Лэпсэй сүүрдэрин тутан, салааскаларын соһон кини суолун батан иһэллэрэ. Ньукуус өссө барбахтыы түһэн баран тохтообута. «Манан!» дии санаат, атаҕынан хаары хаһыйа сатаабыта. Оҕонньотторо аҕылаһан кэлбиттэрэ. Тыын ылан тура түһэн баран, ойбон алларар сирдэрин хаарын ыраастаабыттара. Охонооһой эмиэ сонун устан анньыыны илиитигэр ылбыта. Солбуһа-солбуһа көйөн, муустарын баһан ойбоннорун балачча дириҥэппиттэрэ. Бары да сэниэлэрэ эстибитэ. Оҕонньоттор бырдылара быстан эмиэ салааскаларын хаар хайыҥар ууран кэккэлэһэ олорон сынньаммыттара. Ньукуус бу сырыыга ойбон таһыгар чохчойон олорбута, сэниэтэ букатын эстибитэ, мэктиэтигэр илиитэ-атаҕа салыбырыырга дылы гынара.
– Тоойуом, кэл, манна олор. Итинник олордоххуна, атаҕыҥ көһүйэн хаалыа, – дии-дии, Охонооһой эмиэ сонун суулуу тутан эһиллибит муус үрдүгэр уурбута.
Ньукуус нэһиилэ туран онно тиийэн олорбута, кырдьык, атаҕа көһүйэ сыспыт этэ. Күн уота сып-сылааһынан көхсүн угуттуура. Ол олорон утуктаан тоҥхоҥноон барбыта. Маннык тугу да гыммакка уу нуһараҥнык олоруон олус баҕарбыта. Ол эрээри хараҕар балтын Ааныска кубархай мөссүөнэ көстөн кэлэн, хонос гына түспүтэ. Оҕонньоттор эмиэ утуктаан тоҥхоҥноһо олороллоро. Ньукуус муус тоорохойун ылан ыстаан күчүгүрэппитэ. Тыбыс-тымныы муус бэлэһин хаарыйан сөтөллөн ылбыта.
Охонооһой, утуктуу олорон, төбөтүн өндөппүтэ:
– Һуу, утуйан бараары гынныбыт дии. Лэпсээй, туран көрөрбүт дуу? – диэбитэ уонна ньилбэгиттэн тайанан умса нөрүйэн иккитэ-үстэ өрүтэ үөмэлээн турбута.
Анньыыны ылан оргууй көйбүтүнэн барбыта. Эмиэ солбуһа сылдьан ойбоннорун алларбыттара. Сыралара-сылбалара быстыбытын кэннэ, кэмниэ
кэнэҕэс ойбонноро ап-араҕас уунан өрө бидилийбитэ. Онтон ойбон түгэҕин кэҥэтэ сатаан балачча өр букунаспыттара. Ньукуус сүүрүнэн мууһу баһан испитэ. Бүтэһик сырыытыгар бэркэ кыһаллан холбуйан ылан номнуо кыра бугул саҕа буолбут муус үрдүгэр сүөкээбитигэр, муус быыһыттан ылгын чыҥыйа саҕа мунду түһэн өрүтэ тэйиэккэлии түспүтэ.
– Балык! Балык! Мунду! – диэн саҥа аллайа түспүтэ уонна, сүүрүн ыһыктаат, саба харбаан ылбыта.
– Хор эрэ! Бээ-бээ, саҥарба, – дии-дии, Охонооһой куйуур угар Лэпсэй уунан биэрбит түөрэйин кэтэрпитэ.
Куйуурун ойбоҥҥо уган, хаҥас атаҕынан түөрэйин үктээн туран эргитэн куоҕаҥнаан барбыта. Балачча эргитэ түһэн баран куйуурун таһаарбытыгар сүүрбэччэ мундуну кытары биир быччыкы кэлбитэ. Ону сүөкээт, куйуурун эмиэ ойбоҥҥо батары биэрбитэ. Ньукуус балыктарын хомуйан Лэпсэй салааскаҕа түүрэ баайбыт куулларын сүөрэн тоһуйан биэрбитигэр хаалаабыта. Охонооһой бу сырыыга куйуурун мааҕыҥҥытынааҕар уһуннук эргиппитэ, ол үрдүнэн эмиэ бэрт кыра мунду кэлбитэ. Ити курдук Лэпсэйдиин солбуһа сылдьан эргиппиттэрэ эрээри, биир обургу кытыйа эрэ буолар мундуну, биэс быччыкыны ылбыттара. Чугас соҕус балык кыстаан сытар сирэ баар буолуон сөп курдуга. Ол эрээри өссө ойбон алларар сэниэлэрэ суоҕа. Балык кэлэрэ да аҕыйаабыта, куйуурдара сороҕор кураанах тахсар буолбута. Бары аччыктаан иэдэйбиттэрэ, оҕонньоттор куйуурдарын нэһиилэ эргитэр буолбуттара. Онон сарсын киириэхпит диэн тэриллэрин барытын хаалларан, биир кыракый күөс буолар балыктаах куулларын сүгэн дьиэлэригэр барбыттара.
Ньукуус төһө да аҕыйах балыктаах буоллаллар, оҕолор онно да үөрэн чаҕылыһалларын санаан, дьиэтигэр тиийэ охсуон баҕаран, оҕонньоттор иннилэригэр киирэн хааман испитэ. Бары даҕаны сэниэлэрэ эстэн нэһиилэ налбыҥнаһаллара.
Балаҕаҥҥа киирэн кэлбиттэригэр баар дьон бары сирэйдэрэ кинилэр диэки буолбута. Дьахталлар мэлийбиттэрин сэрэйэн умса көрөн ити иннинэ ким тугу гына сылдьыбытын салҕаабыттара. Охонооһой саҥата суох сыгынньахтанан баран, уҥа диэки иһит уурар оронтон ыаҕас ылан куулун таҥнары туппута. Оҕолор ону көрөөрү оһох таһыгар тиийбиттэригэр, Өлөөнө ыаҕаһы хаба тардан ылан оһох кэннин диэки барбыта. Куйуурдьуттар, Тулламыкыга хас ойбону алларбыттарын, бастакы, иккис ойбонноруттан мэлийбиттэрин, үһүс ойбонтон итиччэ балыгы ылбыттарын кэпсии-кэпсии, хатыҥ үөһэ чэйи иһэн бүтүүлэригэр дьахталлар оһохторун оттон, ботур-ботур кэпсэтэ-кэпсэтэ, балыктарын чугуун иһиккэ буһара уурбуттара. Сотору балаҕан иһэ буспут балык минньигэс сытынан туолбута. Аччык киһи ордук сытымсах буолар эбит этэ. Ньукуус ол сыттан мэктиэтигэр мэйиитэ эргийтэлээбитэ, сүрэҕэ эриллиэр, куртаҕа курулуйуор, сыҥааҕын уута сүүрүөр диэри иҥсэтэ көппүтэ.
Аччык оҕолор эмиэ кини курдук турукка киирэн, көмүлүөк оһох холумтаныгар таҕааҥҥа оргуйан булдьугуруу турар чугуунтан харахтара арахпатаҕа. Балык буһуута дьахталлар оҕолору биирдии куопсук убаҕас хааһынан аһаппыттара уонна утуйуҥ диэн кытаанахтык дьаһайбыттара.
Ньукуус оҕолору тоҕо утутар баҕайыларай диэн саныан икки ардыгар үстээх Уйбаанчык:
– Оттон пальык сиэбэппит дуо-аа-а? – диэбитигэр ийэтэ Татыйаас, ытамньыйа сыһа-сыһа:
– Суох-суох. Балыгы эһиги сиэбэккит… Куйуурдьуттар сиэхтэрэ, – дии-дии, оронугар көтөҕөн илпитэ.
Ньукуус ону истэн дөйбүт курдук буолбута. Эмискэ балта Ааныска кини диэки диэличчи көрөн турарын көрө түспүтэ, аһынан хараҕын уута бычалыйан тахсан бокуойа суох симириктээн ылбыта. Ол икки ардыгар дьахталлар үс кытыйаҕа илдьи буспут, буруолуу сылдьар мундуну кутан остуолга уурбуттара, хамыйах аҕалбыттара. Ньукуус даҕаны, оҕонньоттор даҕаны оннуларыттан хамсаабакка дьиппиниһэн олорбуттара. Чочумча киһини хам баттыыр, кутун-сүрүн тууйар ыар, нүһэр чуумпу сатыылаабыта. Ити ынырык чуумпуну Өрүүнэ кэһиэхтээх саҥата аймаабыта.
– Охонооһой, Лэпсэй, Ньукуус… Ити балыгы бары сиэммит өллөммөппүт. Таах иҥсэбитин эрэ көбүтүөхпүт. Ол оннугар эһиги сиэҥҥит сэниэ киллэриннэххитинэ сарсын, баҕар, балык баар сирин таба тайаныаххыт. Онон аһааҥ, эрэлбит эрэ эһиги, – диэбитэ.
Оттон атын дьахталлар туох да саҥата суох орон ороннорунан тарҕаһан иҥэн-сүтэн хаалбыттара. Тулламыкы сонун кэтэн таһырдьа тахсыбыта.
Охонооһойдоох Лэпсэй, сирэй-сирэйдэрин көрсөн баран, оргууй остуолга тиийэн оҕолор диэки көхсүлэринэн буолан олорбуттара. Ньукуус олорор сиригэр хам хараҕаланан хаалбыт курдуга. Ол олордоҕуна, ийэтэ кэлэн окумалыттан ылан остуолга дэллэритэн илпитэ. Ньукуус куҥ курдук буолан хаалбыт илиилэрин ньилбэгэр ууран мундулаах кытыйаны супту одуулаабытынан таас төрөөн олордоҕуна, Охонооһой уҥа илиитин ылан остуол үрдүгэр уурбута уонна хамыйах туттаран кэбиспитэ. Онтон умса туттан, туора көрөн олорон бүтэҥитик:
– Аһаа, тоойуом. Сэниэ киирдэҕинэ табыллар, – диэбитэ.
Ньукуус илиитэ-атаҕа бааллан хаалбыт курдуга. Ийэтэ кэлэн санныттан илигирэтэ-илигирэтэ:
– Ньукуус, аһаа. Биһиги… Ааныска уонна мин туспутугар, – диэбитигэр биирдэ хамыйаҕар мундуну баһан ылан айаҕар укпута. Онтон балыгын миинигэр хараҕын уута чоккуруу-чоккуруу амтанын да билбэккэ барытын сиэн кэбиспитэ уонна итирик киһи курдук балааскайдаан, хараҕын уутугар муна-муна, оронугар тиийэн умса түспүтэ.
Сарсыарда халлаан сырдаатын кытта аччык оҕолортон, дьахталлартан куотар курдук күөллэригэр харбыаласпыттара. Туох да саҥата-иҥэтэ суох бэҕэһээ Ньукуус түспүт ойбонуттан өссө үөс диэки ойбон алларан аччарыспыттара. Бары, кырдьык, биллэ сэниэлэммит курдуктара. Өр-өтөр буолбатаҕа, ойбон түгэҕэр уу бычыгыраабыта. Охонооһой ытыһыгар силлээмэхтээн баран суптурута түһүөлээбитигэр уу өрө булдьугуруу түспүтэ. Ону кытары үс-түөрт ыыс араҕас собо өрөҕөтө кылбаҥнаабыта.
Лэпсэй сүүрүн тутан туран:
– Оо, эбэбит барахсан! – диэн баран ньакыйдар накыйан мууска тобуктуу түспүтэ.
Оттон Ньукуус ойбоҥҥо собо арҕаһа хараарарын, өрөҕөтө кылбаҥныырын көрөн туран айаҕар хабархай амтан биллибитигэр биирдэ саҥата суох ытыы турарын өйдөөбүтэ.
* * *
Сарсыҥҥытыгар Ньукуус балаҕан чаампытыттан таҥнары ыйаммыт муус чопчу сып-сырдык таммахтарыгар ытыһын тоһуйан туран:
– Аҕаа, биһиги этэҥҥэбит. Эн кырыыстаах өстөөҕү харса суох кыдый!!! – диэн иһиллэр иһиллибэттик ботугураабыта
2
1
Навигация по записям
Таатта балыыһата эһиил үлэҕэ киириэҕэ
Өрөспүүбүлүкэҕэ эбии 678 киһи ыарыйда
Маны ааҕыҥ
Дьокуускайга саха литературатын баала ыытылынна
Наталья Харлампьева үрдүк наҕарааданы тутта
“Мин бэйэм талбытым эрэйдээх бу суолу — сүрэхтэн сүрэххэ айанныыр аналы…”
Айсен Николаев: саха литературата татаардыы, татаар айымньылара сахалыы саҥардылар
Норуодунай бэйиэт Нам улууһугар ааҕааччыларын кытары көрүстэ
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
Санкт-Петербурга Семен Новгородов аатынан искибиэргэ өйдөбүнньүк бэлиэ баар буолла
Сүрүн
Ил Дархан юристары идэлээх бырааһынньыктарынан эҕэрдэлиир
Уопсастыба
Олохтоох эт сыаната тоҕо үрдүгүй? (ВИДЕО)
Уопсастыба
Тыллары сайыннарар сэргэх бырайыактар
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Сорох култуура, сүрүннээн, помидор уонна оҕурсу, астарын биэрбэккэ, биир кэм үүнэн сараадыйа турар буолааччылар. Ону көрө сылдьан, хос (хоннох) лабааларын сарбыйан биэриллэр, маны атыннык "хоннохтооһун" дэнэр.
Итини таһынан алларааҥҥы икки-үс сэбирдэҕин ылан кэбиһиллэр. Ити салгын үчүгэйдик хамсыырын, итиэннэ буортан араас үөн-көйүүр ыамата тарҕамматын хааччыйар.
Помидор буор көпсөркөйүн сөбүлүүр
Кэмиттэн кэмигэр помидор тулатын буорун көбүтэн биэрэ сылдьыллар уонна хортуоппуй курдук, умнаһын төрдүн буорунан томточчу көмүллэр. Маннык ньыма ууну кирээдэ икки ардынан халытан кутарга табыгастаах. Ону таһынан, эбии силистэр үүнэн, үүнээйини бөҕөргөтөллөрүгэр көмөлөһөр. Аһын кэмигэр биэрэрин туһугар помидор төбөтүн сарбыйыллар, итиэннэ сэбирдэҕин хонноҕуттан үүнэр хос лабааны (пасынок) түөрт-алта сантиметр уһаата даҕаны -- тоноон ылыллар. Кылгас угу сарбыйыллыбат, алларааҥҥы эрэ сэбирдэхтэр хоннохторун тууруллар.
Өйдөөҥ: Адьас төрдүттэн тосту тардан ыллахха, ол сиртэн хоннох үнүгэс хаттаан үүнэр. Ити иһин биир сантиметр төрдүгэһи хаалларыллар.
Кырдьыбыты эдэригэр түһэриллэр
Оҕурсу киин умнаһа уһаан эрэр кэмигэр икки ойоҕос умнаһы утуу-субуу үүннэриллэр. Бу ойоҕос лабааттан сөптөөх аһы ыллахха, аллара субурутан түһэрэн, төбөтүгэр баар икки сэбирдэҕин үөһэ тутан баран, борбулуоханан туттаран, буорунан көмөн кэбиһиллэр. Оччоҕуна, силис тардан, саҥаттан үүнэн барар, итиэннэ ук эдэригэр түһэн, улаатан истэҕин аайы ас бөҕөнү биэрэр. Оттон били хаалбыт киин умнаһын сэрэнэн быһан быраҕыллар.
"Оҕурсум амтана ап-аһыы!" – диэн эдэр оҕуруотчуттар соһуйааччылар.
Үгэс курдук, итии тэпилииссэҕэ тымныы ууну куттахха, эбэтэр кураанах сибэккитэ наһаа элбэх түбэлтэтигэр, эбэтэр сэбирдэхтэрин аһары быстахха, оҕурсу амтана уларыйан хаалар, аһыы буолар. Оттон буорун олус куурдан баран, ууну эмискэ куттахха, сүрүн умнаһа устатынан хайа баран хаалар. Ити иһин ууну эрэсиими тутуһан, итиэннэ сөбүгэр сылааһы кутуллар. Ас биэрбэт кураанах сибэккилэрин бэрт аҕыйаҕы ордорон баран, тоноон кэбиһиллэр.
Аны силиһэ үөһэнэн сыыллан, тэнийэ үүнэр буолан, ууну оруобуна умнаһын төрдүгэр буолбака, ыраахтан төгүрүччү кутуллар. Наар төрдүгэр эрэ кута сырыттахха, ууну иҥэриммэккэ силиһэ ыалдьан саһаран барар, сэбирдэхтэрэ хатар.
Уу кэмчи түбэлтэтигэр
Тиэргэн тула үүнэр оту, сиэмэтин биэрэ илигинэ, хотуурунан охсон тэпилииссэҕэ киллэрэн, уктар анныларынан саба уурдахха, сиигин өр тутар. Кэмиттэн кэмигэр ол оту эргитэн биэрэн, кыратык салгылатыллар, аллараа өттө түүнүгүрбэтин наадатыгар.
Уоҕурдарга аһары сибиэһэй сааҕы куттахха, саҥа үүнэн иһэр ас мөлтөөн, сымнаан хаалар.
Өйдөөҥ: Оҕурсу сэбирдэҕинэн эмиэ аһыыр, ити иһин тэпилииссэ салгына куруук сииктээх буолуохтаах уонна салгылатыллыахтаах.
Аһатар да кэмнээх
Оҕуруот аһын хайдах уонна тугунан эбии аһатар туһунан бассаабынан тарҕанар араас ыйыылары-кэрдиилэри барытын итэҕэйэр, итиэннэ үүнээйини санаатах ахсын эбии аһатар көдьүүһэ кыратын ааһан, буортулаах буолар. Аһатыы бэйэтэ кэмнээх-кэрдиилээх, быраабылалаах. Ол курдук, ханнык баҕарар үүнээйини, оҕуруот аһын олохтоох сиригэр көһөрбүт кэнниттэн биирдэ аһатыллар. Онтон ордук аһаттахха, иҥэмтэлээх эттигэ барыта уктаах сэбирдэҕэр эрэ барар, аһы биэриитэ тохтуур.
Кабачокка, патиссоҥҥа астаах сибэккилэр тахсалларын наадатыгар түөрт-биэс күн устата уу куппакка, ол оннугар тээпкэнэн буорун таптайан биэрэн (сухой полив оҥорон) баран, кыралаан уу куттахха, аһы үчүгэйдик биэрэллэр. Бу ньыма дэлэй ууга наадыйар тыкваҕа барсыбат. Биэрэс, помидор элбэх аһылыгы ирдээбэттэр.
Иккис аһатыыны от ыйын 20 күнүн эргин, чопчулаан эттэххэ, бастакы хомууру ылан баран, иккис түһүмэххэ киирэр саҕана оҥоруллар.
Мүөт туһата
– Кабачокка (атын да үүнээйилэргэ) барыта астаах эбэтэр олох кураанах сибэккилэр тахсаллар эбэтэр тахсан иһэн сытыйан хаалаллар. "Тоҕо оннугуй?" – диэн кыргыттар мэлдьи ыйыталлар.
Манныкка мин сөбүлээн туттар икки албастаахпын. Бастакыта: оҕурсуга, кабачокка атыыр сибэккилэр эрэ тахсар буоллахтарына, түөрт хас күн устата ууну кутары тохтотобун, оччоҕуна саҥа астаах сибэккилэр үүнэллэр.
Иккиһинэн, биир остолобуой ньуоска мүөтү биир лиитэрэ ууга суурайан баран, үүнээйигэ, сибэккитин эрэ буолбакка, сэбирдэхтэрин бүтүннүү кэрийэ сылдьан ыстарабын. Мүөт дыргыйар сытыгар тигээйилэр, ыҥырыалар кэлэннэр, үрүмэччилэр үмүөрүһэннэр, дьэ, оҕуруотум аһын барытын куоппаһырдаллар! Быһата, улахан үлэни оҥороллор.
Өйдөөҥ: Мүөт суурадаһынынан ыстара сырыттахха, үүнээйи түргэнник ситэр.
Чэй барахсан!
Сахалар олус чэйимсэхпит. Кыһыны быһа испит чэйбит быыбаркатын мунньан, хатаран, ханнык баҕарар үүнээйи (кыһыҥҥы сибэкки, арассаада, оҕуруот) буоругар эптэххэ, буор төрүт тупса түһэр, көрү-көпсөркөй буолар. Онон, чэй быыбарката туох да химията суох бэртээхэй уоҕурдуу!
Доруоһа эгэлгэтэ
Доруоһанан аһаабыт үүнээйи кэнсиэрбэлииргэ соччото суох, сып-сымнаҕас уонна харайыллар болдьоҕо кылгас буолар. Онон, оҕуруот аһын доруоһанан олох кыратык уонна бастакы эрэ кэмигэр, сибэккитин биэрэ илигинэ, аһатар ордук.
Уопсайынан, оҕуруот аһын тууһуур, кэнсиэрбэлиир эбэтэр хаһаанар буоллахха, натуральнай уоҕурдуунан уонна көннөрү уунан эрэ аһатыллар.
Илии иһигэр баар уоҕурдуу
Сибиэһэй үүтүнэн, эмис этинэн иитэн-аһатан олорор хороҕор муостаахпыт барахсан оҕуруокка туһата кэмэ суох. Ол курдук, сибиэһэй ынах сааҕын күрдьэҕинэн баһан, сүүрбэ лиитэрэлээх уулаах баахха кутан, уонча хонукка туруоруллар. Биир лиитэрэ суурадаһыны биир биэдэрэ ууга суурайан үүнээйилэргэ кутуллар. Уунан убатыллыбыт ынах иигэ оҕурсуга ордук үчүгэй. Уон хонукка биирдэ туттуллар.
Күл үүнээйигэ барытыгар барсар. Кураанахтыы буорга таммалатыллар эбэтэр суурадаһын оҥорон кутуллар. Ыстакаан аҥаара күлү биэдэрэлээх ууга кутан, уон күҥҥэ биирдэ биэриллэр.
Өйдөөҥ: Суурадаһыны оҕурсу умнаһын анныгар кутуллубат. Кини силиһэ үөһэнэн тэнийэ үүнэр буолан, быһа сиэнэр уонна сэбирдэхтэрэ саһаран киирэн бараллар, тэллэй ыарыытыгар ыллараллар. Оттон помидор, биэрэс уонна баклажан силистэрэ буорга батары киирэн үүнэр буоланнар, тулуйумтуолар.
9
1
0
0
1
1
SAKHAPARLIAMENT.RU
Подписывайтесь
на наш канал в telegram
и Будьте всегда в курсе
свежих новостей!
Подписаться
Читайте также
Былыык – бэртээхэй эбии аһылык
19.10.22 16:06
Өрөмүөн саҕаланна...
17.08.22 08:33
Дьэдьэни уонна клубниканы үүннэрии сатабылы эрэйэр
04.07.22 09:53
Арассаадаларгыт төһө улаатан эрэллэрий?
02.04.22 20:29
Уһун өрөбүллэри былаанныыбыт
22.10.21 15:11
Оҥоойу сүгүн олордубат, сытыарбат да буолла
30.07.21 10:45
Оҕуруотчукка — «ый халандаара»
26.02.21 12:11
Комментарии (0)
Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.
Оставьте свой комментарий
Опубликовать комментарий как Гость.
Имя (Обязательно)
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Оставляя комментарии на сайте «Сахапарламент.ру», я подтверждаю, что согласен с пользовательским соглашением сайта. правилами и условиями.
Отменить
Отправить комментарий
Другие новости
Спецпроекты
Саха Сирин «Олохтоох каадырдары промышленноска» бырайыага эдэр ыччаты үлэнэн хааччыйыы бастың практикаларын Бүтүн Россиятааҕы куонкуруhун финалыгар таҕыста
«Олохтоох каадырдары промышленноска» ѳрѳспүүбүлүкэтээҕи бырайыак ыччаты үлэнэн хааччыйыы…
07.12.22 20:49
Госдума сонуннара
2023 сылга үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйэ хайдах буолуоҕай?
Судаарыстыбаннай Дума үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйин (МРОТ) улаатыннарар сокуону ылынна диэн…
07.12.22 20:08
Политика
Мичил Николаев: «Благодарим республику за гуманитарную помощь!»
Как известно, самый молодой народный депутат Государственного Собрания (Ил Тумэн)…
07.12.22 19:51
Политика
Трудовые права мобилизованных будут дополнительно защищены
Председатель Госдумы Вячеслав Володин подчеркнул: выполняя задачи спецоперации,…
07.12.22 18:27
Общество
Подведены итоги конкурса «Призвание - Мама»
На днях подведены итоги Всероссийского конкурса молодых журналистов «Призвание - Мама»,…
07.12.22 14:33
Общество
Юные шахматисты Якутии, Бурятии и Сахалина - на гроссмейстерской сессии
Продолжается работа III Республиканского шахматного конгресса на базе…
07.12.22 12:50
Все новости
Тиһэх сонуннар
Спецпроекты
Саха Сирин «Олохтоох каадырдары промышленноска» бырайыага эдэр ыччаты үлэнэн хааччыйыы бастың практикаларын Бүтүн Россиятааҕы куонкуруhун финалыгар таҕыста
Госдума сонуннара
2023 сылга үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйэ хайдах буолуоҕай?
Госдума сонуннара
Оскуолалары муниципальнайтан региональнай таhымңа кѳhѳрѳргѳ кѳмѳлѳhѳр кѳннѳрүүлэр ылылыннылар
Болҕомто киинигэр
Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха...
01.12.22 14:53 670
“ҺӨҔҮҤ” быыстапкатын көрөн сөҕүҥ
02.12.22 15:38 643
Амма тыатын кэрдиитин туһунан киинэ сүрэхтэниитэ
01.12.22 19:00 522
Дьохсоҕон олоҥхоһутун истэр дьоро киэһэ
03.12.22 22:21 499
И.Л. Кондаков 165 сылыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ
01.12.22 15:11 368
Об издании
Редакция
Обратная связь
Реклама и услуги
Подписка
Спецпроекты
Архив
Пользовательское соглашение
16+
SAKHAPARLIAMENT.RU © 2020 | Сетевое издание «Саха Парламент». Все права защищены
Учредитель: Аппарат Государственного собрания (Ил Тумэн) РС(Я)
Адрес редакции: 677027, Республика Саха (Якутия), г. Якутск, ул. Кирова, д.18, блок В
Главный редактор: Христофорова М.Н.
Телефон редакции | Факс: +7 (4112) 40‒22‒10
Электронная почта редакции: [email protected]
Регистрационный номер ЭЛ № ФС77-78176 от 20 марта 2020г. выдано федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (Роскомнадзор)
Все права на материалы, опубликованные на сайте www.sakhaparliament.ru, принадлежат редакции и охраняются в соответствии с законодательством РФ.
Полное или частичное использование текстовых и иных материалов с сайта Sakhaparliament.ru на иных ресурсах в сети Интернет и в социальных сетях разрешается только с согласия редакции сайта и гиперссылкой на материал сайта Sakhaparliament.ru.
|
oscar
|
РФ премьер-миниистирэ Михаил Мишустин 2021 сылга Уһук Илин федеральнай уокуругун регионнарын икки ардыларыгар сөмөлүөтүнэн көтүүгэ 1,5 миллиард солкуобай суумалаах субсидияны көрөр туһунан дьаһалга илии баттаата.
Ити дьаһалынан билиэт сыаната 20 хайысханан чэпчэтиилээх буолуо диэн бырабыыталыстыба пресс-сулууспата иһитиннэрэр.
Чэпчэтиилээх хайысхаларга Хабаровскай – Анадырь, Петропавловск-Камчатскай – Южно-Сахалинск, Владивосток – Чита уо.д.а. киирсэллэр. Хайысхатыттан көрөн билиэт сыаната 2,2 тыһыынчаттан саҕалаан 10,9 тыһыынча солкуобайга тиийэр буолуоҕа диэн этиллэр пресс-сулууспа иһитиннэриитигэр.
Инники бырабыыталыстыба мунньаҕар Михаил Мишустин чэпчэтиилээх тарыыбынан 100 тыһыынчаттан тахса киһи туһаныаҕа диэн этэн турар. Чэпчэтиилээх билиэттэрдээх барыта 1780-тан итэҕэһэ суох эриэйсэ оҥоһуллуоҕа.
Мишустин эппитинэн, саамай уһуннук көтүү – Хабаровскай уонна Дьокуускай икки ардыгар 10,7 тыһыынча кэриҥэ солкуобайдаах буолуоҕа.
20 хайысханан чэпчэтиилээх бастакы көтүүлэри от ыйыттан уһук илиҥҥи «Аврора» авиахампаанньа саҕалыаҕа.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тохсунньу 26 диэн Григориан халандаарыгар сыл 26-с күнэ. Сыл бүтүө 339 күн (ордук хонуктаах сылга 340 күн) баар.
Ис хоһооно
1 Бэлиэ күннэр
2 Түбэлтэлэр
3 Төрөөбүттэр
4 Өлбүттэр
Бэлиэ күннэрПравить
Таможенник дойдулар ардыларынааҕы күнэ
Австралия
Австралия — Австралия күнэ
Ииндийэ
Ииндийэ — Өрөспүүбүлүкэ күнэ
Латвия
Латвия — Латвия Өрөспүүбүлүкэтэ дойдулар ардыларыгар билиниллиитин күнэ (1921 сыллаахха Антанта дойдулара Латвия тутулуга суоҕун билиммиттэр.)
Беларусь
Беларусь — Беларусь билимин күнэ
Украина
Украина — Украина хонтуруоллуур-ревизиялыыр сулууспатын үлэһитин күнэ
ТүбэлтэлэрПравить
661 — Рашидун Халифат бүтэһик халибын Алины өлөрбүттэр. Бу Али халиф Муһаммет өлбүтүн кэннэ мусульмааннары салайбыт төрдүс халиф этэ (шииттэр билинэр бастакы халифтара). Кини саҕана арааб мусульмааннар ыккардыларыгар гражданскай сэрии буолбута, шииттэр уонна сунниттар бүтэһиктээхтик хайдыспыттара.
1500 — Испания байҕалынан айанньыта Висенте Яньес Пинсон Европа дьонуттан бастакынан билиҥҥи Бразилия буоругар үктэммит.
1564 — Улуу гетман Микола Радзивилл баһылыктаах Литва улуу княжествотын аармыйата Петр Шуйскай баһылыктаах Нуучча саарыстыбатын аармыйатын Ливония сэриитин Ула аттынааҕы кыргыһыытыгар кыайбыт (Ула диэн Даугава өрүс салаата, билиҥҥи Витебскэй уобаласка баар). Сорох устуоруктар этэллэринэн бу хотторуу Уордаах Уйбаан уйулҕатын хамсаппыта, уонна нөҥүө сылыгар кырыктаах опричнинаны төрүттүүрүгэр тиэрдибитэ.
1565 — Ииндийэҕэ Таликота кыргыһыытыгар ислам итэҕэллээх Декан султанаттара бүтэһик индуист итэҕэллээх Виджаянагара импиэрийэтин кыайбыттар. Инньэ гынан мусульманнар Ииндийэ субконтиненын үксүн баһылаабыттар.
1699 — Илин Европаҕа Улуу Туурак сэриитин түмүктүүр Карловица эйэтэ түһэрсиллибит. Христианныы дойдулар Австрия, Речь Посполита уонна Венеция сэриини кыайбыттар. Оттон кыайтарыылаах Осмаан импиэрийэтэ Европа диэки кэҥээһинэ тохтоон, бастакытын сири туран биэрбит, сүүстэн тахса сыл Европаҕа айбардаан олорбут саамай күүстээх дойду буолан бүппүт, мантан инньэ Европаҕа Габсбурдар династиялара чорбойбуттар.
1788 — Австралияҕа Британияттан хаайыылаахтары тиэйбит Бастакы флот Сидней куоратын олохтообут. Сидней Европа дьонун Австралияҕа бастакы олохтоох сэлиэнньэлэрэ буолбут.
1924 — Арассыыйаҕа Сэбиэттэр 2-с сийиэстэрин уурааҕынан Петроград аата уларыйан Ленинград диэн буолбут. Билигин — Санкт-Петербург.
1930 — Ииндийэ национальнай конгреһа ол саҕанааҕы Британия Ииндийэтэ толору бэйэни салайыныыны ("Пурна Сварадж") туруулаһыахтаах тустааҕын биллэрбит. Конгресс Ииндийэ олохтоохторун тохсунньу 26 күнүн Тутулуга суох буолуу күнүн быһыытынан бэлиэтииллэригэр ыҥырбыт. Пурна Сварадж 17 сылынан олоххо киирбитэ.
1939 — АХШ Вашингтонугар буолбут аатырбыт теоретическай физика конференциятыгар Нильс Бор уран үллэһиллиитин арыйыы туһунан биллэрбит. Физиктэр мунньах бүтүүтүн кэтэспэккэ утуу-субуу арыйыыны хатылыы лабораторияларыгар сүүрбүттэр.
1965 — Ииндийэ официальнай тылынан хинди буолбут. Бу түгэҥҥэ ааҥыл тылыттан аккаастанаары гыммыттарын хиндини билбэт Ииндийэ кыра омуктара туруорсан хаалларбыттар.
1994 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үрдүкү Сэбиэтэ аата уларыйан "Ил Түмэн" диэн буолбут. Ол туһунан Саха Өрөспүүбүлүкэтин Төрүт Сокуонугар уларытыы киллэриллибит.
2000 — Уруккута Бүлүү куоратын горисполкомун бэрэстээтэлэ, Дьокуускай куоратын салайааччыта буола сылдьыбыт Павел Бородин Арассыыйа уонна Беларусь Сойууһун судаарыстыбаннай сэкиритээринэн анаммыт.
2001 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэрэсидьиэнин Михаил Николаев көҕүлээhининэн Хаҥалас улууhугар "Орто Дойду" зоопарка тэриллибит. Зоопарка 2001 сыл ыам ыйын 18 күнүгэр бастакы ыалдьыттарын көрсүбүтэ.
ТөрөөбүттэрПравить
1849 — Пётр Алексеев — революционер, ткач, 1886—1891 сылларга көскө билиҥҥи Таатта улууһугар олорбута, дьахтары күүһүлээбитин иһин дьахтар аймахтара өлөрбүттэрэ. Сэбиэскэй кэмҥэ аата өрө тутуллубута, ыраахтааҕы былааһын утаран олоҕун толук биэрбит киһинэн ааҕыллыбыта, Дьокуускайга кини аатынан уулусса ааттаммыта.
1880 — Дуглас Макартур — аатырбыт АХШ генерала, Чуумпу далайга дьоппуоннары утары сэриилэспитэ, Кэриэйэ сэриитигэр ХНТ күүстэрин салайбыта. 1945-1951 сылларга Дьоппуону оккупациялыыр сэриилэр баһылааччылара, бу солоҕо кини Дьоппуоҥҥа сэрии кэннинээҕи реформалары ыыппыта.
1932 — Павел Никитин — суруналыыс, Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ.
1942 — Людмила Матвеева — 1980—2007 сылларга СӨ оҕо сэллик санаторийын кылаабынай бырааһа, Саха АССР үтүөлээх бырааһа.
1947 — Раиса Коробцова — Саха Сирин сэбиэскэй кэминээҕи, Саха Сирин партийнай тэрилтэтин устуоруйатын чинчийээччи, устуоруйа билимин хандьыдаата.
1949 — Ирина Абрамова — Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыба техникумун уус-уран салайааччыта, СӨ культуратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ тыа хаһаайыстыбатын туйгуна, СӨ култууратын туйгуна, Усуйаана улууһун Ытык киһитэ.
1960 — Нина Васильева — Саха Сирин норуоттарын култуураларын уонна итэҕэлин устуоруйатыгар биллибит специалист, устуоруйа билимин хандьыдаата.
ӨлбүттэрПравить
1994 — Василий Яковлев (22.08.1934 төр.) — бэйиэт, суруйааччы, тылбаасчыт. Кини «Кытта кырдьыбыт тэҥкэ тиит» кэпсээнинэн аан дойдуга аатырбыт «Тойон кыыл» киинэ уһуллубута.
|
oscar
|
Урут өрдөөҕүтэ тайахтыы сылдьан кутургуйаларга быһа сиэтэн, өлө сыһан турардаахпын, 4-5 кутургуйа тахсыбыта, ириҥэ көйөн ыарыыта диэн иэдээн, ол ыалдьа сытан, арай, биир түүн ыарыым быыһыгар түүл түһээтим.
Ханна эрэ тыаҕа массыынанан баран иһэбин, ол истэхпинэ, суолга утары биир тоҥхоччу кырдьыбыт кырдьаҕас кэлэн иһэр эбит, илиитигэр маҥан мөһөөччүк суумка тутуурдаах, ааһыах курдук гынан эрдэхпинэ, кырдьаҕаһым илиитинэн далбаатаан тохтотто.
Мин массыынабын тохтотон, түһэн оҕонньорум диэки тиийбитим, арай, кырдьаҕаһым суох, сүтэн хаалбыт, онон манан эргийтэлээн, өҥөҥнөөн көрөн баран хайыахпыный, массыынабар олорон айаннаатаҕым дии.
Ол айаннаан иһэн көрбүтүм, пассажир сидиэнньэтигэр оҕонньорум маҥан мөһөөччүгэ сытар эбит, хайдах-хайдаҕый диэн тохтоон, мөһөөччүгү хаһан көрбүтүм, иһигэр үс водка сылдьар эбит уонна эмискэ уһуктан кэлбитим.
Ол уһуктан баран, хайдах даҕаны тыаҕа тахсар кыаҕа суох балаһыанньаҕа сытарбын билэбин, дьэ, хайдах гынабын диэн толкуйга түстүм.
Миигин кытары бииргэ төрөөбүт быраатым ханна да барбакка, үүтээҥҥэ кэтэх тардыстан сытыһар, онно-манна баран чэччийэн кэл диирбин олох буолбат, сири билбэт даҕаны уонна куруук киһи кэнниттэн сылдьа үөрэммит буолан, соҕотоҕун дуостал барбат этэ.
Наараҕа сытан эрэ бырааппар эбиэккэ диэри дьэ, иэдээн нотацияны аахтым, уолум саҥарбат, сытар. «Билигин туран мин таҥаспын-саппын барытын таҥнан, карабиммын, быһахпын, сүгэбин иилинэҥҥин, аппын миинэн, сатаатар, дойдулуур суол устун Оноку үрэххэ диэри бара сылдьан баран төнүн» диибин.
Дьэ, уолум аҥнан-бохтон, нааратыттан оронон туран, саҥата-иҥэтэ суох аттары тута өтөххө барда. Барар буолла быһылаах диэн кэтэн барыахтаах таҥаһын-сабын бэрийдэҕэ буоллум. Киһим чочумча буолан баран, мин аппын тутан кэлэн ыҥыырдаата. Дьэ, туох баар таҥаспын саппыкытыгар диэри кэтэрдэн, карабиммын сүктэрдим, сүгэтин иилинэн, дойдулуур суол устун аат эрэ харата эксэрдэтэ турда, туох даҕаны саҥата-иҥэтэ суох. Күүһүлэнэн баран эрэр киһи онтон аанньа буолуо дуо, өссө баран истэҕинэ хаһыытаан икки кураанах куулу уонна ыттары баайар быалары ыл диэн соруйдум уонна: «дьэ, бүгүн үс тайаҕы бултуоҕуҥ, истэрин-хоойдорун үчүгэйдик ылаттаар, дьаһайталаар» диибин, киһим мин диэки мээнэннэн көрөн туран, «ханнааҕы тайахтар кэлиэхтэрэй, таах-сибиэ баран эрэбин» диэччи буолла уонна дьэ, оннук хоҥнон барда.
Киэһэлик алта чаас саҕана дойдулуур суолунан ыттара суох аттаах киһи элэгэлдьитэн иһэрэ көһүннэ, чугаһаабытын кэннэ көрбүтүм, быраатым эбит, дэлби ырбаччы үөрэн хаалбыт, төргүүтүгэр хааннаах куул тэскэччи баалла сылдьара көстөр.
Быраатым уоскуйа түһэн баран, хайдах бултаабытын кэпсээтэ, ол Онокутугар тиийэн урукку отчуттар отууларыгар киэһээҥҥи диэри сытыллар ини, баҕар, киэһээ дойдуттан күтүөт кэлиэ диэн саныы-саныы суол устун баран испит, Онокуга тиийиэх иннигэр Энэкээннээх үрэҕэр чугаһаан истэҕинэ, суолтан син тэйиччи сиргэ ыттар үрэллэрин истибит, арай, эргим-ургум көрбүтэ, мин ыттарым суохтар үһү, ону хаһаайыннарыгар үүтээҥҥэ төннөн хаалбыттар быһылаах дии санаабыт. Оннук аргыый ыттар үрэллэрин истэ-истэ барбалыы түһэн баран, олох арахпакка үрэллэрин иһин ханнык даҕаны ыттар буоллуннар, баран көрө сылдьыахха диэн баран, атын быһа биэрэн кэбиспит.
Ыттар үрэр сирдэригэр чугаһаан, атын баайан үөмэн киирбит, ыраастаан бэрдьигэстэр быыстарынан көрдөҕүнэ, лөкөй турар үһү, ону кыҥаан баран ытан саайбыт, ону кытары хойуу бэрдьигэстэртэн икки тайах ыраас сиргэ ойон тахсан баран эрэллэрин эр-биир сууллартаабыт. Онно өйдөөн көрбүтэ, бэйэбит ыттарбыт аҕылаһа-мэҥилэһэ сылдьаллар үһү, чугаһаан тиийбитэ, лөкөй уонна тыһылаах ачарыы үһүлэр. Быраат дьэ оннук үс тайаҕы бултаан турардаах.
Онон түүлү эмиэ уларытыахха сөп быһылаах дии санаан турардаахпын.
Балыара.
2
0
Навигация по записям
Күүстээхтэр, быһыйдар, сымсалар. ААППЫЙ
Лааҕырга (Кэпсээн)
Маны ааҕыҥ
Атым үөрэтэн турардаах
Сааһырбыт таптал (кэпсээн)
ОЛОХХО ТАРДЫҺЫЫ
Олох оонньуута (КЭПСЭЭН)
Адьырҕалыын киирсии
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
АЛРОСА Хотугу сир норуоттарын оҥоһуктарын быыстапка-дьаарбаҥкатыгар ыҥырар
Сонуннар
Лена Иванова: «Волонтердарбыт көмөҕө кэлэ охсоллоро хайҕаллаах»
Сонуннар
Надежда Селютина: «Алданнар дьыаланан өйүүллэр»
Уопсастыба
Таһаҕаһы өрөһөлүү тиэммит «УАЗ» регистрацияттан уһуллубут. Тоҕо?
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Дьокуускай куорат 3-с №-дээх балыыһатыгар саҥа суһал нүөмэр баар буолла. Бу туһунан Росздравнадзор өрөспүүбүлүкэтээҕи салаатын салайааччыта Евгений Иннокентьев быһа эфир кэмигэр иһитиннэрдэ.
Медицинскэй тэрилтэлэр нүөмэрдэригэр эрийэн тиийэр ыараханын туһунан олохтоохтортон элбэх үҥсүү киирэрин бэлиэтээтэ.
«Бу боппуруоска тустаах дьаһаллар ылыллаллар. Дьокуускай куорат 3-с №-дээх балыыһата саҥа суһал нүөмэри үлэлэттэ — 8-800-200-54-54. Бу нүөмэргэ билигин уон оператор үлэлиир», — диэн эттэ.
Ону тэҥэ, Росздравнадзор салайааччыта коронавирустаабыт ыарыһахтарга оҥоһуллар медицинскэй өҥө хаачыстыбатын кэтээн көрүү ыытылларын иһитиннэрдэ. Ол иһигэр суһал медицинскэй көмөнү, ПЦР уонна КТ чинчийиилэри ыытыыны, телемедицинскэй консультациялары, амбулаторнай уонна стационарнай ыарыһахтарга оҥоһуллар өҥөлөрү эмиэ.
Сонуннар
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
17.11.2022 | 17:30
Тус дааннайдары оҥорууга сөбүлэҥ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Бу күннэргэ куорат баһылыга Евгений Григорьев уокуруктааҕы казаактар штабтарыгар сылдьан «Якутская городовая казачья команда» Устаапка илии баттаата.
Көрсүһүүгэ куорат баһылыга уонна казачество бэрэстэбиитэллэрэ уопсай былааннарын уонна инники өттүгэр бииргэ үлэлээһиннэрин туһунан кэпсэттилэр.
«Куораттааҕы казаактар хамаандалара уопсастыбаннай бэрээдэк бөҕөргүүрүгэр, үүнэр көлүөнэни сөптөөх хайысханан иитиигэ судаарыстыба сүрүн соруктарыгар бэйэтин дьоһун кылаатын киллэрэр», - диир Евгений Григорьев.
Казаактар уопсастыбаларын чилиэннэрэ куорат баһылыгар махтанан туран куорат сайдыытын туһугар биир санаанан үлэлиир баҕаларын бигэргэттилэр. «Дьокуускайдааҕы казаактар хамаандалара өрүү куорат тирэҕэ, өйөбүлэ этэ. Сүрүн көмөбүт – өрөспүүбүлүкэ бүттүүнүгэр уопсастыбаннай бэрээдэги көрүү буолар», - диэтэ «Якутская городовая казачья команда» атамаана Иван Мещеряков.
«Якутская городовая казачья команда» Устааба Саха сирин Баһылыга Айсен Николаев бигэргэппит 154 №-дээх ФЗ федеральнай сокуоҥҥа сөп түбэһэн, СӨ казачество сайдар стратегиятын чэрчитинэн илии баттаммыт.
Сонуннар
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Тускар туһан | 25.11.2022 | 18:00
Ытаспакка, этиспэккэ, үөрэ-көтө...
Элбэх төрөппүт оҕотугар дьиэтээҕи үлэтин оҥороругар көмөлөһөрө кистэл буолбатах. Сорохтор “тэбис-тэҥҥэ үөрэнсэбит”, “киэһэ аайы ол айдаана”, “айа, стресс” диэн муҥатыйалларын үгүстүк истэбит. Чуолаан дистанционнай үөрэх кэмигэр дьиэтээҕи үлэни толоруу “сэриигэ” кубулуйа сыспыта.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Ийэ дойдуга бэриниилээх буолуу сылыгар ааспыт нэдиэлэ бүтүүтүгэр сахалар култуураҕа, искусствоҕа, спортка уратыларын, бэйэлэрин уонна дойдуларын кыайыынан ааттаттылар аҕай. Ол аайы астыныы, киэн туттуу бииртэн биир үөрүүтэ буолла.
Комментатор сахалыы уруйдуур үөрүүтэ
Элбэх дьон болҕомтотун түмэ тардар улахан түһүлгэҕэ билэр аатыҥ лидер буолан, дойдугун сураҕырдара истэргэ хаһан баҕарар күндү. Оо, оттон оннукка сахалыы кэрэ ааты истэр долгутуулаах даҕаны!
Балаҕан ыйын 20 күнүгэр көмпүүтэрдэр, планшеттар, төлөпүөннэр монитордарыгар биһиги өрөспүүбүлүкэбит спортка биир баар-суох эрэлэ Сардаана Трофимова кыайыылары ситиһэр соргулаах суолунан сүүрэ сылдьара сотору-сотору көһүннэ. Ол аайы интернет хас да ханаалынан Москватааҕы аан дойдутааҕы марафонтан быһа уонна быстах биэриилэри холбооһуннарыгар кини сахалыы кэрэ аатын нууччалыы олуттаҕаһа суохтук: “Сардаана Трофимова – Саха сирэ...”, “Сардаана Трофимова – Саха сирэ!”, “Сардаана Трофимова – Саха сирэ!!!” – диэн эттилэр. Истиэххэ уонна биллэриилэргэ ааҕарга төһөлөөх астыгый.
Онно кэрэ аатын кытта “лидер”, “фаворит”, “инники иһэр”, “тэҥнээҕэ суох. Бириэмэни эрэ кытта күрэхтэһэр”... – диэн харса суох хайгыыр күүстээх тылларынан эбии күүркэтэн биэрэллэр. Ол биһигини өссө долгутта.
Улахан талаан ханнык баҕарар омуктарга эмиэ сөбүлэтэр. Бу түһүлгэттэн сүрүн биэрии комментатора биһиги Сардаанабыт уонна кини тренерэ, аһара уһун сүүрүүлэргэ аан дойду, Европа хас да төгүллээх чемпиона Татьяна Жиркованы аҕынна да, таптыырдыы, куолаһа уларыйа түһэриттэн итиэннэ кинилэри сиһилии үөрэппититтэн улахан сүгүрүйээччилэрэ буолара сэрэйилиннэ. Кыргызстаҥҥа сөбүлээн эрчиллэллэрин, туох ситиһиилээхтэрин барытын кэпсээтэ. Спортсмен тренерэ этэрин тугу барытын, оннооҕор аһара уһун сүүрүүгэ бар диэтэҕинэ да, ону даҕаны толорорго бэлэмин эрэнэр. Оннооҕор Трофимова хаартыската сыһыарыылаах “Сардаана” утах оҥоһуллубутун рекламалаата. Дистанция ханнык чэрчитигэр төһөнөн кэлиэн сөбүн кытта улаханнык сыыстарбат. Ким хайдах бэлэмнээҕин таайар мэлдьи, бу дьаҥ кэмигэр, өссө ордук уустук. Рекорд олохтууругар уонна манна суоттаммытынан хас км хас бириэмэни график оҥостубутуттан быдан түргэнник иһэрин үөрэ кэпсиир. Трофимова төрөөбүт нэһилиэгэр 700 киһи олороруттан, спортсаала суох эрдэҕиттэн, оҕо сааһыттан Татьяна Жиркованы кумир оҥостон, кини курдук сүүрүк буоларга ыраланан, бу маннык марафонец буолбутун бэлиэтээтэ. Бөһүөлэккэ саҥа ааркалыы тимирдэргэ таҥыллан спортсаала тутуллан эрэрин, онно Сардаана аата бэриллиэн баҕарарын биллэрдэ.
Комментатор өссө Сардаанабыт дьахталлартан бастакынан фиништээбитигэр уу сахалыы:
–Уруй-айхал, Саха сиригэр! – диэн хаһыытаан ньиргиттэ.
Сардаана мэлдьи инники сырытта
Стартка бэлэмнэнииттэн саас-сааһынан сиһилии кэпсээни историяҕа суругунан хаалларыахха.
Москва марафона өрдөөҕүттэн биир улахан түһүлгэнэн биллэр. Ол эрээри аан дойдутааҕы ассоциация таһымынан ахсыс төгүлүн ыытылынна. Бу сырыыга дьаҥ мэһэйдээн, омуктар кэлбэтэхтэр. Киэҥ Арассыыйа бастыҥнара бары кэлэннэр, кыттааччы аҕыйаҕа суох—10 км уонна 42,2 км сүүрүүлэргэ холбоон 25 тыһыынча спортсмен нүөмэр ылан кэппиттэр. Кинилэр ортолоругар доруобуйаларынан хааччахтаахтар: хараҕа суохтар, кэлээскэлээхтэр кытта бааллар.
Старт “Лужники” стадион инниттэн бэриллээри турар. Халлаан ыраас. Таһырдьа +9 кыраадыс сылаас. (Урутаан эттэххэ, сыыйа +10-11 буолта, тыала кэлин күүһүрэн ылбыта – И.У.).
Экраҥҥа бастакыттан дьон быыһыттан сотору-сотору Сардаана Трофимованы көрдөр да көрдөр буолаллар. Элбэх объектив, харах киниэхэ туһаайыллар. Ама! Кини болҕомто киинигэр киириэн киирэр. Бу кыттааччылартан лаппа улахан фаворит. Онно саарбахтыыр, мөккүөр суох. Сардаана – классическай улахан марафоҥҥа (42,2 км) Арассыыйа үс төгүллээх чемпиона (2015, 2018, 2019), Арассыыйа кубогын (2016, 2018) хаһаайына, Москватааҕы аан дойдутааҕы марафонун (2017, 2018, 2020) кыайыылааҕа, рекордсмена. Былырыын кини баччаларга Дохаҕа аан дойду чемпионатыгар соһуччу ыҥырыллан, онно барарга атыннык бэлэмнэнэргэ күһэллэн, Москва бу маннык түһүлгэтигэр кыттаары сылдьан, эрчиллиитин атын сиргэ салгыы барбыта. Былырыын Олимпиада буолуо диэн кыттааччы араас дойдулартан элбэҕэ, бэлэмнэрэ да бу дьаҥ иннинэ үчүгэйэ. Ол үрдүнэн Сардаана сыл иннинээҕи рекордугар чугаһаабатахтара. Быйыл лидербит сааскыттан дойдубутугар, ол кэннэ биир ый Кисловодскайга бэлэмнэммит. Дьэ, төһө табыллыбытын көрүөхпүт.
--Элиитэлэри билиһиннэрэбит, -- диэт, биир бастакынан Сардаана Трофимова аатын дуорааннаахтык биллэрбиттэригэр кыыспыт уот кыһыл футболкалаах икки илиитин өрө далбаатаабытынан өрүтэ ыстаҥалаан ылла. Сирэйиттэн-хараҕыттан, туттарыттан-хаптарыттан үчүгэй бэлэмнээҕэ, бэйэтигэр эрэллээҕэ тута билиннэ. Онтукатын старт бэриллэрин кытта, инникилэр кэккэлэригэр түргэн тэтиминэн баран бигэргэттэ.
Маҥнайгы санаа: дьахталлартан бастакыттан тута олох ойуччу чорбойон бара турда... Киниэхэ салгын хайытыахтара, суол тэлиэхтэрэ, тэтим биэриэхтэрэ диэннэр бэйэтиттэн икки төбө үрдүк икки уол иннигэр сылдьаллар. Ити фейсмейкер дэнээччилэри Сардаана түргэтиэн баҕардаҕына, “маннык тэтиминэн барыҥ” диирдии, саҥата суох сороҕор иннилэригэр түһэрэн ылан, кэннилэриттэн тилэх уопсан ыгар.
Салгыы маршрут Москва өрүс кытылынан, киин куорат кэрэ-бэлиэ аартыктарынан, Кремль аттынан эргийэн төттөрү “Лужники” атын өттүгэр түмүктэнэр гына оҥоһуллубут. Сыыйа түһүүтэ-тахсыыта аҕыйаҕа суох.
Итинниккэ уһун сүүрүү сылаалаах. Ол иһин тэрийээччилэр күрэхтэһиигэ шоу өрүттэринэн сүүрээччилэри, көрөөччүлэри көҕүлүүргэ, сэргэхситэргэ эрдэттэн балайда бэлэмнэммиттэр. 1500 волонтердартан кыраһыабай таҥастаах барабаан охсооччулары, плакаттаах хорунан хаһыытааччылары олордубуттар. Кинилэртэн араас көрдөөх көстүүмнээх киирэн сырсан ылааччылар да бааллар. Маршрут кытыыларыгар сүүрээччилэргэ ыраахтан көстөр сирдэргэ остуолларга доруобуйаҕа буортута суох, туһалаах утахтары, кыракый ыһыктары уурбуттар. Марафонецтар онтон эбэтэр олор аттыларыгар турар биэрээччилэртэн ылаллар. Сүүрэн иһэн чэпчэки бытыылкалартан ыймахтаан, ыһыгы ыстаан, эмэн ылан быраҕан иһэллэрин волонтердар тута хомуйаллар.
“Элиитэлэринэн” биллэриллибиттэр бастакыттан биэтэккэ диэри инники сырыттылар.
Сардаана дистанция былаһын тухарын үрдүк тэтиминэн тэппит атаҕын кубулуппакка сүүрдэ. Кэлин билбиппит, 24 км тыал түһэн, лиэнтэ атаҕын иннигэр иилиллэн, ханан барыахтаах маршруттарын бутуйан, ону тохтотон быһаннар, тардылла сылдьыбыт. Итинник соһуйууттан тэтими эмискэ намтатыыттан да иҥиир тардыан сөбө. Ону санааһын да спортка соһуччу үөйбэтэх уларыйыыны оҥорор. Хата, тута биллэрбэтэх. Ол эрээри син биир таайбыт -- биэтэк чугаһыгар тыал күүһүрбүтүгэр хаста да иҥиирэ тардан ылбыт. Ол иһин даҕаны, ханнык эрэ көрдөрүүгэ экраҥҥа тэтимин бытаардыбыт курдугуттан ытырыктата санаабыппыт. Онтон саха былааҕын ылан, ону бастаан иннигэр тутуутугар, онтон санныгар быраҕан уонна өрө тутан сүүрүүтүгэр балайда бириэмэни сүтэрдэ. Түмүктүүр сүүрүүтүгэр илин-кэлин испит уһун атахтаах үрдүк уҥуохтаах уолу ситэн иннигэр түстэ. Таарыччы эттэххэ, инники тахсыбыт бастыҥ икки атахтаахтартан хаалсыбата. Абсолютнай түмүккэ 12-с миэстэҕэ тахсан, 25 тыһыынча кыттааччыны, онтон аҥаарыттан ордуга эр киһини кэннигэр хаалларда. Оннооҕор көмө фейсмейкердарыттан биирдэрэ 28-с км иҥиирэ тардан суолтан туораата. Иккис фейсмеркер сотору сылайан бытаарбытын Сардаана мэһэй оҥостумаары ситэн ааспыта. Салгын тэлээччитэ суох соҕотох барар ыарахан. Сотору кини тэтимин кытта барсар уолу булан ситэн, хардарыта илин-кэлин түсүһэн аргыстаспыта.
Үс сорук туолла! Аны...
Фиништээн баран сорохтор охтооччулар. Кини оччо сылайбытын биллэрбэтэ. Тута кыайыы үөрүүтэ уонна массажтар быыһаатахтара. Өссө хаартыскаларга түһүспүт, интервьюлары биэрбит, ол кэнниттэн ыраах көрсүһүүлэргэ, чиэстээһиннэргэ кытта сылдьыбыт. Ол аата улаханнык сылайбатах диэн үөрдүм... Ити гынан, улахан киирсии кэнниттэн спортсмены харыстаан, сорохтортон хаххалыахха, тохтотуохха баар эбит.
Кыыспыт бастыырга уонна рекорд олохтуурга, саамай сүрүнэ, Олимпиадаҕа киирэр нуорманы толорорго үс туруоруммут соругун үһүөннэрин сүүс бырыһыан толорбут. Өссө 2 чаас 28 мүнүүтэнэн кэлэргэ суоттаммытын, икки эрэ суотайынан кыл мүччү тиийбэтэх. Иһигэр кыаллар буоллаҕына, 2 чаас 27 мүнүүтэлээх кирбиини алдьатар ыралаах эбит. Иҥиирэ тардыбатаҕа уонна былааҕы эрдэ ылбатаҕа буоллар, рекордун тааҕы-таах лаппа куоһарыа хаалбыт.
Дьэ, аны Токиотааҕы Олимпиадабыт буоларын дуу, буолбатын дуу, онно Арассыыны киллэрээйэллэр диэн кэтэһэбит. Япониятааҕы ол күүтүүлээх түһүлгэбит эһиил от ыйын 23 – атырдьах ыйын 8 күннэригэр көспүтэ. Ыарыы ол кэм чугаһыгар көптөҕүнэ олох да тохтотуллуохтаах. Ыытыллар түгэнигэр Арассыыйаттан билиҥҥитэ чэпчэки атлетикаҕа уон эрэ спортсмены киллэриэхпит диэн “үөрдүбүттэрэ”. Ол да “баҕалаах”. Эмиэ политика ханан чуолуйуо биллибэт. Ол уон киһиэхэ аны марафону талаллара саарбах. Трофимова нейтральнай былааҕынан кыттарга сайабылыанньа биэрбитигэр харда биллэ илик.
Сардаана санаата самныбат. Тренерэ Татьяна Жирковалыын хайдах бэлэмнэнэргэ былаан оҥостубуттарынан эрчиллэр. Ахсынньыга Сочига Арассыыйа чемпионун аатын көмүскүүргэ иннин биэрэр чинчитэ суох. Бу марафоҥҥа “элиитэлэринэн” биллэриллибит дьахталларга бастакыттан хас биэс км аайы таблицалар тахсан истилэр. Олорго столбиктарга: маҥнайгыларга – Арассыыйа былаахтара турда. Ол аттынааҕы үөһээ сурукка мэлдьи:
1. Сардаана Трофимова
2. Елизавета Ерохина
3. Ирина Сергеева.
Үһүс столбикка сыыппаралар уларыйыылара: үөһээ лидер – Сардаана ханнык км хас бириэмэнэн ааспытыгар, ол аннынан кини кэнниттэн иккискэ-үһүскэ иһээччилэр, атын сүүрээччилэр хааллар хаалан иһэллэрин туоһулуу турда. Кырдьык, эрдэ этиллибитин курдук, Сардаана харытын чаһытын көрүнэрин тэҥэ, бириэмэни эрэ кытта күрэхтэстэ. Түмүк таблица маннык буолла:
1. Сардаана Трофимова 2:28.02
2.Елизавета Ерохина 2:35.36
3.Ирина Сергеева 2:41.15.
Көрөргүт курдук, Арассыыйаҕа сүрүн “элиитэлэртэн” ыраах инники сылдьар. Иккис миэстэттэн 7 аҥаар мүнүүтэттэн ордук бириэмэлээх. Дьэ билигин аны Африка, Азия, Европа лидердэрин бириэмэлэрин сырсарга анаан оҥостуохтаах. Марафон уратыта ханна, ханнык трассаҕа, хаһыс мүнүүтэҕэ буоларыттан бириэмэ көрдөрүүтэ лаппа уларыйар. Холобур, былырыын өҥүрүк куйааска аан дойдуга бастаабыттар бириэмэлэрэ Сардаана бүгүҥҥү бириэмэтигэр тиийбэт. Оттон сөрүүҥҥэ сүүрүү хайдах буолуон ким тымтыктанан көрбүтэ баарай? Япония – хайалаах сир. Эмиэ балайда итийэр, тыалырар, ардахтыыр. Күн аайы хастыы да сир хамсааһына буолар. Ол эмиэ сабыдыаллыырын бары суоттана сырыттахтара.
***
Дьэ, Сочига “Кинотавр” бириэмийэҕэ Саха сирин Дмитрий Давыдов “Пугало” киинэтэ бастыҥынан ааттанна, дьахталларга чулуу толорооччунан Валентина Романова-Чыскыырай биллэрилиннэ. Москваҕа оччо улахана суох түһүлгэ да буоллар, интернет ситиминэн үс уолбут охсуһууга утуу-субуу кыайан саха былааҕын тэлимнэтиилэрэ көһүннэ. Кытайга элбэх омук кыттааччылаах 50 км сүүрүүгэ Григорий Максимов биэтэккэ бастакынан тахсыыта сөхтөрдө. Бу күннэргэ Сунтаарга Кыыл Уолун аатынан кэрэ уораҕай, Таатта Баайаҕатыгар Моҕол Ураһаны сөҕө көрүүлэр саҕаланнылар. Сарсын – “Тыгын Дархан” киинэ сүрэхтэниитэ. Ити үөрүүлэр тэлэбиисэргэ, интернет ситимнэригэр биллэриилэртэн Сардаана Трофимова айхалланыыта силиги ситэрэн биэрдэ! Өрөгөйү үрдэттэ!
Сонуннар
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылын чэрчитинэн, бэс ыйын 22 күнүттэн 25 күнүгэр диэри, «Россия - Моя история» устуоруйа пааркатыгар, Арассыыйа национальнай тыйаатырдарын Кэнгириэһэ ыытыллыаҕа. Тэрээһини Дьокуускайга ыытыы туһунан быһаарыныыны Арассыыйа национальнай тыйаатырдарын Ассоциациятын тэрийэр кэмпириэнсийэтигэр ылыммыттара. Бу көҕүлээһини Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Николаев өйөөбүтэ.
СӨ Култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министиэристибэтэ иһитиннэрэринэн, Кэнгириэскэ дойдубут тыйаатырдарын 36 уус-уран салайааччыта кыттыыны ылыахтаах. Тэрээһин сүрүн соруга – театральнай Арассыыйаҕа тус көстүү быһыытынан национальнай тыйаатыр сайдар суолун быһаарыы.
Кэнгириэс күннэригэр араас сиртэн режиссердар, ол курдук, Бурятияттан Сойжин Жамбалов, Башкортостантан Ильшат Мухутдинов, Саха сириттэн Роман Дорофеев, Татарстантан Гульназ Минкин бэйэлэрин норуоттарын култуурунай уратыларын театральнай бырайыактарыгар көрдөрүөхтэрэ.
СӨ Култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирэ Юрий Куприянов этэринэн, хас биирдии режиссерга Саха тыйаатырыттан, Олоҥхо тыйаатырыттан, Үүнэр көлүөнэ тыйаатырыттан, Ньурбатааҕы тыйаатыртан 5-тии артыыс ананыаҕа. Маны сэргэ, Арктикатааҕы Судаарыстыбаннай култуура уонна ускуустуба институтуттан устудьуоннары кыттыһыннарыахтара. Кыайыылаахтар Арассыыйа национальнай тыйаатырдарын Ассоциациятын кыттааччыларын былаһааккатыгар испэктээкили көрдөрөр кыахтаныахтара.
Маны таһынан, киин куораппытыгар Александринскай тыйаатыр Күннэрэ ыытыллыахтара. Аатырбыт кэллэктиип бэс ыйын 24 уонна 25 күннэригэр, Саха тыйаатырын сыанатыгар «Женитьба» испэктээкили көрдөрүөҕэ.
Кэнгириэс чэрчитинэн, «Россия – Моя история» устуоруйа пааркатыгар Саха сирин тыйаатырдарын сайдыытын устуоруйатын туһунан улахан экспозиция туруоҕа.
Арассыыйа национальнай тыйаатырдарын Ассоциацията 2022 с. тохсунньу 10 күнүгэр Арассыыйа Национальнай тыйаатырын (Александринскай тыйаатыр) көҕүлээһининэн тэриллибитэ. Ассоциация сүбэтигэр Саха тыйаатыра, Карелия Национальнай тыйаатыра, Башкирдааҕы драма тыйаатыра, Бурятскай драма тыйаатыра, Татар тыйаатыра, Чеченнээҕи судаарыстыбаннай драматическай тыйаатыр, Псковтааҕы драма тыйаатыра киирсэллэр. Сүбэни Александринскай тыйаатыр уус-уран салайааччыта Валерий Фокин салайар.
СӨ Ил Дарханын уонна Бырабыыталыстыбатын пресс-сулууспата сырдатыытыттан
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Елизавета Мигалкина: тылбыт уратыта – биһиги баайбыт… «һөҕүҥ» бырайыак туһунан кэпсэтии
Дьокуускайга Игорь Бутман квинтета кэнсиэр көрдөрдө
Улан-Баторга «Тыгын Дархан» саха киинэтин көрдөрдүлэр
Суоттуга "РЕН ТВ" ханаал биэриитигэр сахалар уһулуннулар
«Дойду былааҕын анныгар» бырааһынньыктааҕы кэнсиэр буолла
Полина Гагарина алыптаах кэнсиэрэ буолан ааста
Сир ийэҕэ силлээһин иэстэбиллээх
Дьокуускайга «Сирэктэ – нить, связующая века» аҕыйах ахсааннаах хотугу төрүт омуктар быыстапкалара арылынна
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Петр Ноговицын: "Оскуола эйгэтэ - инники олоҕум, кэскиллээх үлэм"
Эрэдээксийэбит бүгүҥҥү ыалдьыта – өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэйи 2012 сыллаахха бүтэрбит,…
Сүбэ
Дьиэни бырайыактааччы Аина Уларова
Сонуннар
Олоҥхо дьыктаанын «туйгун» сыанаҕа 1000 тахса киһи суруйда
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Ханна даҕаны дьон ходуһаҕа киирэн, от үлэтэ саҕаланна. “Туймаада” Агроходинг” АУо биэс хаһаайыстыбата ыһыы үлэтин түмүктээн, оттооһун үгэнигэр сылдьаллар. Үлэ хаамыыта хайдах салаллан эрэрин тэрилтэ тыа хаһаайыстыбатын салаатын салайааччыта Андрей Ноговицынтан ыйыталастым.
-- Андрей Тимофеевич, бастатан, сааскы ыһыы түмүктэрин билиһиннэр эрэ.
-- Ыһыы үлэтиттэн саҕалаан, оттооһуҥҥа диэри үлэ былаана, хаамыыта анал бирикээһинэн салаллар. Ыһыыга былааммытын 99,4 % толордубут. Биэс хаһаайыстыбаттан Мииринэйдээҕи “Новай” сопхуос 95 % толордо. Онтон атыттар былааннарын ситтилэр. Ыһыы түмүгүнэн 7750 туонна сиилэс, 2800 туонна сенаж бэлэмнэниллэрэ былааннанар.
Былырыын 6382 туонна оту оттоон, былааммытын толорботохпут. Онуоха кураан дьылга эбии баһаардар атахтаабыттара. “Новай” сопхуоска от таһыытыгар кэккэ ыарахан үөскээбитин Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин көмөтүнэн этэҥҥэ быһаарбыппыт. Ходуһа сирэ кырата, айан ырааҕа атахтыыр. Алтаайтан гранулаламмыт от кэлэн, хаһаайыстыбалар бэйэ-бэйэлэригэр көмөлөсүһэн, кыстыгы этэҥҥэ туораабыппыт.
– Быйыл оттооһун хайдах саҕаланна? Үүнүү туруга хайдаҕый?
-- Бааһыналарынан сылдьан, ыһыы түмүгүн көрдөххө, үүнүү мөлтөҕө суох. Аһыҥа бааһынаҕа киирэ илик. Онон үчүгэй түмүккэ эрэнэбит. Быйыл уопсайа 8020 туонна, Өлүөхүмэ үүнүүлээх сирдэриттэн гектартан 20-лии сэнтиниэр оту ылар соруктаахпыт. Оттон Тааттаҕа үүнүү сэмэйинэн, гектартан 8-тыы сэнтиниэри ыларга былааннанабыт. Соторутааҕыта “Новай” сопхуоска баран, үлэни-хамнаһы кытта билсэн кэлбиппит. Өлөн диэн сиргэ 80 гектарга култуурунай-тэхиниичэскэй үлэ ыытыллыбытын түмүгэ халтайга хаалбатах. Үүнүү үчүгэй. Быйыл итиннэ иккис звенону ыытыахпыт.
Бу күннэргэ хаһаайыстыба үрдүнэн 35 гектар сир охсулунна. Ол иһигэр Нөмүгүтээҕи “Экоферма” хаһаайыстыба 30 гектары оҕуста. Түөрт звено “Бөртө” хаһаайыстыба сиригэр киирдэ. “Новай” сопхуос 5 гектары охсон, үлэтин үчүгэйдик саҕалаата. Урукку өттүгэр кинилэргэ биир звено киирэр эбит буоллаҕына, быйыл сир эбии оҥоһуллан, иккис звенону киллэрэргэ быһаардыбыт.
– Үлэҕэ туох тиэхиньикэ таҕыста?
-- Биэс хаһаайыстыбаҕа 63 тыраахтар, 29 охсор, 10 мунньар, 21 пресс-подборщик үлэҕэ бэлэмнэр. Бүгүҥҥү үлэ иэнинэн 29 тыраахтар, 13 охсор, 8 мунньар, 10 пресс-подборщик ходуһаҕа киирэн, үлэ-хамнас үгэннээтэ. Кэбиһии саҕана 2 тиэйэр массыына тахсыаҕа. Бырабыыталыстыба, тэрилтэ өттүттэн үп көрүллэн, тиэхиньикэ чааһыгар хааччыллыыбыт үчүгэй. Хаһаайыстыбалар кирэдьиит ылан, тиэхиньикэлэрин сүрдээҕин саҥартылар. Сааскы ыһыы үлэтин бырагырааматынан сиэмэни тэҥэ уматыгы, көрүүчэйи ылбыттара. Быйыл ыспагааты уонна сенаж урулуонун хааччыйар МТС тэрилтэтэ наадалааҕы барытын аҕалан, хаһаайыстыбаларга тиксэрэн эрэбит. Бу нэдиэлэ иһигэр ходуһаларга дьон да, тиэхиньикэ да эбиллиэ.
– Үлэһиттэр аһылыктарын хааччыйыы хайдаҕый?
-- Аһылык өттө хаһаайыстыбалар дуогабардарын ис хоһоонуттан, бэйэлэрэ хайдах хааччыналларыттан быһаарыллар. Холобур, “Победа” сопхуос икки асчыттаах. Атын хаһаайыстыбалар асчыта да суох бэйэлэрин истэригэр тэринэн-дьаһанан үлэлииллэр. Сыл аайы үлэни кыайан кэлбит тэриллиилээх хаһаайыстыбалар.
-- Үүт көрдөрүүтүн билиһиннэр эрэ.
-- Сайыҥҥы кэмҥэ үүт-ас элбээн турар. Үрдүк көрдөрүүнү атырдьах, балаҕан ыйдарыгар күүтэбит. Билиҥҥи кэмҥэ биэс хаһаайыстыбаттан 21 тн 409 кг үүт ыана турар. Бу – куһаҕана суох көрдөрүү. Биирдии хаһаайыстыбанан ылар буоллахха, “Бөртө” күҥҥэ 5 тн, “Өлүөхүмэ кыладабыайа” 5 тн 200 кг, “Экоферма” 6 тн 200 кг, “Новай” 3 тн 300 кг, “Победа” 1 тн 700 кг үүтү ыы олороллор. Ол эбэтэр күҥҥэ биир ынахтан, ортотунан, 12 кг 600 г үүт ылыллар. “Бөртө”, “Өлүөхүмэ кыладабыайа” 12-лии кг үүтү ылаллар. “Новай” сопхуос хонтуруолунан ыаһын түмүгүнэн 14 кг 900 к үүтү биир ынахтан ыыра бэлиэтэннэ. Тэҥнии тутан көрдөххө, биир улахан улуус көрдөрүүтүн биэс хаһаайыстыба ситиһэр. Ити -- Агрохолдинг бөдөҥ хаһаайыстыбаларга саҥа технологияны киллэриитин, сүөһү боруодатын, аһылык базатын тупсарыытын түмүгэ. Ити барыта “Туймаада” Агроходинг” АУо салайааччыта Пётр Семёнович Ефремов ыытар бэлиитикэтэ сөптөөҕүн туоһулуур.
– Сүөһү мэччирэҥэ хайдаҕый? Холобур, илин эҥээргэ аһыҥа сүрдэннэ.
-- Чуолаан биһиги хаһаайыстыбаларбыт сирдэригэр турук этэҥҥэ. Арай Тааттаҕа “Победа” хаһаайыстыба сиригэр аһыҥа баар эрээри, үрэх эргин үүнүү үчүгэй. Сүөһү мэччирэҥэ баар. Ону тэҥэ күһүн эрдэ сиилэһи киллэриэхтэрэ.
-- Ньирэйи уотууга ылсыбыт дьыалаҕыт хайаста?
-- Ньирэйи чааһынай дьоҥҥо биэрэн уотуу быраактыкатын салгыыбыт. Холобур, Чурапчыга 100-тэн тахса ньирэй дьоҥҥо бэриллибитэ. Санатан эттэххэ, 10 ньирэйи ылан кыстаппыт ыал алтатын бэйэтигэр ылар, түөрдүн Агрохолдиҥҥа төнүннэрэр. Хайа да өттүгэр табыгастаах дьыала буоларын дьон сүрдээҕин өйдөөтө. Билигин Өлүөхүмэҕэ элбэх ньирэй турар. Ону бэттэх эҥээр дьарыктаныан баҕалаах дьоҥҥо тиксэрии боппуруоһун үөрэтэбит.
Оксана ЖИРКОВА кэпсэттэ
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Мелиорацияны сөргүтэргэ уолдьаста
Ленскэйгэ саҥа ньирэй хотонун үлэҕэ киллэрбиттэр
Фермердэртэн алтынньыга үүт туппаттар диэн сымыйа холуннарыыга харда
Оттооһун туруга: былаан 61%-на туолла...
Николай Афанасьев: Уу сутугар олорон биэримиэххэ
Үөһээ Бүлүү улууһун Ыҥырыы суруга
Куокуйга 50-тан тахса сүөһүлээх улахан хаһаайыстыба кыстыыр ото суох хаалла
Тыа хаһаайыстыбатыгар бүддьүөт 15 бырыһыанын!
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
Олоҥхо дьыктаанын «туйгун» сыанаҕа 1000 тахса киһи суруйда
Олоҥхо дьыктаанын өрөспүүбүлүкэ 301 бибилэтиэкэтигэр 5555 киһи суруйда. Олортон…
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Дьон айдаара, күлсэ түстүлэр. Биэс-алта киһитэңинэн кэлэн: «Урут сылдьыбытыҥ дуо?»- диэн, үрүт-үрдүгэр ыйытан, эбии дөйүтэн эбистилэр. Ол да буоллар, иирбит, итирбит киһи баарай, лэбэһэн-лэбэһэн, быһаардылар: урут сылдьыбатах эбит. Биирдэ саһаан киллэрэ сылдьыбыта үһү дээ, ону бу чуолҕанынан суруйтарбатаҕа үһү.
|
oscar
|
Бэҕэһээ, сэтинньи 16 күнүгэр, РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин бырабыыталыстыбаны кытары мунньах ыытта. Мунньахха экэниэмикэ сайдыытын миниистирэ Максим Решетников иһитиннэрбитинэн, чааһынай киһи бэйэтин моҥкуруут биллэриитигэр саҥа быраабылалар киирбиттэр.
РФ экэниэмикэтин сайдыытын миниистирэ Максим Решетников иһитиннэрбитинэн, киһи кирэдьиитин кыайан төлүүр кыаҕа суох буоллаҕына, бэйэтин моҥкуруут биллэрэн, иэстэриттэн босхолонуон сөп. Бу систиэмэ 2015 сыллаахтан киирбитэ. Өскөтүн киһи 500 тыһыынча солкуобайтан элбэх иэстээх буоллаҕына, суут нөҥүө бу иэстэриттэн төлөрүйүөн сөп.
— Биллэн турар, манна суут быһаарыыта улахан оруолу ылар. Кирэдьииттээх киһи сыаналаах мала-сала, дьиэтэ-уота, массыыната барыта ааҕыллар. Өскөтүн киһи турар бэйэтэ эрэ буоллаҕына уонна кирэдьиитин кыайан төлөөбөтө суутунан быһаарылыннаҕына, бу киһи иэһэ сотуллар. Бу маннык систиэмэнэн сэттэ сыл устата барыта 670 тыһыынчаттан тахса киһи туһанна, — диэн бэлиэтиир Максим Геннадьевич.
Итини таһынан 2020 сылтан суута суох моҥкуруут биллэриини киллэрбиттэрэ. Бу механизмынан 12 тыһыынча киһи туһаммыт.
— Бу иккис көрүҥ дьоҥҥо-сэргэҕэ быдан табыгастаах. Манна киһи бэйэтэ, суута таймата, кирэдьиит биэрбит баана суох, сайабылыанньа суруйан иэстэриттэн төлөрүйүөн сөп. Ол эрээри бу механизм туспа быраабылалардаах. Бу көрүҥүнэн 50 тыһыынчаттан 500 тыһыынча солкуобайга диэри иэстээх дьон туһаныахтарын сөп. Билигин саҥа быраабыланан, бу көрдөрүү 25 тыһыынчаттан биир мөлүйүөн солкуобайга диэри уларыйда. Бу иэстэрэ суут бириистэбинэн бигэргэтиллибит дьон туһаныахтарын сөп. Ол эбэтэр суут бириистэбэ бу киһи дьиэтэ-уота, дохуота суох диэн көрдөрдөҕүнэ биирдэ эрэ бу механизмынан туһаныан сөп, — диэн бэлиэтиир миниистир Максим Решетников.
Быһааран эттэххэ, бу иккис көрүҥүнэн суут быһаарыытынан иэстээх киһи дьыалата суут бириистэптэригэр тиийдэҕинэ, бу биэдэмистибэ киһи дохуота, дьиэтэ-уота суох диэн быһаардаҕына туһаныан сөп. Сайабылыанньаны киһи ханнык баҕарар “Мин докумуоннарым” диэн элбэх функциялаах кииҥҥэ биэриэн сөп. Баан бу дьыаланы суукка ыыппатаҕына, сайабылыанньа биэрбит кэннэ алта ыйынан бу киһи иэһэ сотуллар.
Ону сэргэ быйыл олунньуттан саҥа быраабыла киирэн, суут уурааҕынан баан туһатыгар киһи хамнаһыттан, дохуотуттан быһа тутуллар төлөбүр тиийинэн олоруу алын кээмэйиттэн элбэх буолуо суохтаах.
— Өскөтүн киһи тиийинэн олоруу алын кээмэйиттэн кыра чорбойордоох буоллаҕына, суут бириистэптэрэ барытын тутан ылаллар. Бу маннык кыра-кыралаан киһи үйэтин-сааһын тухары иэһин төлүү олоруон сөп. Бу ордук биэнсийэнэн, социальнай төлөбүрүнэн эрэ олорор дьоҥҥо кутталлаах. Онон манна саҥа быраабыла киллэрдибит. Суут уурааҕынан күүс өттүнэн күһэйиллэн киһи иэһигэр дохуотуттан быһа бааҥҥа төлүү олорор буоллаҕына, биир сылынан кини суута суох иэһиттэн босхолонууга сайабылыанньа биэриэн сөп. Бу саҥа быраабыла сэттэ сыл устата суут уурааҕынан иэстэрин төлүү сылдьар дьоҥҥо эмиэ сыһыаннаах. Кинилэр эмиэ суута суох бэйэлэрин моҥкуруут биллэриэхтэрин сөп, — диэн этэр Максим Геннадьевич.
РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин бу киирбит саҥа быраабылалары өйөөтө, манна биэнсийэлээхтэргэ, оҕолоох ыалларга ордук болҕомто ууруохха наадатын бэлиэтээтэ.
4
Маны ааҕыҥ
Дьоҕус тылдьыт болҕомтону тарта (ВИДЕО)
Нам кырдьаҕастарыгар устудьуоннар үөрүүнү бэлэхтээн бардылар
Судургу салааттар, бурдук астар
«Олоҥхо үйэлээх аартыга» болҕомтону тардар быыстапка
Николай Нутчин-Дьуур ийэҕэ аналлаах хоһоонноро
«Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска»: АЛРОСА уопута
Лента
18:30
Дьоҕус тылдьыт болҕомтону тарта (ВИДЕО)
17:47
Нам кырдьаҕастарыгар устудьуоннар үөрүүнү бэлэхтээн бардылар
17:18
Судургу салааттар, бурдук астар
16:45
«Олоҥхо үйэлээх аартыга» болҕомтону тардар быыстапка
16:00
Николай Нутчин-Дьуур ийэҕэ аналлаах хоһоонноро
15:25
«Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска»: АЛРОСА уопута
15:08
Красноярскайга «Дорҕоон эйгэтэ» бэстибээл уйулҕаны уһугуннарда
14:45
Дэбиэринэһинэн биисинэһин салайтарыан сөп дуо?
14:15
«Ньургун Боотур» дойду тэбэр сүрэҕэр айанныа
13:30
Быраастарбыт эргиллэн кэллилэр
13:10
Төһөнү аахсарый?
12:45
Тымныыттан харыстыыр аныгы таҥастар
12:30
Елена Лисовенко: «Уус Маайа олохтоохторо туох кыалларынан көмөнү оҥороллор»
12:10
Ытык киһи Егор Феофанов хоһоонун өйтөн ааҕарын сэргиэҕиҥ (видео)
11:40
Ой оскуолатын 100 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтээтилэр
11:00
Быстах хомуур тула
10:30
Ыччаты иитии бастыҥ холобура
10:00
Саха литературатыгар Ийэ уобараһа
09:30
“Тылы сайыннарыыга ис кыахпыт бэйэбититтэн эрэ тутулуктаах”
09:00
Ил Дархан Россияҕа Ийэ күнүнэн эҕэрдэтэ
Салгыы
РЕДАКЦИЯ ААДЫРЫҺА 677000, Дьокуускай куорат,
Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
«Саха сирэ» хаһыат уонна Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
…Ханнык да тиэмэҕэ биир сүрүн санаа (идея) баар буолуохтаах; олоххо баартан суруйар буоллаххына, эн маны фотография курдук устума, эн кинини бэйэҥ идеяҕынан сырдатан, уус-уран айымньы күүһүнэн дьүһүннээн көрдөр. Идеятын, caнaaҕын толору суруй, толору тэнит, форманан хааччахтаама, идеяны дьүһүннээбэт форма наадата суох, идеяны көрдөрөөрү форма оҥоһуллар, идеяны тыыннаах дьүһүннүүргэ, бу дьүһүн тас көстөр көстүүгүн биэрэргэ, ол онно эрэ форма суолтата улаатан тахсар. Уус-уран айымньыга идея суолтата форма суолтатын бастыыр, ол эрээри умнума: сыгынньах идея, формата суох идея, уус-уран айымньыны биэрбэт, иккиэн арахсыспат ситимнээхтэр, идеяттан айымньы дьүһүнэ тахсар, идеяттан тахсар дьүһүнэ эмиэ бу идея сүнньүнэн көрөн сөптөөх форма бэриллэр. Айымньы дьыалата — улахан улуу дьыала буолар, онон айар үлэбит, культурабыт үрдээтэҕин ахсын, үрдүк кэрдиискэ тахсан иһиэхтээх. Биһиги төрүт сорукпут – олоххо инники этэрээт буолан иһиэхтээхпит.
Былатыан Ойуунускай.
Уус-уран тыл эдэр үлэһиттэрин бөлөхтөрүн соруктара. –
П. А. Ойуунускай. Айымньылар. 7 том. –
Якутск: Як.кн-ое изд-во. – С.103.
Күндэ хаартыската көһүннэ
Быйыл суруйааччы, публицист, суруналыыс, литературнай кириитик, лингвист, бэчээт үлэһитэ, государственнай, общественнай деятель Алексей Андреевич Иванов-Күндэ төрөөбүтэ 125 сыла бэлиэтэнэр. Бу күннэргэ Сунтаар улууһун архыыбыгар Күндэ хаартыската көһүннэ. Бу хаартысканы архыыпка Людмила Ивановна Игнатьева бэлэхтээбит. Манна Күндэ уҥа өттүгэр кытыы олорор. 1914 сыллаахха Иркутскайга үөрэнэ сылдьан...
Гаврил Андросов айар киэһэтинэн Саха тыйаатырын лабораторнай саалата “Поэттыын сэһэргэһии” саҥа бырайыагы саҕалаата
Саха поэзиятын тыйаатыр нөҥүө көрөөччүгэ сырдатар, поэты ааҕааччыны кытары чугастык билсиһиннэрэр “Поэттыын сэһэргэһии” диэн Саха тыйаатырын Лабораторнай саалатын саҥа бырайыага Төрөөбүт тыл, сурук-бичик күнүгэр сүрэхтэннэ. Бырайыак бастакы түһүмэҕэр “Чолбон” сурунаал бас эрэдээктэрэ, Саха сирин суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, Арассыыйа Суруйааччыларын сойууһун...
Эргиллиэ хайаан да...
өлбөт үйэлээх айымньыларынан
Норуот суруйааччыта Василий Егорович Васильев-ХАРЫСХАЛ. Олус да соһуччутук бу күн сириттэн барда. Наһаа да хомолтолоох. Киһи дууһатынан да, эт мэйиитинэн да итэҕэйиэн баҕарбат… Соторутааҕыта курдук этэ эрээри, икки сыл ааһа охсубут эбит – 2019 сыл тохсунньу 19 күнүгэр Саха тыйаатырыгар Баһылай Харысхал айар киэһэтэ буолбута. “Аммаҕа саас этэ”, “Эргиллиэм хайаан да”, “Көмүөл”, “Бастыҥ хатыыта”, “Тэпсиллибэт үтүө аат”, “Учуутал”...
Убайым Күндэ
(Уйбаан Нуолур ахтыыта)
Мин кинини уу харахпынан көрөрдүү дьолломмотохпун, тиһэҕин дойдутугар, Сунтаар Хаҥалаһыгар, мин биирдээхпэр (1930 с.) кэлэ сылдьыбыта үһү. Онон эт кулгаахпынан эрэ истэ улааппытым уонна убайым олорбут сааһын быдан ааһар дьылҕаланным. Күндэ отут алтатыгар 1934 сыллаахха Дьокуускайга уһуннук ыалдьан өлбүтэ. Сэллик саас-үйэ тухары саханы сарбыйан кэлбитэ, убайбын да кини тумнубатах… Сорох аныгы, билбэт...
Күндэ уонна Есенин
Суруйааччы, публицист, суруналыыс, литературнай кириитик, лингвист, бэчээт үлэһитэ, государственнай, общественнай деятель Алексей Андреевич Иванов-Күндэ быйыл төрөөбүтэ 125 сыла бэлиэтэнэр. Сунтаар улууһугар Кутана нэһилиэгэр Күндэ аатынан мусуойу төрүттээбит СӨ үтүөлээх учуутала Трофим Семенович Кириллин «Күндэ уонна Есенин» диэн урут суруйан хаалларбыт суруйуутун сэргээн ааҕыҥ. С. П. Данилов Күндэни саха литературатын...
Ньургуһуннааҕар ньуолдьаҕай ньуурдаах
Саха улуу суруйааччыта Анемподист Софронов чулуу айымньыларыттан итэҕэһэ суох баай ис хоһоонноох, түһүүлээх-тахсыылаах олоҕо дьон-сэргэ болҕомтотун куруук тардар. Ордук кини кэргэннии олоҕо билиҥҥэ диэри үгүс мөккүөрү таһаарар, араас санааны көбүтэр. Суруйааччы үгүс хоһооннорун анаабыт кэргэнэ – бастакы артыыска, көстөр дьүһүнүнэн сахаҕа дэҥҥэ көстөр кэрэ дьахтар Евдокия Константиновна Яковлева этэ. Евдокия...
Николай Васильев-Харыйалаах Уола – Николай Неустроев бириэмийэтин лауреата
“Саха Суруйааччылара” Ассоциация саха уус-уран литературатын классига Николай Неустроев 125 сааһын туолар юбилейдаах сылыгар кини аатынан бириэмийэни олохтообута. Бириэмийэ тэрийээччилэринэн Ассоциацияны тэҥэ Саха сирин суруйааччыларын Союһа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын Союһа уонна Былатыан Ойуунускай аатынан Литературнай түмэл буолбуттара. Бириэмийэ 40 сааһыгар диэри саастаах эдэр суруйааччыга...
28 декабря подведены окончательные итоги Всероссийского конкурса начинающих писателей коренных малочисленных народов Севера по 3 номинациям
Учредители конкурса — Национальная библиотека РС (Я), Ассоциация «Писатели Якутии», Союз писателей Якутии, Союз писателей РС (Я), Ассоциация коренных малочисленных народов Севера РС (Я) при содействии Министерства культуры и духовного развития РС (Я) впервые в истории организовали конкурс начинающих писателей коренных малочисленных народов Севера подобного формата. Особенностью явилось то, что возраст...
Подведены итоги Всероссийского конкурса начинающих писателей коренных малочисленных народов Севера по направлениям «Драматургия» и «Проза»
Учредители конкурса — Национальная библиотека РС (Я), Ассоциация «Писатели Якутии», Союз писателей Якутии, Ассоциация коренных малочисленных народов Севера РС (Я) при содействии Министерства культуры и духовного развития РС (Я) впервые в истории организовали конкурс начинающих писателей коренных малочисленных народов Севера подобного формата. Особенностью явилось то, что возраст участников и язык произведений...
Норуот күүһэ — «Көмүөл» күүһэ
Икки үйэ кирбиитигэр, 20 сыл анараа өттүгэр, өрөспүүбүлүкэбитигэр “Көмүөл” диэн ааттаах кинигэ кыһата баар буолбута. Бу үтүө дьыаланы саҕалаабыт биллиилээх суруналыыс, махталлаах ааҕааччылардаах прозаик, киэҥ сиринэн тэлэһийэр публицист, кыһа дириэктэрэ Борис Павлов этэринии, биир кыра хос муннугуттан үлэтин саҕалаабыт, оттон билигин өрөспүүбүлүкэ таһыгар тиийэ сураҕырар тэрилтэ үлэтин-хамнаһын билсиэҕиҥ. Борис Иванович...
Первая
<<
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
>>
Последняя
ТЕЛЕКЛУБ
Аал Луук мас
Слово писателя: О времени и о себе
АКАДЕМИЧЕСКАЯ ТРИБУНА
АЙАН ААРТЫГАР
эдэр суруйааччы оскуолата
ОБЪЯВЛЕНИЯ, КОНКУРСЫ, ГРАНТЫ
Последние публикации
В Якутске презентовали переиздание эпоса о Нюргун Боотуре и перевод тувинского эпоса «Хунан-Кара»
В День Олонхо в историческом парке «Россия – моя история» презентовали переиздание полного собрания эпоса «Нюргун...
Наталья Харлампьева: «Дан старт на развитие национальных литератур»
Народный поэт Якутии Наталья Харлампьева приняла участие в заседании творческого совета Ассоциации писателей и...
Премию имени Алампа вручили деятелям культуры и искусства Якутии
В Доме дружбы народов им. А.Е. Кулаковского 14 ноября, в день рождения одного из основоположников якутской...
Поэтическая премия Андрея Дементьева принимает заявки от молодых авторов
«Дом поэзии Андрея Дементьева» при поддержке Правительства Тверской области объявляет о начале конкурсного отбора...
В Кызыле презентовали тувинский героический эпос «Хунан-Кара» на якутском языке
В столице Республики Тыва Кызыле презентовали издание тувинского героического эпоса «Хунан-Кара» на якутском языке...
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тохсунньу 4 (билиҥҥиннэн тохсунньу 17) — «Сахалар сойуустара» («Союз якутов») диэн тэрилтэ тэриллибитэ. Тэрийээччи В. В. Никифоров-Күлүмнүүр.
Тохсунньу 9 — Арассыыйаҕа 1905-1907 сыллааҕы өрөбөлүүссүйэ буола турдаҕына Василий Никифоров - Күлүмнүүр тэрийбит Сахалар сойуустарын чилиэннэрэ икки сүүстэн тахса буолан Дьокуускай Думатыгар кэлэн, заседание буола турдаҕына дьиэҕэ киирэн дьокутааттары үлэлээн бүтэллэригэр модьуйбуттар. Кинилэр сүрүн этиилэрэ – Саха омуга Сахатын сирин бас билиэхтээх уонна бэйэтин салайыныахтаах диэни туруорсуу. Дьокутааттар “саҥа састаап талыллыар диэри үлэбитин тохтотобут” диэн үлэлэрин тохтоторго күһэллибиттэр. Губернатор Виктор Булатов өлөрдүү уолуйан Петербурга “инородецтар бас баттах баран эрэллэр, суһаллык 200 киһилээх уонна пулеметтаах этэрээти ыыта охсуҥ” диэн дакылааттаабыт. Сотору кэминэн Сахалар сойуустарын Киин Кэмитиэтин чилиэннэрэ кистэлэҥинэн хаайыллыбыттара, онтон бэйэни салайыныы туһугар хамсааһын 1917 сыллаахха дылы уостубута.
Тохсунньу 13 — Арассыыйа Ис дьыалатын миниистирэ Петр Дурново Саха уобалаһын губернаторыгар Виктор Булатовка ыйыытыгар премьер-миниистир Сергей Виттеҕэ ыытыллыбыт телеграммаҕа илии баттаабыт Сахалар сойуустарын кыттыылаахтарын барыларын түргэнник тутарга, хаайарга уонна эппиэтинэскэ тардарга модьуйбут. Тохсунньу 5 күнүгэр Сахалар сойуустарын Киин Кэмитиэтэ туох баар түһээннэртэн уонна төлөбүрдэртэн аккаастанарын туһунан Арассыыйа премьер-миниистиригэр телеграмманан биллэрбитэ.
Тохсунньу 17 — «Сахалар сойуустара» («Союз якутов») (эргэ истиилинэн тохсунньу 4 күнүгэр) диэн түмсүү тэриллибит. Тэрийээччи — Василий Никифоров - Күлүмнүүр.
Тохсунньу 18 (уруккунан 5) — Күлүмнүүр Арассыыйа импиэрийэтин Миниистирдэрин сэбиэтигэр, бэрэстээтэл С. Ю. Виттеҕа «Сахалар сойуустарын» ирдэбилин тэлэгирээмэлээбит.
Тохсунньу 22 — Ыраахтааҕы сэриилэрэ Чита Өрөспүүбүлүкэтин хам баттаабыттар.
Тохсунньу 23 (урукку истиилиэн тохсунньу 10 күнэ) — Бүлүү уокуругун Сунтаар улууһун сахаларын аатыттан Арассыыйа импэрээтэригэр саха бэйэтин бэйэтэ салайыныахтааҕын туһунан сурук (петиция) суруллубут. Сурукка Саха сиригэр баар буола сылдьыбыт Истиэпэннээх Дуума туох да олоҕо суох сабыллыбыта ахтыллыбыт уонна маннык ирдэбиллэр киирбиттэр: 1) биир дууһаттан хомуллар нолуок кыччыахтааҕа, дьаһаах хомуура төлөнөрө (ясачный сбор) тохтуохтааҕа 2) Нолуокка хаалбыт иэстэр сотуллуохтаахтара, 3) Саха уобалаһын дьаһалта-полиция өттүттэн салайыы ууратыллан, сахалар бэйэлэрин бэйэлэрэ салайыныахтаахтара (ону күбүрүнээтэр эрэ үрдүттэн көрүөхтээҕэ), 4) көмүс уонна туус хостуур сирдэр барыта сахаларга бэриллиэхтээхтэрэ, 5) Саха уобалаһыгар буруйдаахтары көскө ыытары тохтотуу. Суругу учуутал Дмитрий В. Парфенов суруйбут.
Тохсунньу 28 — Санкт-Петербурга дьахталлар политехническэй куурустара арыллыбыттар — Арассыыйаҕа бастакы дьахталлары үөрэтэр техническэй үөрэх кыһата.
Тохсунньу 29 (уруккунан 16) күнүгэр Илин Хаҥалас улууһун довереннай инородецтара «Сахалар сойуустарын» ирдэбилин өйөөбүттэрин туһунан үҥсүү киирбит.
Тохсунньу 30 (уруккунан 17) күнүгэр Өктөм сахалара мунньахтаан «Сахалар сойуустарын» ирдэбилин өйүүллэрин биллэрбиттэр.
ОлунньуПравить
Тохсунньу 19 (олунньу 1) күнүгэр Күлүмнүүр Арассыыйа ис дьыалаҕа миниистирин Дурново П. Н. бирикээһинэн хаайыыга быраҕыллар. Бу сытан «Манчаары түөкүн» дырааманы суруйар.
Олунньу 10 — Британияҕа саҥа кылаастаах, туох баар атын хараабыллартан таһыччы күүстээх броненосец «Дредноут» ууга киллэриллибит. Сотору кэминэн атын дойдулар эмиэ маннык кылаастаах броненосецтары тутан "куоталаһан" барбыттара.
Кулун тутарПравить
Кулун тутар — Сунтаар сахалара Ньукулай II аатыгар «Сахалар сойуустарын» чилиэннэрин сокуоннайа суох тутууларын туһунан петиция ыыталлар.
От ыйын 21 — 44 саастаах Пётр Столыпин Арассыыйа бырабыыталыстыбатын баһылыгынан анаммыт. Бу киһи саҕана сахалары Хотугу Муустаах байҕал кытылыгар көһөрөн баран, Саха сирин киинигэр нуучча бааһынайдарын олохсутар бырайыак үөскээбитэ. Оччотооҕу саха интэлигиэннэрэ Эдуард Пекарскайы эспиэр быһыытынан бу бырайыагы кытта сөбүлэспитин иһин кириитикэлээбиттэрэ.
Балаҕан ыйын 2 — Дьокуускайга эр дьоҥҥо аналлаах биэксэл оскуолатын бастакы педсовета буолбут. Бу күнү Дьокуускайдааҕы С. Орджоникидзе аатынан медицина колледжа арыллыбыт күнүнэн ааҕыллар.
Сэтинньи 3 — Берлиҥҥэ баттаммыт конвенция түмүгэр аан дойдуга SOS сигнал ылыныллыбыт.
Сэтинньи 23 — Билиҥҥи Таатта улууһун Чөркөөҕөр Наммара Төрдө диэн сиргэ биир кылаастаах начаалынай училище арыллыбыт. 1909 с. бу үөрэх кыһата икки кылаастаах училищеҕа кубулуйбут.
Сэтинньи 25 — Дьокуускайга уокурук бэрэстэбиитэллэрин мунньаҕа буолбут. Сэриигэ харчы сиэртибэлээһин туһунан, Иркутскайга арыллар университекка харчынан көмө туһунан, уон биэксэл-акушер пууннарын эбии арыйыы туһунан кэпсэппиттэр.
Сэтинньи 25 — Бу кэмҥэ Саха уокуругар 269 тыһыынча киһи олороро биллибит. Онтон 3600 киһитэ араас буруйдары оҥорон көскө кэлэн олороллор эбит, олортон 900-һэ дьахтар этэ.
Сэтинньи 25 — Ыраахтааҕы ыйааҕынан Саха уобалаһын губернаторынан Иван Крафт анаммыт. Кини бу солоҕо 1913 сыллаахха дылы олорбута.
Ахсынньы 10 — АХШ бэрэсидьиэнэ Теодор Рузвельт Нобель Эйэҕэ бириэмийэтин тутан, Нобель бириэмийэтин ылбыт бастакы американец буолбут. Арассыыйа-Япония сэриитэ түмүктэнэригэр өрүттэри иллэһиннэрээччи буолбута.
Чөркөөххө Наммара Төрдө диэн сиргэ биир кылаастаах училище аһыллыбыта.
АлтынньыПравить
Алтынньы 18 — Арассыыйаҕа бааһынайдары атын сословиелары кытта судаарыстыбаннай сулууспаҕа, атын сиргэ көһөргө уонна буолас суутунан таһыллыбат буоларга бырааптарын тэҥниир ыйаах тахсыбыт.
ТөрөөбүттэрПравить
Мордьоноохоп
Нартахова Мария Дмитриевна
Тохсунньу 6 — Амма Аччыгыйа Мординов Николай Егорович — саха норуодунай суруйааччыта.
Тохсунньу 25 — Мария Нартахова — саха бэлиитикэҕэ, уопсастыбаҕа диэйэтэлэ. 1947—1954 сылларга Саха АССР социальнай харалтатын миниистирэ, 1954-1963 сылларга Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин Президиумун Бэрэстээтэлэ.
Олунньу 7 — Пу И (Айсиньгёро Пуи) — Кытай бүтэһик импэрээтэрэ (1908—1912).
Олунньу 15 — Муса Джалиль — татаар бэйиэтэ, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа.
Ыам ыйын 22 — Спиридонов Николай Иванович (Тэки Одулок) (22.05.1906—17.03.1938) — бастакы дьүкээгир суруйааччыта, учуонайа.
Балаҕан ыйын 4 — Гурьев Дмитрий Афанасьевич (04.09.1906—1982) — хирург, РСФСР уонна Саха АССР үтүөлээх бырааһа
Балаҕан ыйын 14 күнүгэр Суорун Омоллоон (Дмитрий Кононович Сивцев) (өлб. 25.06.2005)
Сэтинньи 1 — Сара Садыкова — татаар композитора, актриса уонна ырыаһыт. Татаардартан бастакы композитор идэлээх дьахтар.
Ахсынньы 14 — Григорьев Никита Спиридонович (14.12.1906—23.01.1989) — филология билимин кандидата
Ахсынньы 19 — Леонид Брежнев — ССКП КК Генеральнай сэкирэтээрэ, 18 сыл тухары дойдуну салайбыт сэбиэскэй судаарыстыбаннай, бэлитиичэскэй, байыаннай диэйэтэл.
Ахсынньы 30 — саҥа истиилинэн ахсынньы 30 күнүгэр Житомирга Сергей Королёв — халлаан куйаарыгар тахсыбыт бастакы аракыаталар сүрүн конустурууктардара.
ӨлбүттэрПравить
Тохсунньу 18 — Иван Бабушкин ытыллыбыт (1873 төр.), өрөбөлүссүйэниэр, бассабыык, «Искра» кэрэспэдьиэнэ.
|
oscar
|
Саҥа дьыл буолар алыптаах кэмигэр биһиги чараас эйгэҕэ, астрологияҕа, эзотерикаҕа итэҕэлбит күүһүрэр. Кэлэр сыл гороскобун, оҕус сыла хайдах буолуоҕун билэргэ, ааҕарга дьулуһабыт.
Биһиги хаһыаппытыгар дьоҥҥо киэҥник биһирэнэр астролог Мария АЯНИТОВА (@mariia_aianitova999) ыалдьыттыыр. Фэн-шуй туохха көмөлөһөр кыахтааҕый? Оҕус сылыттан тугу кэтэһэбит? Кэлэр сылга туохха бэлэмнэнэбит?
СУРУНАЛЫЫСТЫКАТТАН АСТРОЛОГИЯҔА
– Мария, эн бэйэҥ суруналыыстыка салаатын бүтэрбит эбиккин дии. Онтон хайдах астрологияҕа, фэн-шуйга кэлэн хаалбыккыный?
– Дьиҥэ, мин кыра эрдэхпиттэн чараас эйгэни интэриэһиргиир этим. Инникини таайыы, астрология туһунан элбэҕи ааҕар этим. Оскуолаҕа бииргэ үөрэммит оҕолорум астрологическай бэлиэлэрин билиҥҥээҥҥэ диэри өйдүүбүн. Кинилэргэ ис дууһабыттан бэлиэлэрин туһунан тугу билбиппин уубар-хаарбар киирэн туран кэпсиир этим.”Эн балыккын, маннык майгылааххын, итинник майгылааххын” диэн кэпсээтэхпинэ, кырдьык, элбэх сөп түбэһии тахсааччы.
Астрология кинигэлэрин тута сылдьан, нойосуус билиэхпэр диэри ааҕар этим. 12 бэлиэ туһунан информацияны барытын иҥэриммитим. Онтон улаатарбар астрологияттан арыый да тэйэн, суруналыыстыка салаатыгар туттарсан киирбитим. Телевидениеҕэ үлэлээбитим. Устудьуоннуу сылдьан “Новый день” биэриигэ, онтон “Сэргэлээххэ” ыччат устуудьуйатыгар оҕо биэриитигэр редактордаабытым, “Биһикчээҥҥэ” режиссердаабытым.
Ол үлэлии сылдьан, бу идэм миэнэ буолбатах эбитин дьэ өйдөөбүтүм. Биллэн турар, суруналыыстыка наһаа интэриэһинэй үлэ. Киһи чуҥкуйбат, айар аартыгыҥ арыллан иһэр. Ол эрэн бу барыта миэнэ буолбатаҕын, мин миссиям олох атын буоларын сэрэйэр этим.
Мин миссиям арыый дириҥ соҕус буолуохтаах диэн өйдүүр этим. Астрология дуу, фэн-шуй дуу буолуоҕун сэрэйбэт да этим. Оччолорго үп-харчы да өттүгэр ыктарыы баара, дьиэ кэргэммэр сыһыаммыт мөлтөөн барбыта. Ол барыта миигин бэйэм духуобунай сайдыыбын саҕалыырбар тирэх буолбута.
Фэн-шуйунан үлүһүйэн барбытым. Ол саҕана наһаа элбэх киһи фэн-шуйу туһанан олоҕун уларытар буолбута. Үксүлэрэ баай-байылыат олохтоох, олох бары эйгэтигэр ситиһиилээх дьон этилэр. Ол иннинэ мин фэн-шуйга соччо итэҕэйбэт этим.
Бэйэбин булаары, уйулҕабын уоскутунаары араас суолу була сатаабытым. Көрдөхпүнэ, Фэн-шуй дьоно наар үөрэ-көтө, өрө көтөҕүллэ сылдьаллар этэ. Мин эмиэ бэйэм испэр итэҕэли, духуобунай дуоһуйууну үөскэтиэхпин баҕарбытым. Элбэҕи аахпытым.
Бастакы сылдьыбыт семинарым бацзы туһунан этэ, тугу түбэһэ көрбүппэр суруйтарбытым. Ол семинар кэннэ өйүм-санаам, олоҕум тосту уларыйбыта. Киһи бэйэтин олоҕун бэйэтэ оҥосторун, төрөөбүт даатабар куһаҕан сыыппара баар да буоллаҕына, ону уларытыахха сөбүн, тупсарар кыахтаахпын өйдөөбүтүм. Бэйэм картабар үчүгэй комбинациялары, бэлиэлэри булбутум.
“Дьылҕам оннук эбит” диэн баран сүүрүк хоту устан иһэр сыыһа эбит. Киһи бэйэтэ дьылҕатын суолун салайыныахтаах, олоҕун тупсарыахтаах.
Ону өйдөөбүтүм кэннэ хараактырым уларыйан барбыта, дьиэ кэргэммэр сыһыан тупсубута, сайдан барбыппыт.
Астролог быһыытынан дьоҥҥо сүбэлиирим эмиэ соһуччу соҕустук саҕаламмыта. Хара маҥнайгыттан хамнастанар дуу, дьону бэйэбэр тардар дуу санаам суох этэ. Бэйэм туспар, бэйэбин арыйаары саҕалаабытым. Биир биллэр блогер “Миэхэ удамыр сыанаҕа саҕалааччы астролог бацзыга консультацията наада” диэн биллэрии суруйбут этэ. Онно эппиэттээбитим. Ол күн бастакы хамнаспын өлөрбүтүм, бастакы килийиэннэрим кэлбиттэрэ.
Онтон кэлэр дьон элбээн-элбээн, бэйэм туспа инстаграм страница арынан үлэлэппитим. Дьарыкпын наһаа сөбүлүүбүн. Дьоҥҥо дириҥ информацияны тиэрдэрбин, дьону арыйарбын, санааларын көтөҕөрбүн, духуобунай сайдыыга салайарбын астынабын.
– Дьиэ кэргэниҥ туһунан кылгастык кэпсээ...
– Мин кэргэннээхпин, икки оҕолоохпун – улаханым уол, кырам кыыс. Кэргэним бэйэтэ дьарыктаах предприниматель.
АСТРОЛОГ САЛАЙАН ЭРЭ БИЭРЭР
– Эн бэйэҕин билигин киммин диигиний? Психологкын, астрологкын, мотивациялыыр коучкун, нумерологкын...
– Бэйэм фэн-шуй специалиһабын, дьону консультациялыыбын, семинардары ыытабын, үөрэтэр куурустары онлайн ыытабын.
Психолог үөрэҕим суох, ол иһин психологпын диэбэппин. Хас биирдии астролог информационнай сүүрээҥҥэ киирэр, ол сүүрээннэртэн кэлэр информацияны килийиэҥҥэ тиэрдэр. Астролог төһө баай уопуттаах да, соччонон информацияны ааҕара күүстээх буолар. Киһи төрөөбүт күнүнэн-дьылынан астрологическай картатыгар туох суруллубуту кэпсиир.
Нумерологияны эмиэ үөрэппитим. Сүрүн дьарыгым буолбатах эрээри, базцы, фэн-шуй консультациятыгар туһанабын. Мин “сүбэлиибин” диэбэппин, “салайан биэрэбин” диибин.
Астролог сүбэлиэ суохтаах дии саныыбын. Салайан эрэ биэриэхтээх. Киһиэхэ маршрутнай лиис курдук картатын көрдөрөн биэрэр.
– Билигин астролог, нумеролог сүбэтигэр наадыйар киһи элбээбит курдук көрөбүн. Туохтан маннык буолла дии саныыгын? Дьиҥэ, метафизикаҕа, эзотерикаҕа, көстүбэт эйгэҕэ интэриэс уруккуттан баар буоллаҕа дии...
– 2014 сылтан фэн-шуй сайдан барбыта. Киһи барыта туох эрэ аптаахха итэҕэйэр буолан барбыта, оптимизм үөскээбитэ. Дьон туохха эрэ итэҕэйиэн баҕарбыта. Бэл, үп-харчы эйгэтигэр ол көстүбүтэ – биткоин үөскээбитэ, дьон итэҕэйэн харчытын онно укпута.
Билигин тоҕо элбээтилэр диэтиҥ дии. Дьон эрдэ духуобунай сайдыы туһунан саныыр буолла. Урут киһи олоҕу кырдьан баран өйдүүр эбит буоллаҕына, билигин эдэр көлүөнэ олох суолтатын көрдүүр. Астрология, эзотерика, фэн-шуй – киһи бэйэтин өйдүүр суоллара.
ФЭН-ШУЙ САХА ИТЭҔЭЛИГЭР ЧУГАС
– Фэн-шуй, базцы, астрология, нумерология туох уратылаахтарый? Билбэт дьон буккуллуох курдукпут... Бэйэ-бэйэлэрин ситэрсэн биэрэллэр дуу, утарылаһар түгэннэрэ бааллар дуу?
– Фэн-шуй диэн улахан үөрэх. Киһи барыта фэн-шуйу боростуой курдук өйдүүр – миэбэли сыҕарытан биэриэхтээхпит, обуойум өҥө маннык буолуохтаах дии саныыр. Фэн-шуй, дьиҥэ, оннук боростуой буолбатах. Биһиги эрабыт иннинэ үөскээбит үөрэх. Хас даҕаны салаалаах, оскуолалаах.
Олортон биирдэстэрэ – базцы астрология. Фэн-шуйу дьон олохторун тупсараары айбыттара, онуоха тулалыыр эйгэ энергиятын туһанарга үөрэммиттэрэ.
Фэн-шуй бэйэтэ туспа итэҕэл буолбатах. Итэҕэли барытын өйүүр үөрэх. Онно тирэҕирэн киһи олоҕор 3 күүс дьайар диэн баар: 1) Халлаантан түһэр ситиһии (Небесная удача). Маны базцы астрологиянан суоттаан таһаараҕын. 2) Эйгэ (Пространство). Ландшафт, дьиэ ханан турара, миэбэл ханна турара, хайа диэки төбөлөнөн сыталлара, о.д.а. – Фэн-шуй бэйэтэ. 3) Киһи бэйэтин майгыта, дьайыыта (Человеческий фактор). Фэн-шуй манна духуобунай сайдыыга болҕомтону уурар.
Фэн-шуй, илиҥҥи үөрэх буолан, духуобунай эйгэни буддискай, ведическэй, даосскай өйдөбүллэринэн биэрэр. Итэҕэли барытын өйүүр. Фэн-шуйга итэҕэллээх эрэ киһи кэлэр. Бацзы диэн кытайдар астрологиялара.
– Саха итэҕэлигэр төһө майгынныырый?
– Киһи бөҕө маны ыйытар. Сорохтор “Тоҕо атын омук үөрэҕин таһаараҕын?” дииллэр. Итинник араарыы сыыһа дии саныыбын. Биһиги бары сир оҕолоробут. Кытай үөрэҕэ биһиэхэ куһаҕаннык дьайар диэн буолбатах.
Фэн-шуй үөрэҕэ – илиҥҥи үөрэх. Саха сиригэр илиҥҥи үөрэххэ олус чугаспыт. Тоҕо диэтэххэ, толкуйдаатахха, саха итэҕэлин кытта фэн-шуй маарыннаһар өрүттэрэ наһаа элбэх.
Холобур, саха балаҕанын тутуутун туһунан элбэҕи аахпытым, үөрэппитим. Барыта фэн-шуйга сөп түбэһэр – биир да уһуктаах мал-сал суох. Олоппосторо талаҕынан таҥыллар. Көмүлүөк эмиэ төгүрүйэр быһыылаах-таһаалаах, остуоллара төгүрүк. Балаҕан ис бараана кытта сытыы уһуга суох. Аана илин диэки көрөр, остуол турар сириттэн саҕалаан, утуйар оронноро ханан турара барыта фэн-шуйга сөп түбэһэр. Чороон формата уонна кытайдар вазаларын формата – дэлэй олох, уйгу-быйаҥ бэлиэлэрэ.
Сахалар хобо чуорааны тутталлар этэ. Кытайга тыал музыкатын тутталлар. Дьиэҕэ киирэр ааҥҥа ыйыыллар, киирбит киһи ыраастанан киирэр.
КИҺИ БАСТААН БЭЙЭТИН БУЛУОХТААХ
– Киһи олоҕор бу хайысхаларынан хайдах сирдэтиниэн сөбүй? Холобур, эйиэхэ сүбэлэппит дьон олохторун суолун тобулаллар, ситиһиилээх буолаллар, бэйэ дьыалатын арыналлар эбит... Туох кыһалҕалаах дьон кэлэрий?
– Бэйэлэрин булунаары кэлэллэр. Бэйэтин сүтэрбит киһи наһаа элбэх. Биһиги олохпутугар уопсастыба, дьоммут, социум бары дьайыылаахтар. Онно бэринэн, бэйэбитин сүтэрэн кэбиһиэхпитин сөп.
Миэхэ кэлбит дьон номнуо “мин атын киһи олоҕун олоробун”, “атын суолунан баран эрэбин”, “бэйэм сыыһа олорорбун сэрэйэбин” диэн кэлэллэр. Астрология киһини салайан биэрэр кыахтаах.
Киһи бэйэтин биллэҕинэ эрэ арыллан барар. Биһиги бэйэбит туспутунан олус аҕыйаҕы билэбит ээ. Астролог ону ыйан-кэрдэн биэрэр. “Ээ, кырдьык даҕаны” дииллэр...
Сорох дьон бэйэлэрин дьарыктарын булбут, сөбүлүүр үлэлэригэр үлэлиир эрээри, кыахтарын толору туһаныахтарын баҕараллар. Манна чараас эйгэ күүһүттэн эмиэ элбэх тутулуктаах. Инники былааннарын астролог ыйыытынан оҥостоллор. Applе, Сбербанк курдук бөдөҥ тэрилтэлэр бары духуобунай настаабынньыктаах буолаллар.
Ол иһин киһи бэйэтин тулалыыр эйгэтин билиэхтээх. Фэн-шуйга кэлэр киһи олоҕо тосту уларыйар, онно бэлэм буолуохтаах.
– Киһи аналын билэригэр, ыйдарарыгар специалист көмөтө төһө наада дии саныыгын? Төттөрүтүн буккуллан хаалыахха сөп буолбатах дуо? Эбэтэр санааны сааһыланарга маннык сүбэ-ама олус туһалаах дуу?
– Киһи бэйэтин буларыгар астрология наһаа көмөлөһөр. Фэн-шуйунан дьиэ иһин оҥостуу олох бары эйгэтигэр ситиһиилэнэргэ тирэх буолар.
Информацияны сыыһа өйдөөбүт дьон буккуллуохтарын сөп. Астрологка ис-искиттэн баҕаран туран кэлиэххэ наада. Ыйытыылардаах кэлэр ордук. Көннөрү билэр-көрөр эрэ туһуттан кэлэр соччото суох.
Тугу эрэ ыйарбар-кэрдэрбэр, киһи потенциалын арыйабын, уоннааҕыта барыта бэйэҕититтэн тутулуктаах диэн сэрэтэбин. Эппиэтинэһи бэйэҕэ ылыныы эмиэ улахан оруоллаах. Мин эппитим сокуон буолбатах диибин, киһи бэйэтин бириинсиптэринэн сирдэтиниэхтээх. Килийиэннэрбэр чуолкай информацияны биэрэбин, буккуллубаттарын курдук быһаарабын.
КЭЛЭР СЫЛ ХАЙДАХ БУОЛУОЙ?
– Кэлэр сыл хайдах буолуой? Туох сиэри-туому толоруохпутун сөбүй?
– Киһи барыта 2021 сыл хайдах буолуоҕун ыйытар. Сыл аайы астропрогноз семинардарын ыытабын. Бу сылтан тугу кэтэһэрбитин, хайдах бэлэмнэнэрбитин кэпсиибин. Сыллааҕы активациялары билиһиннэрэбин. Фэн-шуйу билэр дьон маны көтүппэттэр.
2021 сыл 2020 сылы салҕыаҕа. Пандемия тиэмэтэ салҕаныаҕа, ол эрэн биһиги син үөрэнэ быһыытыйдыбыт. Кыраныыссалар сорохторо арыллыахтара эрээри, кэлии-барыы улаханнык тахсыа суоҕа. Вирус салгыы тарҕаныаҕа – күөмэй, тыынар уорганнар ыарыылара бааллара көстөр.
Баһаардар салҕаныахтарын сөп. 2019 сыл сэтинньититтэн пандемияттан ураты, баһаардар, айылҕа саахаллара тахсыбыттара, олор салҕаныахтара. Ол иһин экологическай хамсааһыннар күүһүрүөхтэрэ.
2021 сылга инники күөҥҥэ араас таһымнаах салайааччылар, судаарыстыба бас-көс дьоно тураллар. Ол аата былааска уларыйыы тахсыаҕа. Былаас иһин киирсиилэр сытыырхайыахтара. Күүстээх личностар өсөһүүлэрэ көстөр. Кэлэр сыл энергията ааһан иһэр сыл бүтэһик ыйдарынан биллэр.
Оҕус – олус эппиэтинэстээх, өһөс, үлэһит кыыл. 2021 сылга бары сүрэҕэлдьиэ суохпутун наада. Дьиссипилиинэлээх буолуохтаахпыт, оҕус сүрэҕэ суох буолууну сөбүлээбэт. Тайм-менеджмент, былааннааһын диэни олохпутугар киллэриэхпитин наада.
2021 сылга бэлэмнэнэргэ эргэ малы-салы, туттуллубакка харалла сытары барытын быраҕыҥ. Сууйуунан-сотуунан эрэ муҥурдаммакка, эргэттэн барытыттан аккаастаныҥ. 3 сыл туттуллубакка сытар малы быраҕан иһиэххэ наада. Ол эһиги энергияҕытын сии сытар, баттыыр – бу эһиги туолбатах ыраларгыт, олоххо киирбэтэх баҕа санааҕыт.
2020 сылга саҕалаан баран тиһэҕэр тиэрдибэтэх дьыалаҕытын санааҥ. Холобур, бу сылга оҕоҕутугар таҥас тигэн саҕалаан баран сытыарар эбит буоллаххытына бүтэриэххитин наада. Оҕоҕут куруһуокка, эбии үөрэххэ үөрэнэн бүттэ, эһиги бириэмэ булан учууталыгар махтана иликкит; дьүөгэҕитин кытта кыраттан мөккүһэн баран эйэлэһэ иликкит – бу барыта ситэриллибэтэх дьыала. “Махтанабын” диэн тылы этэ үөрэниэххэ наада.
2021 сыл лидер буолар хаачыстыбалаах, эппиэтинэһи сүгэр кыахтаах дьоҥҥо ситиһиилээх буолуоҕа.
Оҕус – дьиэ кэргэн туһугар үлэлиир, олорор кыыл. Ол иһин бу кэлэр сылга дьиэ кэргэн үрдүк үктэлгэ ууруллуохтаах. Саҥа дьылы дьиэ кэргэҥҥитин кытта көрсүҥ. Сыл устата дьиэ кэргэн сыаннастарын өрө тутуҥ. Арахсыы, этиһии суох буолуон наада. Дьиэ кэргэн үгэстэрин олохтооһунунан, дьиэ-уот тупсарыынан дьарыктанар дьоҥҥо үчүгэй сыл кэлэр.
Оҕус – олус сэмэй кыыл. Сэмэйдик уонна олохторун суолунан сөпкө баран иһэр, дьиэ кэргэннээх, өбүгэлэрин ытыктыыр дьоҥҥо үтүө сыл үүнэр.
2021 сыл саҥа научнай арыйыылары, медицина ситиһиилэрин истиэхпит. Саҥа быраабылаларынан, сокуоннарынан олорорго үөрэниэхпит. Сааһыланыы, бэрээдэктэнии күүтэр.
Оҕус сымыйаны, албыны-көлдьүнү ылыммат. Ол иһин 2021 сылга чиэһинэй буолуохха наада, бастатан туран, бэйэбит иннигэр. Ханнык эрэ уобараһы оонньуур, дьүһүн кубулунар сыыһа. Холобур, социальнай ситимнэргэ дьоллоох олоҕу көрүнньүк оҥостор, ис-иһигэр киирдэххэ соччо дьоло суох дьон баар буолаллар... Чиэһинэй дьоҥҥо кэлэр сыл ситиһиилээх буолуоҕа.
2021 сылга дьон кистэлэҥнэрин арыйыы тахсыаҕа. Ол иһин билиҥҥиттэн чиэһинэйдик олорон саҕалаабыт ордук.
2020 сыл содула – дьон олус сэрэх буолла. Ону дьыаланы-куолуну быһаарарга өйдүөхтээхпит. Кими эрэ итэҕэтиэххитин баҕарар буоллаххытына, сэрэнэн туттуохха-хаптыахха уонна чиэһинэй буолуохха наада.
2021 сылга эр дьон үп-харчы өттүгэр сэрэхтээх буолуохтарын наада. Кинилэри кэтиэххэ, сыыһалартан сэрэтиэххэ.
Дьахталлар доруобуйаларын көрүнүөхтэрин наада буолар.
Биир “108 апельсин” диэн ааттаах үчүгэй сиэр-туом баар. 108 устуука апельсин атыылаһан баран, ахсынньы 31 күнүгэр киирэр аантан саҕалаан, дьиэ иэнин бүтүннүү (ванна, туалет хоһуттан ураты хоско барытыгар) төгүрүтэн тарҕатаҕыт. Дьиэ кэргэнинэн үөрэ-көтө, баҕа санааларгытын этэ-этэ апельсиннары төкүнүтэҕит. Бу апельсиннарбыт биир суукка сыталлар. Хомуйан ылан чугас дьоҥҥутугар, аймахтаргытыгар, доҕотторгутугар тарҕатаҕыт. Бөххө бырахпаккыт. Апельсиннар үчүгэй энергиянан туолаллар, онон бэрсибит киһигит эмиэ туһанар.
САҤА ДЬЫЛЫ КӨРСҮҮ СИЭРЭ-ТУОМА
– Саҥа дьылга ханнык өҥнөрү туттабыт, дьиэбитин хайдах киэргэтэбит, туох символиканы туһанабыт, о.д.а тэттик сүбэлэргин биэр.
– Маны эмиэ бары ыйыталлар. Мин санаабар, саҥа дьыл киэһэтигэр кыһыл өҥ хайаан да баар буолуохтаах. Кыһыл өҥ саатар помада дуу, маникюр дуу быһыытынан баар буолара табыгастаах. Бүтүннүү кып-кыһыл буолбакка, бытархай малга-салга кыһыл өҥ баар буолара үчүгэй.
Оҕус кыһыл өҥү сөбүлээбэт диэн өйдөбүл астрологияҕа суох.
Маҥан, кыһыл көмүс, үрүҥ көмүс өҥнөөх оҕус сыла кэлэр диибит. Бу өҥнөр таҥаспытыгар баар буолуохтарын сөп.
Өссө биир саҥа дьыл өҥө – от күөҕэ. От күөҕэ, кыһыл, кыһыл көмүс – бу өҥнөрү саҥа дьылга туһаннаххытына, кэлэр сылгыт үтүө буолуо.
Маны барытын үөрэ-көтө, оҕо сылдьан саҥа дьыл алыптаах абыгар итэҕэйэргитин саныы-саныы, толоруҥ. Биһиги итэҕэйэр буоллахпытына, туох баҕарар дьикти буолуон, дьол тосхойуон сөп. Олох хайа да түгэннэригэр киһи сырдыкка тардыһыахтаах, үчүгэйгэ эрэниэхтээх.
Саҥа дьыл иннинэ дьиэбитин хайаан да сууйабыт-сотобут. Ол сылдьан 23 малы миэстэтиттэн сыҕарытыахтаахпыт. Сылы быһа хамсаабакка турбут дьыбааны, орону сыҕарытан сууйуохха наада. Оччоҕо сылы быһа хамсаабатах энергиялар уһукталлар.
Саҥа дьыл түүн чахчы энергия күүһүрэр кэмэ. Эргэ мал-сал, кир-хох быыһынан энергия дьиэҕэ тарҕаммат. Оттон ып-ыраас дьиэ иһигэр ол күүстээх энергия дьиэни толорон кэбиһэр.
Саҥа дьыллааҕы сандалыга элбэх күөх от, оҕуруот аһа баар буолуохтаах. Аска ынах этин буһара сатаамаҥ, сибиинньэ, сылгы, убаһа, көтөр этэ барсыаҕа. Остуолга үүт аһылыктары ууруҥ – сүөгэй, үүт, арыы.
2021 сылга ситиһиилээх буоларга дьиэ ортотун диэки, көстөр соҕус сиргэ оҕус фигуратын кытта кутуйах, крыса фигуратын ууруҥ – бу ситиһиини аҕалар сакральнай символлар. Саҥа кутуйах фигурата буолара ордук.
2021 сыл устата кутуйах бэлиэтин иилинэ сылдьыҥ – браслет, кулон, о.д.а.
Ахсынньы 31 күнэ быйыл астрологиянан олус үчүгэй – байыы-тайыы күнэ. Оннук сөп түбэспит. Онон бу түүн кумааһынньыккытын харчынан толоруҥ. Эрдэттэн банкоматтан харчы устан бэлэмнээҥ. Саҥа дьыл түүн кумааҕы харчылары ылан кумааһынньыккытыгар сааһылыы угуҥ. Харчы аффирмацияларын этиэххэ сөп: “Харчы миэхэ чэпчэкитик кэлэр”, “Счеппар харчым элбээн иһэр”, о.д.а..
Өссө биир активация – Кремль кураннара тыаһыыр кэмигэр баҕа санааҕытын номнуо туолбут курдук суруйуҥ. Уматан баран, күлүн бокалга кутан, иһэн кэбиһэбит.
Саҥа дьылга хайаан да баҕа санааҕытын чугас дьоҥҥутугар истиҥник тиэрдиҥ. Бу түүн баҕарбыт баҕа санааҕыт дьоҥҥо күүһүрэн тиийэр.
Саҥа дьылы туох эмэ саҥа таҥастаах көрсүөхтээхпит. Ол аата саҥа уларыйыыларга бэлэммитин көрдөрөбүт.
– Баҕа санааны толорор карта оҥосторго үөрэтэҕин. Кырдьык, оҥорбут дьон барыта туолан иһэр дииллэрин киһи сөҕө истэр. Чахчы оннук дуо? Ким баҕарар, хайдах сатыырынан “Баҕа санаа картатын” оҥостуон сөп дуо?
– Баҕа санаа картата үлэлиир. Ол иһин үһүс сылын маастар-кылаастары ыытабын. Элбэх киһи биир сиргэ түмсэн оҥорбут картата ордук күүстээх буолар. Маны таһынан, эбии активациялыыбыт, анал бэлиэлэри ыйыыбыт.
Киһи бэйэтэ эмиэ оҥостуон сөп. Баҕа санаа картата фэн-шуйга 9 салааҕа арахсар, туох ханна сытара ыйыллар. Карта оҥоруу – дьиҥнээх айар үлэ. Онон санааҕытын ууран олорон, ис дууһаҕытыттан оҥостуҥ.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Аҕа дойду сэриитэ бүтээтин үөскэ да, тыаҕа даҕаны олох ыарахан этэ. Дьадаҥы, кыаммат-түгэммэт ыал элбэҕэ, нэһилиэк дьоно биир тэҥ олохтоохторо. Ол колхоз бэрэстээтэлэ, учуутал, биэлсэр, оробуочай итиэннэ ыанньыксыт. Кырыбыайка тииһин курдук ордук-хос олохтооҕу көрбөккүн.
Биэс уонус сылларга сэрии бэтэрээннэрэ элбэх этилэр, билиҥҥи курдук кинилэри улуутутан көрбөттөрө. Көтүүн, ыам ыйын 9-гар, мунньан тылынан ахталлара.
Оскуолаҕа 0 (нуул) кылааска аҕыспын туолуом балтараа ый хаалтым кэннэ ылбыттара, хойутаан. Кэмигэр биир сыллаах саас, сайын төрөөбүттэрэрдэ киирбиттэрэ. Ол эрдэ киирэн эрдэ оскуоланы, орто, үрдүк үөрэхтэри бүтэрэ охсубуттара. Урутаан, сөпкө ойох-эр булунан бур-бур буруо таһааран, ыал-күүс аатыран олорбуттара. Кинилэр үгүстэрэ бу орто дойдуга билигин суохтар, куотан иһэллэр. Туохха, тоҕо ыксыылларын кыайан билбэтим. Олох диэн кэрэтин бэркэ билэбин.
Дьэ ол «нуул» кылааска Дабыыт уола Куолалыын биир паартаҕа түбэстим. Күлэн ырдьайар. Көрүдүөргэ көрбүтүм – муннукка сытыы, кыараҕас харахтаах эрдьигэн биһиги сүүрэн-көтөн өрөҥкөлөһөрбүтүн үөннээхтик сүргүлдьү көрөрө. Уруок саҕаланыыта уҥа буутум аһыс гынна, хара кытаанах суор тыҥыраҕын курдук батары киирэн олорор эбит. Утарылаһабын – күлэн ымах гынар. Аҕыйах тиис көстөр. Оннук саҥата суох, аллараанан «тутуһан» билистибит.
Биир учуутал киирэн уол-кыыс, кыыс-уол гынан олордуталаата. Мин «доҕорбор» ким да чугаһаабата. Ол да гыннар, саас «нуул» кылааһы бүтэрдибит. Куола бэтэрээн Дабыыт оҕото. Сайын мэнээк сылдьар. Тыа оҕолоро, ордук уолаттар, күрдьүгэс, бурҕаа бултуур идэлээхпит. Кини онно соччо кыттыбат. Туспа фермаҕа олорор. Ол эрээри дэриэбинэ оҕолорун аттыларыгар, тэйиччи сылдьан «бултаммыта» буолар.
Күөлү эргийэн истэххэ, кини суон тииккэ эрдэ кэлэн үөһэ хатаастан олорорун көрөбүт. Таах си-дьүгээр ааһыахпыт дуо – мутугунан, буорунан тамнаан хаадьылаан ылабыт. Үөһэ олорон күлэн ырдьах гынар, бу сырыыга тиистэммит, оччотооҕу оҕо хараҕа сытыы, көстөллөр. Сутуругун көрдөрөр, биһиги ааһа турабыт. Ол курдук ферма хотоннорунан өтөх дьиэлэринэн хоно-өрүү, бэйэтэ бэйэтигэр бүгэн сылдьар. Биһиги да чугаһата сатаабаппыт, бэйэтэ да сыстыбат этэ. Дьиҥэр оҕо-оҕо курдук түргэнник, бэйэ бодобутун, миммитин билсэн үөрэ-көтө сылдьыах баара.
– Дабыыт уола чыычаах оҕолорун сиэбит! – диэн суостаах сурах кыра дэриэбинэни тилийэ көттө. Биһиги, саҥа октябреноктар, пионердар ону ирдээн булан дьүүлгэ таһаардыбыт. Дьиҥэр хайа эрэ оҕолор ол сылгы чыычааҕын саҥа тэстибит оҕолорунан оонньуу олорбутун көрбүт курдуктар. Буһаран, үөлэн сиэбитин чуолкай билбит суох.
Ити курдук сайын ньирэйи үргүппүт, ынаҕы-сылгыны хаппыт буорунан тамнаабыт кини буолбута. Сотору аҕата сэриитин араанньытыттан «анараа» дойдуга аттаммыта.
Арай биирдэ кэлин, Бүлүүгэ үөрэнэ сылдьан, милиция формалаах хачаайы соҕус саха уола алын кылаас оскуола үөрэнээччилэрин кытта кумахтаах уулуссанан ааһан иһэллэринэлэкис көрөн аһарбытым.
Ити кэннэ биһиги студеннар милицияҕа дружинниктыыр этибит. Онно иһиттэхпинэ Н.Д.Григорьев диэн, сааһын ситэ илик оҕолор инспектордара, бэрт үтүө үлэһит диэн хайгыылларын истэн эгди буолбутум. Онно сылдьан уһун көрүдүөргэ оҕолору кытта тугу эрэ дьээбэни кэпсэтэн саха милицията мичээрдии турарын уруургуу, астына көрөн ылбытым баара. Итиэннэ оҕо сааһым эмньик кэмин санаан, түөһүм хаҥас хартыга хамнаан ылбытын нэһиилэ туттуммутум.
Өһөс, сытыы харахтарынан миигин билэн, биллибэт бүтэй мичээр кырыалаах тэрэҕэр иэдэстэринэн оонньоон ааспытын мин эмиэ сэрэйбитим.
Оҕо саас. Күндү көмүс кэмнэр…
Боруон Силип.
Дьокуускай.
Хаартыскаҕа: Уҥаттан бастакы – Куола.
Поделиться ссылкой:
Facebook
WhatsApp
Twitter
Telegram
Печать
Похожая запись
Туундара бэлэҕэ
17 Мар 2020 Туймаада
Кэлии оҕус үтүөтэ эмиэ үгүс
14 Мар 2021 tuymaada
Бытарҕан тымныыга суолга алдьаныы
7 Ноя 2021 tuymaada
Навигация по записям
Кэлэр көлүөнэҕэ тугу хаалларабыт?
Уволенный руководитель департамента АГИП может перейти в Министерство молодежи Якутии
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий
Название*
Электронная почта*
Веб-сайт
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
КЭЛИҤҤИ ТАҺААРЫЫЛАР
2 Дек 2022
Небензя назвал инициативу о трибунале по Украине попыткой покрыть беззаконие Запада
1 Дек 2022
Итальянский журналист Палмери: бан сборной России справедлив
30 Ноя 2022
Энергетики назвали ситуацию на Украине близкой к катастрофической
29 Ноя 2022
Гендиректор «Зенита» назвал виновника массовой драки в матче со «Спартаком»
28 Ноя 2022
Россиянам рассказали о риске переводов денег между своими счетами
27 Ноя 2022
Ротавирус у детей. Чем при кишечном гриппе поможет пробиотик?
26 Ноя 2022
Сербы пришли на матч чемпионата мира в футболках российской сборной
25 Ноя 2022
В каком возрасте снимается с воинского учета рядовой: по достижении 50 или 51 года?
24 Ноя 2022
Аналитики Bloomberg сообщили о «крахе» платежной системы «Мир»
23 Ноя 2022
Депутаты исключат из запрета на митинги и шествия богослужения
22 Ноя 2022
Суперкомпьютер предсказал победителя ЧМ-2022
21 Ноя 2022
Комментарийдар
Кугдаров к записи Диктатура уонна демократия
Мета
Войти
Лента записей
Лента комментариев
WordPress.org
О нас
Сетевое издание TUYMAADA.RU. Свидетельство о регистрации СМИ Эл № ФС77-71324 от 17 октября 2017 г. Выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций.
|
oscar
|
Сахабыт сирин айылҕатыгар эмтээх үүнээйи толору. Сайын тэлгэһэбитигэр таҕыстыбыт да, атахпыт анныгар хачыгырыы үктүүр үүнээйилэрбит туһаларын үгүспүт билбэппит. Оттон өбүгэлэрбит хас биирдии үүнээйи туһатын бэркэ билэллэрэ, күннээҕи олохторугар эмп быһыытынан үгүстүк туһаналлара. Саха киһитэ айылҕа оҕото буоллаҕа. Онон айылҕабытыгар чугаһаан, айылҕа тугу биэрбитин туһанан, билиҥҥи чэпчэкитэ суох олохпутугар туһанарбыт наадалаах диэн туран, Сунтаар Кириэстээҕэр олорор эмтээх отунан дьарыктанар Марианна ВАСИЛЬЕВА-Умтичаана сүбэлэрин билиһиннэрэбит.
30-ча сыл эмтээх отунан дьарыктанабын
Эмтээх отунан дьарыгырбытым 30-ча сыл буолла. Бэйэбит хаһаайыстыбабытын көрөн, оттоон-мастаан олоробут, арааһы үүннэрэбит. Ынах, сылгы, түргэнник ситэр салааттан коза, куруолук, куурусса иитэбит. Сэдэх көтөрдөртөн фазаннар, перепелкалар бааллар. Быйыл көтөр арааһын элбэтэр санаалаах үндүүк, доминант кууруссалары сакаастаатым. Балар сымыыттара өҥнөөх буолар эбиттэр. Былырыыҥҥыттан мүөттээх ыҥырыа ылан иитэ сылдьабын. Быйылгы кыстыгы хайдах туоруулларын долгуйа кэтиибин.
Аҕыйах ахсааннаах норуот сыдьаана буоламмын, дьиэм аттыгар аныгылыы моһуоннаах ураһа туттубуппут. Онно туох көстөрүнэн хотугу аймахтарбыттан, ийэбиттэн хаалбыт матырыйааллары эспэнээт быһыытынан ууран турабын. Ураһабыт иһэ олоччу таба тэллэҕэ, оһохтоохпут. Дьон-сэргэ бэркэ сэргиир. Оҕо аймаҕы айылҕаҕа чугаһатарга, маннык тыыннаах муннук, араас үүнээйи баара олус туһалаах. Ураһабар дьоҥҥо-сэргэҕэ эмтээх от туһатын кэпсиибин.
Дьэ, ол инниттэн тулалыыр эйгэбит отунан-маһынан, силиһинэн, туһалаах атын да үүнээйитинэн эмтэниэхпитин баҕарар буоллахпытына, аан бастаан олору тыыннаах курдук көрөн, көҥүл ылан, наадалаах кэммитигэр сатаан туһаныах тустаахпыт. Чэ, миигин кытары эмтээх үүнээйи дыргыйар сыттаах хонуутунан үөмэр-чүөмэр үктэнэн хаамтахпыт буолуохтун…
Клевер отунан (саахардаах от) хайдах эмтэммиппиний?
Киһи олоҕор ыксыыр кэмнэрдээх буолааччы. Оннук кэмҥэ Ийэ айылҕа көмөҕө кэлэрэ – дьикти күүс, таайыллыбат таабырын. Арааһа, дьарыктаах дьон үксэ билэн эрдэҕэ буолуо… Туох, тугу эмтиирин бэйэлэрин нөҥүө аһаран эрдэхтэрэ. Ити эмиэ айылҕа суруллубатах үөрэҕэ быһыылаах.
Ол курдук, тус олохпор көрсүбүт түгэммин билиһиннэриим дуу. Өрдөөҕүтэ ыам ыйыгар аллергиялаан, сөтөл бөҕөтө буоллум. Күнүс этэҥҥэбин, түүн буолла да сөтөллөн буолан-хаалан турабын ээ, дьэ. Иэрийэ-иэрийэ сөтөллүү кытаанаҕа. Ол курдук нэдиэлэни быһа эрэйдэнним, туох да эмп көмөлөспөт. Ити – тэлгэһэ бөҕүн-сыыһын ыраастааһын үгэннээн турар кэмигэр. Арай, дьиэм түннүгүн аннын харбаары кэлбитим, үс сибэккилээх умнас турар, биирэ тыллыбыт, иккитэ саҥа тыллан эрэр. Саҥа тыллан эрэр умнаһы “баҕар, бу миигин абыраарай” диэн бүччүм санаалаах, испэр махтанан туран, сибэккилэрин ылан, көөнньөрөн истим. Ити түүн олох сөтөллүбэтим, сөтөлүм устунан, харахтан сыыһы ылбыттыы, ааһан хаалла. Дьэ, ити курдук клевери аан бастаан билэн турардаахпын.
Онтон ыла клевери күүскэ үөрэтэн барбытым, эмтиир күүһэ сүдүтүн билбитим. Саха сиригэр клевер икки көрүҥэ үүнэр: биирэ, үрүҥ өҥнөөҕө, сыылан үүнэр, оттон эмтээҕинэн кыһыл клевер биллэр. Онтум бэс ыйыгар сибэккилиир. Сибэккитин үөһээ сэбирдэхтэрин кытары холбуу хомуйуллар. Аллергиялаах сөтөлгө, быраҥхыыкка, астмаҕа, аҕылыырга, ааспат сөтөлгө көөнньөрбө оҥостон иһиллэр. Мантыбыт үөһү таһаарар, хаана аҕыйах киһиэхэ үчүгэй, дьахтар ыарыыларыгар эмиэ көмөлөһөр. Көлөһүнү таһаарар, ииктэтэр буолан, тымныйыыга олус бэрт. Мэйии эргийдэҕинэ, санаа тууйуллуутугар туһалаах, хаан баттааһынын түһэрэр. Ону таһынан хааны ыраастыыр, убатар, холестерины аҕыйатар, иммунитеты күүһүрдэр.
Бу сибэкки искэн килиэккэтэ сайдарын мөлтөтөр. Сааһырбыт дьон чэбдигирии курдук иһэ сылдьыахтарын сөп. Киһи ис уорганыгар барытыгар туһалыыр. Чэй оҥостон иһиэхпитин, аска тума гынан араас салаакка сибиэһэйдии туттуохха сөп. Клевери варикозтаахтар уонна хат дьахталлар испэттэр, онтон атыҥҥа бобуу суох. Онон өссө биир сибэкки дьикти күүһүн тускутугар туһаныҥ!
Тамылҕаны сайын саҕаланыыта умнубакка хомуйуҥ!
Бэс ыйыгар айылҕа уһуктар, үрүҥ куруһубанан бүрүнэн ойуур саҕаларыгар, өрүс кытылынан, нэлэмэн хонууларынан тамылҕан киэргэйэ тыллар. Үксүбүт маннык кэрэ сибэккини болҕойон көрбөппүт хомолтолоох. Тамылҕан нууччалыы аата “таволга”. Кини наһаа минньигэс, хайдах эрэ сибиэһэй оҕурсуга майгынныыр сыттаах. Ыҥырыа сытын сөбүлээн, мүөт хомуйар. Тамылҕан сибэккитэ, сэбирдэҕэ, силиһэ олус эмтээх. Биһиэхэ кылгас кэмҥэ сибэккилээн бүтэр, онон куоттарбакка хомуйуллар, силиһин күһүн хостонор. Хомуллубут оту баайан, тэлгэтэн салгыннаах күлүк сиргэ хатарыллар. 2-3 сыл харайыахха эмиэ сөп.
Тамылҕан – тумууну, тымныйыыны тохтотор кыахтаах айылҕа күүстээх үүнээйитэ. Маны тэҥэ ииктэтэр, хааны тохтотор дьайыылаах. Дьон-сэргэ бу үүнээйини туһанара буоллар, төһөлөөх ыарыы киирэн иһэн төннүө этэй?! Ол курдук, бүөр, быар, хабах ыарыыларыгар, тахикардияҕа, ыарыыттан этиҥ-сииниҥ иһэр буоллаҕына, арамачыыска, сүһүөх ыарыытыгар көмөлөһөр. Инсуллаабыт киһини чөлүгэр түһэрээри, төбөтүн оһоллообутун үтүөрдээри, өссө искэн ыарыылаах буоллаҕына иһэрдэллэр. Кырдьар сааска умнуган буолумаары эмиэ туһанабыт.
Бу үүнээйи хаан үлэтин тупсарар, мэйиини кислородунан уонна глюкозанан хааччыйар буолан, тромба үөскүүрүн бохсор. Элбэх аскорбиновай кислоталаах, ас туматыгар төһө баҕарар туттуохха сөп. Чэй курдук иһэ сылдьарыҥ туһаттан атыны аҕалбат. Оту оргутуллубат, оргуйдаҕына эмтиир күүһэ сүтэн хаалар, ол иһин көннөрү итии ууну кутан, хаппахтаан туруора түһүллэр. Хаанын баттааһына намыһах киһи сэрэниэхтээх.
Кириип, быраҥхыыт, астма ыарыылары аһарар инниттэн биир улахан ньуоска оту 1,5 ыстакаан ууга көөнньөрөн, сылаастыы ыстакаан 1/3 күҥҥэ 3-тэ иһэ сылдьыахха. Тамылҕаны иһэр киһи сирэйэ сырдык, ыраас буолар. Ыстакаан аҥаара ууга улахан ньуоска оту көөнньөрүллэр. Маны күҥҥэ иккитэ аһылык кэннэ – аҥаарын, оттон аҥаарын утуйуох иннинэ иһиллэр. Баттах көрүҥүн тупсарар, уһууругар көмөлөһөр, суунан баран оттоох ууга баттаҕы сайҕаныллар. Мин чэйбэр араас оту булкуйан иһэрбин сөбүлүүбүн.
Тамылҕан ордук хатыҥ сэбирдэҕин кытары минньигэс амтаннанар.
Тиэргэн сыыс отун туһата
Сыыс от (мокрица) – ханна баҕарар үүнэр үүнээйи. Норуокка үгүстүк туттуллан кэлбит уонна билигин да туһаныллар от. Састаабыгар элбэх аскорбиновай кислота, Е битэмиин, калий, эпиирдээх арыы бааллар. Сайын оҕуруоппар үлэлии сылдьан, быһа тардан мэлдьи ыстыы сылдьааччыбын. Быһа тардан ылан ууга угабын уонна ол уутун иһэбин.
Мокрица ыарыыны мүлүрүтэр, сөтөлү хоҥуннарарга туттуллар. Киһи хойуута хаайтардаҕына көмөлөөх, хааны тохтотор. Олус үчүгэй антисептик. Куртах, оһоҕос үлэтэ мөлтөөтөҕүнэ, эмиэ көмөлөһүөн сөп.
Мокрица тымныйыыгар барытыгар туһалыыр. Тыҥа тымныйыытыгар, быраҥхыыкка, плевриккэ көмөлөһөр. Өссө сүрэх, быар ыарыыларыгар эмиэ иһиллэр. Харахпыт мөлтөөтөҕүнэ, иһиэхпитин сөп. Эмтээх баанна оҥостоллор, тартарар оҕолорго иһэрдэллэр.
Уҥуох тостуутугар, тас бааска сүмэһинин туһаналлар. Искэннээх араас бааска, кутургуйаҕа, геморройга кэмпириэс курдук тутталлар. Уокка бустахха, эмиэ сүмэһининэн эмтииллэр. Тобук уута бардаҕына, баалыы илигинэ чөлүгэр түһэрэр. Тобукка баанары, кэмпириэстэнэри бары да билэн кэллэхпит.
Мокрица аска: салаакка, борщка, атын да бүлүүдэҕэ тума курдук туттуллар. Бэйэтинэн сии сылдьар олус туһалаах. Наһаа түргэнник уонна хойуутук үүнэр буолан, көннөрү от амтаннаах уонна аатын курдук мэлдьи сииктээх буолар.
Ийэм тыыкыбата
Тыыкыба боростуойдук уонна өлгөмнүк үүнэр үүнээйи, туһатын киһи ааҕан сиппэт. 70-с сылларга ийэбит тэпилииссэтин иһигэр олус улахан тыыкыбаны үүннэрэрин сатаан астаабакка, кыстатан баран баар-суох гынара. Дьиҥэр, туһата баһаам буоллаҕа дии. Кэнники 10-ча сылга тыыкыбаны олус туһалаах үүнээйи диэн сыаналаан, элбэҕи олордобун.
Ас арааһын астана үөрэннибит, доруобуйаҕа олус туһалааҕын биллибит. Тыыкыбаҕа С, В, Р, Е, А битэмииннэр бааллар, каротинынан моркуобу баһыйар, араас минеральнай эттигэ элбэх. Тыыкыба бары көрүҥүн сүрэх ыарыһахтарга, гипертониялаах дьоҥҥо сии сылдьалларыгар сүбэлииллэр. Инсульт, инфаркт ыарыыны бохсор. Киһи этиттэн-сииниттэн тууһу, холестерины таһаарар, ыраастыыр дьайыылаах. Тыыкыба элбэхтик ииктэтэр буолан, бүөргэ үчүгэй, быары ыраастыыр. Ону таһынан астманы сымнатар, мэйии үлэтин тупсарар, искэн ыарыыларын бохсор эбэтэр салгыы сайдарын хааччахтыыр. Харахха кытта туһалаах.
Мэлдьи сии сырыттахха, ордук үчүгэй. Ол эрээри тыыкыбаны бэргии сылдьар куртах, оһоҕос ыарыылаахтар, диабеттаахтар сиикэйдии сииллэрэ сатаммат. Сэрэнэн, буһаран сиэхтэрин сөп. Тиис тас бүрүөһүнүн алдьатар буолан, суогун иһэн баран, тииһи хайаан даҕаны сайҕаныллар. Онон тыыкыба ас быһыытынан билиҥҥи сайдыылаах кэмҥэ доруобуйаҕа да улахан туһалааҕа биллэн, остуолбут маанылаах аһа буолуон буолар.
Эти-сиини ыраастаныы ньымалара
Киһи олоҕо ис уоргаммыт хайдах туруктааҕыттан тутулуктааҕын билэбит. Ол иһин кэмиттэн кэмигэр испитин-үөспүтүн ыраастана сылдьыахтаахпыт. Араас киртэн ыарыы үөскүүр. Ол курдук, ис уорган араас ыарыыта, сүһүөх ыарыылара, тымыр бүөлэниитэ, о.д.а. Хас биирдии киһи ыраастанар ньымата бэйэтигэр сөп түбэһиэхтээх. Холобур, эдэр киһи түргэн кэминэн араас ньыманан эмтэниэн сөп. Сааһырбыт киһи араас от-мас сүмэтин иһэн аа-дьуо ыраастаныахтаах. Бастатан туран, киһи аччык аҥаардаах буолуохтаах.
Эти-сиини от сүмэтинэн ыраастаныы
Билигин Сахабыт сирин үүнээйилэринэн иһи-үөһү ыраастыыр ньымалары кэпсиэм.
– 6 улахан ньуоска моонньоҕон сэбирдэҕин ылан бытарытабыт, 0,5 л оргуйбут итии уунан саба кутан уурабыт. Маны күҥҥэ ыстакаан аҥаардыынан 3-тэ иһэбит.
– Дөлүһүөн – 2 улахан ньуоска отону илдьиритэбит, эмиэ 0,5 л уу кутан, 10 мүн. тэптэрэн ылабыт. Биир суукка туруорабыт. Ону эмиэ ыстакаан аҥаарынан күҥҥэ 2-тэ иһэбит.
– Бохсурҕан от – 3 улахан ньуоска оту итии уунан саба кутан 20 мүн. туруорабыт. Маны 1-2 ньуосканан күҥҥэ 2-3-тэ иһиллэр.
– Эбиэс – 2 ыстакаан эбиэһи 1 л уунан саба кутан 20 мүнүүтэ туруорабыт. Сиидэлээн 10 мл күҥҥэ 2-3 төгүл иһиллэр.
Саамай биллэр ньыма – ыраас ууну иһии. Эппит-сииммит килиэккэлэрин ыраастыыр туһугар араҕас өҥнөөх оҕуруот астарын сиир ордук. Итилэргэ Е битэмиин элбэх.
Тымыртан шлагы ыраастыыр олус биллэр, тарҕаммыт ньыма баар: 1 ыстакаан мүөт, 1 ыстакаан ныһыллыбыт күлүүкүбэ, ыстакаан аҥаара чосунуогу булкуйабыт. Утуйуох иннинэ 1 кыра ньуосканан сиэниллэр.
* * *
Умтичаана туһалаах сүбэлэрин хайаан да туһаныҥ, доруобай буолуҥ!
Саргылаана БАГЫНАНОВА.
Источник
Версия для печати
Оставить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
Войти с помощью:
ТОП новости
17.01.2017 5698360 4
«Не видя во власти воли преодолеть нынешние мерзости, многие обращаются к образу Сталина».
17.05.2018 129884 0
“Саха кэпсээбэт кистэлэҥэ”
21.01.2017 84260 6
«Решили уйти нормально. Так и легли в снег: рядышком…». Муж и жена провели двое суток в ледяном аду
09.10.2017 30699 2
Откровенное письмо бывшего хирурга из Якутии… Здесь есть над чем задуматься!
05.02.2017 11969 0
Традиционный календарь саха.
19.05.2018 11264 0
СОВЕРШЕННО НЕВЕРОЯТНАЯ ИСТОРИЯ☝
18.09.2019 11013 0
Найдена архивная видеокассета об убитом чемпионе мира по кик-боксингу
14.03.2017 10590 0
Мальчики не растут сами по себе! 3 ВАЖНЫЕ стадии развития сына… Мальчики не растут сами по себе, ровно и гладко.
world-weather.ru/pogoda/russia/yakutsk/
http://world-weather.ru/pogoda/russia/omsk/
Якутск:
Последние комментарии
“Якутия. Образ будущего”. Выпуск 5. Роль музыки в духовно-нравственном воспитании – Якутия. Образ будущего на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» Выпуск 4. Тема – “Роль семейной этнопедагогики в духовно-нравственном воспитании”
[…] Выпуск 4 – […]
Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» Выпуск 4. Тема – “Роль семейной этнопедагогики в духовно-нравственном воспитании” – на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» тема – Роль генеалогии в “исправлении имен”
[…] […]
«Якутия. Образ будущего». Выпуск 3. «Древние руны Саха и «Усиление ритуала» – Якутия. Образ будущего на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» тема – “Специальная военная операция: Новый миропорядок”
[…] […]
Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» Выпуск 4. Тема – “Роль семейной этнопедагогики в духовно-нравственном воспитании” – на «Якутия. Образ будущего». Выпуск 3. «Древние руны Саха и «Усиление ритуала»
[…] Выпуск 3 – Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущег… […]
«Якутия. Образ будущего». Выпуск 3. «Древние руны Саха и «Усиление ритуала» – Якутия. Образ будущего на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» тема – Роль генеалогии в “исправлении имен”
[…] […]
Подписка на новости
Архивы
Архивы Выберите месяц Декабрь 2022 (28) Ноябрь 2022 (93) Октябрь 2022 (84) Сентябрь 2022 (77) Август 2022 (11) Июль 2022 (80) Июнь 2022 (133) Май 2022 (137) Апрель 2022 (196) Март 2022 (197) Февраль 2022 (126) Январь 2022 (140) Декабрь 2021 (169) Ноябрь 2021 (199) Октябрь 2021 (70) Июль 2021 (104) Июнь 2021 (146) Май 2021 (132) Апрель 2021 (158) Март 2021 (184) Февраль 2021 (190) Январь 2021 (169) Декабрь 2020 (203) Ноябрь 2020 (167) Октябрь 2020 (145) Сентябрь 2020 (153) Август 2020 (98) Июль 2020 (145) Июнь 2020 (167) Май 2020 (159) Апрель 2020 (174) Март 2020 (166) Февраль 2020 (141) Январь 2020 (122) Декабрь 2019 (140) Ноябрь 2019 (110) Октябрь 2019 (155) Сентябрь 2019 (153) Август 2019 (172) Июль 2019 (148) Июнь 2019 (181) Май 2019 (188) Апрель 2019 (182) Март 2019 (167) Февраль 2019 (185) Январь 2019 (171) Декабрь 2018 (147) Ноябрь 2018 (180) Октябрь 2018 (200) Сентябрь 2018 (136) Август 2018 (164) Июль 2018 (199) Июнь 2018 (173) Май 2018 (149) Апрель 2018 (169) Март 2018 (104) Февраль 2018 (173) Январь 2018 (149) Декабрь 2017 (164) Ноябрь 2017 (180) Октябрь 2017 (172) Сентябрь 2017 (124) Август 2017 (118) Июль 2017 (109) Июнь 2017 (111) Май 2017 (79) Апрель 2017 (110) Март 2017 (139) Февраль 2017 (190) Январь 2017 (179) Декабрь 2016 (189) Ноябрь 2016 (145) Октябрь 2016 (168) Сентябрь 2016 (121) Август 2016 (124) Июль 2016 (157) Июнь 2016 (158) Май 2016 (176) Апрель 2016 (74) Март 2016 (125) Февраль 2016 (159) Январь 2016 (138) Декабрь 2015 (114) Ноябрь 2015 (119) Октябрь 2015 (31) Сентябрь 2015 (60)
|
oscar
|
Социальнай ситимнэргэ быдьар тылынан үөхсүүнү бобуу уонна цензура киирэр. Социальнай төлөбүрдэр уонна босуобуйалар индексацияланаллар. Сокуон эйгэтигэр бу уонна да атын кэккэ уларыйыылар олунньу ыйтан олоххо киирэн барыахтара.
Биллэн турар, тохсунньуга курдук элбэх буолбатах эрээри, хайаан да билиэхтээх сокуоннарбыт күүстэрин ылаллар.
Социальнай төлөбүрдэр индексациялара
Инфляция бырыһыаныттан тутулуктаах социальнай төлөбүрдэри хаттаан көрүөхтэрэ. Бырабыыталастыба үгэс быһыытынан индексацияны тохсунньуга суоттуур.
Байыаннай хамсааһыннар бэтэрээннэригэр, Чернобыль саахалын уонна да атын радиационнай саахаллар кыттыылаахтарыгар, инбэлииттэргэ, оҕолоох ыалларга, ССРС, Арассыыйа уонна Үлэ геройдарыгар, о.д.а. сыһыаннаах буолуоҕа. Өлбүт киһини көмүүгэ, үлэлиир кыаҕы сүтэриигэ, о.д.а. страховкалаах төлөбүрдэр үрдүөхтэрэ.
Индексация коэффициена 1, 049 буолуохтаах. Ол аата босуобуйалары уонна көмө төлөбүрдэри 4,9 бырыһыан индексациялыахтара. Индексация бырыһыана 2020 сыл түмүгүнэн ааҕыллар.
Социальнай ситимнэргэ кытаанах цензура киирэр
Олунньу 1 күнүттэн Роскомнадзор интэриниэт-ресурсалары “социальнай ситимнэр” реестрдэригэр киллэрэр буолуоҕа. Социальнай ситим ирдэбиллэригэр эппиэттиир сайтар бары реестргэ киириэхтэрэ. Биир сүрүн ирдэбил – сууккаҕа 500 тыһ. киһи киирэр буоллаҕына.
Саҥа сокуоҥҥа олоҕуран, социальнай ситимнэргэ цензура үлэлиэхтээх. Хас биирдии ситим сокуону кэһэр контены (оҕо порнографията, наркотик оҥоруутун туһунан видеолар, о.д.а.) бэйэтэ быһаарыахтаах уонна сотторон иһиэхтээх. Маны тэҥэ политическай хайысхалаах этиилэри булуохтаах, холобур, былааһы утарар аахсыйалар туһунан информацияны.
Социальнай ситимнэргэ быдьар тылынан үөхсүү бобуллар. Ол эрэн сокуон маны хайдах хонтуруоллуура чуолкай быһаарылла илик.
Тырааныспарга уларытыыны киллэрдэхпитинэ
Тырааныспарга уларыта тутуулары киллэрбит буоллаххытына, ону докумуоҥҥа киллэрии уустуктардаах буолла. ГИБДД аккаастыыр төрүттэрэ кэҥээн биэрдэ.
Докумуоннар анал ресстргэ киирбит буолуохтаахтар. Техническэй экспертиза, бэрэбиэркэ боротокуола барыта эрдэ оҥоһуллуохтаах.
Оҥоһуу үүт хонтуруолланыаҕа
Таможеннай сойуус Техническэй регламеныгар бороһуоктан оҥоһуллубут үүккэ анал ирдэбиллэр олохтоннулар. Ол аата оҥоһуу үүт хаачыстыбата дьэ хонтуруолланар буолла.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Васильева Евдокия Андреевна 1938 сыллаахха төрөөбүтэ. Сэрии сылларын оҕото, норуот маастара, уран тарбахтаах иистэнньэҥ. 3 саастаа5ар ийэтэ, түөрт оҕолоох огдообо кыайан иитэр кыаҕа суох буолан, арыый да кыанар аймахтарыгар ииттэрэ диэн биэрбит. Онтулара кыыһы көйгөтүтэн киһилии көрбөтөхтөр. Аччыктаан, сынньыллан өлүөх оҕону, туора дьон тыллаан, ийэтэ төттөрү ылбыт.
Оскуолаҕа аҕыйах кэмҥэ үөрэммит, учуутала атаҕастыырын тулуйбакка, аккаастаммыт. Биһиги көлүөнэ Дибдир ферматын оҕолоро бары да кэриэтэ ол учууталтан саллан үөрэхтэн маппыппыт диэн кэпсиир. Олох кыратыттан фермаҕа улахан дьоннуун тэҥҥэ үлэлэспит. Тоҕус сааһыттан колхуос фермаларыгар ньирэй көрбүт, ыанньыксытаабыт, детсадка ньээҥкэлээбит. Пенсияҕа тахсыар диэри Марха рабкообугар үтүө суобастаахтык үлэлээн Үлэ ветерана ааты ылбыта. Таркаайы нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бочуоттаах Старейшината.
Сэрии ыар сылларын этинэн – хаанынан билэн улааппыт ийэм барахсан билигин да иистэнэр, кэрэни айар. Төһө да үөрэҕэ суох буоллар, сахалыы ааҕар. Хантан да кэл, ийэм итии чэйэ, минньигэс аһылыга өрүү бэлэм буолар. Мэлдьи түбүгүрэ, биһиги олохпутун чэпчэтэ сылдьар.
|
oscar
|
Ленскэй оройуонугар Мухтуйа үрэххэ соҕотох сылдьар кубаны туттулар. Бу сэдэх көтөр күүһэ эстэн, үөрүттэн хаалбыт. Үрэх мууһа уулла илик буолан, куба өр барыа суохтаах этэ.
Оройуоннааҕы айылҕа харыстабылын кэмитиэтин үлэһиттэрэ кубаны тутан ылан баран, бэтэринээрдэргэ илдьэн көрдөрбүттэр. Кубаны сарайга аҕалан укпуттар, аһаппыттар. Бэтэринээрдэр көтөрү чинчийэн көрөн баран, доруобай, ыарыыта суох, эдэр буолан, аччыктаан, күүһэ эстибит диэн быһаарбыттар. Арай, кынатыгар кыра баастаах эбит.
Көтөр дьонтон куттаммат, куота да, боотургуу да сатаабат. Тугу биэрэллэрин барытын аһыыр. Исписэлиистэр этэллэринэн, бу 2 саастаах куба.
Кубаны Мииринэйдээҕи зоопаркаҕа биэрээри гыналлар. Ол эрээри, интэриниэт ситимигэр дьон ону утарар, көҥүлгэ ыытыҥ диэн туруорсар.
Ыспыраапка
Араҕас тумустаах куба (лебедь-кликун) – САССР Кыһыл кинигэтигэр киирбит көтөр, бултуур бобуллар. Финляндияҕа национальнай символ быһыытынан биллэр.
Куба бу көрүҥэ Бүлүү умнаһыттан Өлүөнэ өрүс хотугу өттүгэр, Өлөөҥҥө уонна Халыма, Индигир өрүстэринэн тарҕаммыт.
Быйыл дьыл эрдэлээн, көтөрдөр эмиэ эрдэ кэлбиттэр. Дьиҥинэн, кубалар ыам ыйын саҥатыгар, ортотугар көтөн кэлээччилэр. Ыам ыйын бүтүүтэ сымыыттыыр, от ыйыгар оҕолоро тахсаллар. Балаҕан ыйыгар оҕолорун көтүтэлиир. Алтынньы саҥатыгар соҕуруу көтөллөр. Кубалар сүрүннээн уу үүнээйитинэн, үөнүнэн-көйүүрүнэн аһылыктаналлар. Үйэлэрин тухары биир эрэ ханыыланаллар. Доҕордоро өллөҕүнэ, хас да сыл кинини кэриэстээн, соҕотох сылдьаллар. Үс сааһын туоллаҕына эрэ, муус-маҥан өҥнөнөр. “Шипун” диэн кубаттан уратыта – араҕас тумустаах уонна моонньун «S» буукуба курдук токуруппат, ыйааһына да кыра. Наһаа улаханнык хаһыытыыр, ол да иһин “кликун” диэн ааттаннаҕа.
Ангелина ВАСИЛЬЕВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
1
0
Навигация по записям
Оҕо хас сааһыттан матасыыкыл, массыына ыыта үөрэниэн сөбүй?
Сааскы түбүктэр сылы туоратыахтара турдахтара
Маны ааҕыҥ
Кэнники хонукка аҕыс ойуур баһаарын умуруордулар
Руслан Федотов: «Амматааҕы айылҕа харыстабылын инспекциятыгар УАЗ массыына бэлэхтээтим»
“оБЕРЕГай природу” аахсыйа
Антонина Ускеева: «Халбаҥнаабат эр санааҕытыгар махтанабын»
Баһаарга үлэлиир байыастарга өймөкөөннөр махталлара муҥура суох
Qwerty
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сонуннар
Худуоһунньук Сууралдьыма меценат-атыыһыт Ньукулай Кырбаһааҥкын мэтириэтин сүрэхтээтэ
Сонуннар
Cуут бириистэптэрэ мобилизацияламмыт дьон иэстэрин ирдээһини тохтоттулар
Хаартыска/Видео
Ил Дархан саҥа аудио-биэриитэ Волонтер күнүгэр ананна
Сонуннар
Бүлүү улууһугар киһи өлүүлээх суол быһылаана таҕыста
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Күл-Тэгин (былыргы түүр тыла: , Kül Tigin Khan Bengü İnançu Apa Tarkan, 闕特勒 (684 — 27 февраля 731) — Иккис түүр каган баһылыга уонна сэрииһитэ, Бильгэ Хааны кытта тэҥҥэ баһылаан олорбут, Кутлуг-Элтэрис хаан уола.
БиографиятаПравить
Киин Азияны баһылаабыт, элбэх сэриилэргэ кыттыбыт улуу хорсун сэрииһит аатынан биллибит.
710 сыллаахха Төнүкүк (нууч. Тоньюкук) уонна Билгэ хааны кытта түүрдэр армияларынан Хакасияҕа тоҕо анньан киирбиттэр уонна олохтоох кыргыстары баһыйбыттар.
716 сыллаахха перевороту тохтоппут уонна инитин Могиляны (Билгэ хааны) былааска олорпут.
Кини туһугар улахан таас көмүү тутуллубут, сүрүн чааһа — таас балбаллар — таастан оҥоһуллубут Күл тэгин кыайбыт өстөөхтөрүн төбөлөрө, сүрүн өстөөҕө Барс-каган төбөтө эбит.
Күл-Тэгиҥҥэ анаммыт эпитафия — VIII үйэтээҕи руналарынан суруллубут былыргы түүр тылын мэҥэ тааһа — 1889 с. Н.М. Ядринцев Монголияҕа, Орхон өрүскэ, Кошо-Цайдам хотоолугар булбут. Суруктары 1893 с. Дания чинчийээччитэ, профессор Вильгельм Томсен тылбаастаабыт. Мэҥэ таас былыргы кэм сыаналаах истиилэри уонна баай лингвистика матырыйаалын биэрэр.
ЛитератураПравить
Мелиоранский П. М. Памятник в честь Кюль Тегина. СПб., 1899;
Малов С. Е., Памятники древнетюркской письменности. Тексты и исследования, М.; Л., 1951.
Jisl L. Výzkum Kulteginova památníku v Mongolské Lidové Republice // Archeologické rozhledy. — Praha, 1960a,T.XII, № 1. S. 86-115.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Мин хос эбэм Петрова Агафия Дмитриевна тыыл ветерана этэ. Кини 1925 сыллаахха Түбэй-Дьаархан Кураҕаччытыгар төрөөбүтэ. Сэрии аас-туор оло5ун этинэн-хаанынан билэн, Кыайыы туһугар аһыырын, утуйарын умнан туран улэлээбитэ. Хос эбэм ас-танас кырыымчыгын билэ улаатан олус асчыт, иистэнньэҥ, мындыр өйдөөх, ыраас тургэн туттунуулаах, туох да үлэттэн иҥнэн турбата эбитэ үһү. Сунтаарга оҕуруот аһын бастакы үүннэрбит дьонтон биирдэстэрэ. Ол сахха сыылкаҕа кэлбит кэриэй, кытай дьонуттан үөрэнэн огурсу, чеснок, помидор олордон саҕалаабыта. Ону таһынан дьиэ үүнээйитин, сайыҥҥы сибэкки арааһын олордоро. Сиэннэрбит айылҕаҕа сибиэһэй салгыҥҥа улааттыннар диэн сайын аайы үөрэх дьыла бүттэ да сүөһүлэрин үүрэн Мачыыска көһөн тахсан сайылыыллара. Манна ынах, сибиинньэ, кролик, хаас иитэн, оттоон, сир астаан, сөтүөлээн, бултаан, балыктаан сайын үтүөтүн билэн балаҕан ыйын ортотугар диэри олороллоро. Дьоммут олус ыраас, чэнчис этилэр, тэлгэһэҕэ биир да сыыс-бөх суоҕа, барыта сааһыланан чөкө буолара диэн эбээм кэпсиир. Хос эһэм хос эбэбинээн 5 о5олорун, сиэннэрин, тулаайах хаалбыт аймахтарын о5олорун барыларын, биири да чорбоппокко, харайталаан, үөрэттэрэн үтүө дьон гынан иитэлээн таһаарбыттара.
Улахан кыыстара Евдокия фармацевт үөрэхтээх, Сунтардааҕы аптекаҕа өр сылларга үлэлээбитэ, үлэ ветерана, 2 оҕолоох, 5 сиэннээх, 1 хос сиэннээх, Сунтаарга олорор. Улахан уоллара Анатолий өр сылларга Сунтардааҕы СПТУ-га производственнай үөрэхтээһин маастарынан үлэлээбитэ. Билигин Дьокуускай куоракка олорор, 3 оҕолоох, 5 сиэннээх, нь хос сиэннээх. Иккис кыыс Галина - медик-лаборант, оҕо балыыһытыгар, кэлин клинико-диагностическай лабораторияҕа лаборанынан үлэлии сылдьан пенсияҕа тахсыбыта. Кыра кыыстара Наталия - пенсияҕа тахсыар диэри Сунтардааҕы сбербаҥҥа кассирынан, контролёрунан, бухгалтерынан улэлээбитэ, 1 о5олоох, 2 сиэннээх, Сунтаарга олорор. Бэһис оҕо Валентин - медик, Сунтардааҕы тубдиспансерга врач-рентгенолог, 3 оҕолоох, 4 сиэннээх, Сунтаарга олорор.
Мин дьонум Васильев Иван Гаврильевич, Петрова Агафия Дмитриевна төһүү үлэһит, амарах аҕа, ийэ, эйэҕэс эһээ, эбээ этилэр. Хомойуох иһин, кинилэр билигин биһиги кэккэбитигэр суохтар, мин кини тыыннаахтарын баттаспатах хомолтолоохпун. Дьонум билигин бааллара буоллар 9 сиэннээх, 16 хос сиэннээх, 3 хос-хос сиэннээх буолуо этилэр. Билигин кинилэр олохторун биһиги салгыыбыт. Сыл аайы Кыайыы күнүгэр хос эhэм, хос эбэм хаартыскатын тутан “Бессмертнай полк” парадыгар кыттабыт. Хос эбэм, хос эhэм мэдээллэрин, орденын эбээм кичэйэн уура сылдьар. Дьоммут биhиги дьоллоох олохпутун уhансан, хос эһэм Ийэ дойдутун иннигэр ытык иэстэрин чиэстээхтик толорон тыыннаах эргиллэн кэлэн киэҥ айма5ы тэнитэн, үлэни өрө тутан олорбут сырдык олохторо биhиэхэ үтүө холобур буолар. Мин дьоммунан киэн туттабын.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Лексикография — лексикология салаата, тылга тылдьыттары оҥоруу теориятын уонна ньымаларын туһунан үөрэх.
Тыл сылабаарнай састаабын, туох эмэ биир сүрүнүнэн түмэн, тиһил курдук көрдөрөр кыаллыбат, биирдиилээн эрэ тылларынан хомуйан, көрдөрүөххэ сөп. Ол соругу, тылга тылдьыттары оҥорон, ситиһиллэр. Тылдьыт икки сыалга наада буолар: билим сыалыгар уонна литэрэтиирэлии тылы сүрүннүүргэ. Бастакы сыалга тылдьыт хаһан баҕарар оҥоһуллуон сөп, оттон иккискэ норуот култууратын сайдыытын тустаах кэрдииһигэр, сурук-бичик уонна уус-уран литэритиирэ үөдүйэн, литэрэтиирэлии тыл төрүттэммитин кэннэ оҥоһуллар.
Тылдьыттарга даҕаны баайын олох толору түмэн көрдөрүү хаһан да кыаллыбат. Ол тыл сылабаарнай састааба, бииринэн, олус киэҥиттэн уонна тус-туһунан араҥалара бары биир тэҥник туттуллубуттарыттан, иккиһинэн, күн аайы кэриэтэ уларыйа-тэлэрийэ турарыттан тахсар. Ол иһин, холобур, нуучча тылыгар В. И. Даль «Толковый словарь живого великорусского языка», саха тылыгар Э.К.Пекарскай «Словарь якутского языка» диэн үлэлэрин курдук бастыҥ оҥоһуулаах эрэ тылдьыттар тыл баайын ордук толору көрдөрөр кыахтаахтар.
Уопсастыба сайдыытыгар тылдьыт суолтата бэрт улахан. Киһи билиини-көрүүнү тыл эрэ көмөтүнэн ылынар, тыл эрэ көмөтүнэн өйө-санаата үүнэр. Тыл киһиэхэ ааспыты да аҕалар, ырааҕы да чугаһатар. Ол уунар көлүөнэҕэ ордук суолталаах. Тыл суоҕа буоллар, үүнэр көлүөнэ инники күлүөнэлэр үөрэйэхтэрин, өйдөрүн кыайан түргэнник ылыныа суоҕа этэ. Польша учуонайа Витольд Дорошевскай маннык суруйар: «Языкознание следует признать наукой не только общественно- исторической, но и общественно-педагогической, воспитательной, этот общественно-воспитательный аспект его наиболее ясно виден в лексикографии, главным стремлением которой… является стремление к тому, чтобы интеллектуальное развитие общества происходило в той сткепени, в какой это только это возможно…» (Дорошевский, 51). Манна тыл уопсастыбалыы көстүү быһыытынан муҥура суох иитэр-үөрэтэр күүһэ ыйыллар. Кырдьыга да, уопсастыба үүнэр көлүөнэни туох ханнык иннинэ тыл күүһүнэн иитэр. Оттон хас биирдии киһи, ордук үүнэр ыччат тылы үчүгэйдик баһылыырыгар тылдьыттар быһаччы көмөлөөхтөр. Олохтон көстөрүнэн, сайыылаах уопсастыба тылдьыта суох табыллыбат. Тылдьыт, тылга үөрэйэҕэ суох саҥа үүнэр ыччакка эрэ буолбакка, общество хас биирдии киһитигэр наадалаах. Тылдьыкка норуот үйэ-саас тухары олоҕурбут өйө-санаата эрэ көстөр буолбатах, билим, култуура саҥа ситиһиилэрэ, саҥа өйдөбүллэр эмиэ киирэллэр. Онон тылдьыт билим, техника, култуура, искусство саҥа ситиһиилэрин маассабай ааҕааччыга дөбөҥнүк тириэрдэр тоҕоостоох ыйынньык буолар.
Биһиги олохпутугар билиҥҥи кэмҥэ тылдьыт суолтата ордук үрдүк. Научнай-техническэй революция уонна национальнай барҕарыы усулуобуйатыгар уопсастыба бары араҥата киэҥ билиилээх, өй-санаа өттүнэн үрдүк култууралаах буолара эрэйиллэр. Ону ситиһиигэ оҥоһуллан тахсар тылдьыттар эмиэ улахан көмөлөөхтөр. Холобур, Витольд Дорошевскай инники ахтыллыбыт үлэтигэр: «Кроме учебников значительное влияние на средний уровень образованности общества оказывают словари, как источники, информирующие широкие круги общество о всех общественно важных научных достижениях» (Дорошевскай, 253). Уопсастыба бүттүүнүн өйө — санаата үүнүүтүгэр тылдьыт уһулуччу күүстээх. Тылдьыкка туох киирбитэ үксэ норуот бүттүүн тылыгар киирэр, оттон норуот бүттүүн туох киирбитэ киһи аайа кэбэҕэстик тиийэр, киһи барыта билэр өйдөбүлэ буола кубулуйар.
Тылдьыт ордук чугас соругунан тыл култуурата үрээһинигэр көмөлөһүү буолар. Тылдьыттар билиҥҥи кэмҥэ литэрэтиирэлии тылы сүрүннүүр сүрүн нормативнай ыйынньык суолталаахтар. Онуоха уопсастыба бүттүүн тылын култуура үрдээһинэ уонна өй-санаа өттүнэн үүнүүтэ хардарыта быстыспат ситимнээхтэр. Тыл култуурата үрдээһинэ уопсастыба өй-санаа өттүнэн үүнүүтүн түмүгэ буолар. Оттон тыл култуурата үрдүүрүн иһин үлэлээһин, тыл туһугар кыһамньы, литэрэтиирэлии тыл улам тупсан иһэрин ситиһии-боччумнаах уопсастыбалыы сорук. Тылдьыттары оҥоруу — ол соругу толоруу биир сүрүн көрүҥэ.
Тылдьыттары оҥоруу урукку да өттүгэр, билигин даҕаны үгүс үтүө холобурдар бааллар. Холобур, нуучча лексикографията XIII үйэ бүтүүтүттэн саҕаланар историялаах "Филин. В. И. Даль. 105). Ол иһигэр В. И. Даль 53 сыл устата үлэлээн, «Толковый словарь живого великорусского языка» диэн 200 тыһ. тыллаах билигин алтыһын тахсан туттулла сылдьар аатырбыт тылдьыта оҥорбута. Нуучча тылыгар тылын ахсаанынан бу саамай улахан тылдьыт уонна билиҥҥэ диэри нуучча норуотун олоҕун көрдөрөр энциклопедия курдук сыаналанар. 1950—1965 сс. «Словарь современного русского литературного языка» диэн нуучча литературнай тылыгар урут оҥоһулла илик улахан, 17томнаах академическай тылдьыт тахсыбыта. Тылдьыт 120тыһ. тахса тыллаах. Оҥорбут автордар Ленинскэй бириэмэйэни ылбыттара. Билигин Нуучча тылын үнүстүүтүгэр ити тылдьыты эбии тупсаран, иккистээн таһааран үлэлииллэр. Нуучча лексикографиятыгар атын даҕаны үгүс үчүгэй үлэлэр, ол иһигэр нууччалыыттан омуктууга эбэтэр онуоха төттөрү тылбаастыыр тылдьыттар, бааллар.
Урукку ССРС түүрдүү тыллаах норуоттарыттан кыргыз лексикографията ситиһиилээх. Онуоха улахан үлэлэринэн К. К. Юдахин эрэдээктэрдээх «Русско-киргизкий словарь» уонна эмиэ ити ааптар оҥорбут «Киргизко-русский словарь» диэн буолаллар. «Киргизко-русский словарь» 40 тыһ. тыллаах уонна, саха тылыгар Э. К. Пекарскай тылдьытын кэриэтэ, эмиэ кыргыз норуотун тылын баайын толорутук түмэн көрдөрөрүн таһынан, бу норуот олоҕун-дьаһаҕын, култууратын, историятын кэпсиир киэҥ ис хоһоонноох. Үлэтин иһин К. К. Юдахин 1968 с. Государственнай бириэмийэ лауреата буолбута.
Арҕааҥҥы тыллартан тылдьыттары оҥорууга Францияҕа, Англияҕа, Голландияҕа, Данияҕа, Польшаҕа уо.д.а дойдуларга элбэхтик үлэлииллэрэ биллэр. Туттуулла сылдьар тылдьыттартан ордук улаханнара «Оксфордский словарь» диэн аангылыйалыы тылга аҕыс хас үйэни хабан оҥоһуллубут тылдьыт 400 тыһ. кэриҥэ тыллаах, 26 томнаах, барыта 16.000 сирэйдээх (Касарес) уонна кэлин эбии туомнар тахса тураллар.
Туһаныллыбыт литирэтиирэ:[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
1)Антонов Н. К. Саха тылын лексиката. Дьокуускай.1984
2)Афанасьев П. С. Саха билиҥҥи тыла. Лексикология. Үөрэнэр кинигэ. Дьокуускай: Саха государственнай ун-тын изд-та, 1996
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Лексикография&oldid=332475»
Категория:
Лиэксикэ
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын бырайыактарга
Викисклад
Атын омук тылынан
Afrikaans
Aragonés
العربية
Башҡортса
Беларуская
Беларуская (тарашкевөца)
Български
Català
کوردی
Čeština
Чӑвашла
Cymraeg
Dansk
Deutsch
Ελληνικά
English
Esperanto
Español
Eesti
Euskara
فارسی
Français
Galego
עברית
हिन्दी
Hrvatski
Magyar
Հայերեն
Interlingua
Bahasa Indonesia
Italiano
日本語
Қазақша
ಕನ್ನಡ
한국어
Кыргызча
Luganda
Lietuvių
Latviešu
Олык марий
Bahasa Melayu
Nederlands
Norsk nynorsk
Norsk bokmål
Occitan
ਪੰਜਾਬੀ
Polski
Português
Română
Русский
Русиньскый
سنڌي
Srpskohrvatski / српскохрватски
Simple English
Slovenčina
Slovenščina
Shqip
Српски / srpski
Svenska
தமிழ்
Тоҷикӣ
Tagalog
Türkçe
Українська
اردو
Oʻzbekcha/ўзбекча
Winaray
吴语
中文
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 01:31 16 Муус устар 2017 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Күрэхтэһиилэр көрөөччүлэрэ суох ыытылыннылар. “Саха” КИНХ телевидениетэ уонна араадьыйата быһа биэриилэри оҥороннор өрөспүүбүлүкэ бүтүннүүтэ астына-дуоһуйа көрдө-иһиттэ. 13 дэгиттэр уоланнар ким бастыҥын сэттэ көрүҥҥэ быһаарыстылар.
Икки күннээх эрийсиилээх, сыралаах киирсиилэргэ “3х3” атах оонньуутугар “Дыгын оонньууларын” түөрт төгүллээх кыайыылааҕа Хаҥаластан Егор Филиппов, “тутум эргииргэ” өрөспүүбүлүкэ рекордсмена Кэбээйиттэн Алексей Уваровскай, мас тардыһыытыгар уонна 100 кг ыйааһыннаах куулу көтөҕөн ыраах илдьиигэ тааһы көтөҕөн илдьиигэ өрөспүүбүлүкэ рекордсмена, мас тардыһыытыгар аан дойду чөмпүйүөнэ Горнайтан Дьулустаан Ноговицын, бастааннар анал бириистэри ылаттаатылар. Амматтан атах оонньуутун маастара, өрөспүүбүлүкэ күүстээх быһыйа, оҕунан ытыыга уонна сүүрүүгэ бастаан Росгвардия байыаһа, Амма уолана Леонид Филиппов быйылгы “Дыгын оонньууларын” абсолютнай чөмпүйүөнүнэн буолары ситистэ уонна 1 мөл.харчынан наҕараадаланна!
Намтан Артем Варданян иккис, Хаҥаластан Егор Филиппов үһүс миэстэлэнэннэр, эр-биир “Буранынан” уонна матассыыкылынан биһирэннилэр. Сүрүн бириистэри Чурапчыттан “Прогресс” тутуу тэрилтэтин салайааччыта Алексей Семенович Пинигин туруортаата.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Ярославскай аатынан кыраайы үөрэтэр музей кэлэктиибэ уонна волонтердар Виктор Курнатовскай бүүһүн өрөмүөннээтилэр.
Тэрээһин 2019 сыллаахха Ил Дархан Айсен Николаев көҕүлээһининэн саҕаламмыт «Сохраним памятники» аахсыйа чэрчитинэн буолла. Курнатовскай пааматынньыгын эргэ кырааскатын ыраастаабыттар, былаһаакка отун-маһын, бөҕүн дьаһайбыттар.
Санатан эттэххэ, «Сохраним памятники» аахсыйа «Дьиэ-уот уонна куорат эйгэтэ» национальнай бырайыак чэрчитинэн 2022 сыллаахха диэри салҕаныаҕа.
Сонуннар
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Башарина Параскевья Михайловна 1924 сыллаахха Таатта Баайаҕатыгар Чыллахы диэн сиргэ Степанида Ивановна Андросова, Михаил Петрович Башарин дьиэ кэргэҥҥэ иккис оҕо буолан күн сирин көрбүтэ. Бииргэ төрөөбүт бэһиэлэр этэ: Василий, Параскевья, Поликарп, Клара, Ева. 1931 сыллаахха аҕалара күн сириттэн күрэнэн, ийэлэрэ быыкаайык оҕолордоох огдообо хаалар.
Эбэбит Бороскуобуйа сааһыран олорон сэрии сылларын туһунан кэпсиирэ: “Мин 1941 сыллаахха 7 кылааһы бүтэрбитим. Ол сыл учуутал буолар баҕа санаабытын толороору, учуутал үөрэҕин баһылаары, Попова Анна Васильевналыын Чурапчы диэки сыарҕалаах оҕуһунан айаннаатыбыт. Оҕуспутун сурдьум Поликарп көлөлөөн иһэр, биһигини илдьээт төннүөхтээх. Аара оҕуспут уулуур уута суох буолан эрэй бөҕөнү көрдүбүт. Суолбутун билбэппит, ыаллартан ыйыталаһан, ыйдаран, Чурапчыны дьэ буллубут. Экзамен туттаран үөрэнэр буоллубут. Тохсунньуга дылы үөрэнэн баран, дэлби хоргуйан, ыалдьан төннөн кэлбитим.
1942 сыл сааһыгар кииринньэҥ аҕам Христофор Карпович Луковцев сэриигэ ынырыллан, “Сана олох” колхоз маҕаһыыныгар кини оннугар миигин, 17-лээх кыыһы, продавеһынан ылбыттара. Бастаан утаа суоту сатаан тардыбат этим, онтон син сыстан, үөрэнэн, үлэбин сөбүлээбитим. Онон, учуутал буолар ыра санаабын сэрии туора соппута.
Сурдьум Поликарп 18 сааһын туолуута, 1944 сыллаахха, бэбиэскэ тутан, Илин границаҕа Япония утары сэриилэһэ барбыта.
Кииринньэҥ аҕам Христофор Карпович 1946 сыллаахха сэрииттэн эргиллибитэ, сурдьум 1950 сыллаахха дойдутун булбута. Таайым Андросов Иван Дмитриевич 1942 сыллаахха фронтан илиитэ бааһыран кэлбитэ.
Ийэм бииргэ төрөөбүт убайа Андросов Иван Иванович II, эһээм ииппит уола Башарин Василий Игнатьевич уонна таайым Андросов Иннокентий Дмитриевич сэрии толоонуттан төннүбэтэхтэрэ. ”
Параскевья Михайловна сүрэҕинэн сөбүлээн, 1945 сыллаахха Чахов Алексей Афанасьевичка кэргэн тахсан, биир уол оҕону төрөтөр. Уоллара иккилээҕэр Алексей тыҥа ыарыыта буолан өлөн хаалар. Иккиһин Андросов Афанасий Николаевичтыын холбоһон, 7 оҕоҕо кун сирин көрдөрбүтэ. “Оҕолорбун күүһүм кыайарынан үөрэттэрэ сатаабытым, бары араас идэлээхтэр. Бэйэм 67 сааспар диэри улэлээбитим,” - диирэ Параскевья Михайловна. Оҕолоро билигин республика араас муннугар дьиэ-уот тэринэн олороллор, элбэх сиэн эбээ сылаас илиитигэр угуттанан улаппыта.
Параскевья Михайловна өр кэмҥэ Баайаҕаҕа маҕаһыынна продавеһынан, сэбиэдиссэйинэн, араас сылларга интернат сэбиэдиссэйинэн, оскуолаҕа техүлэһитинэн, детсад дворнигынан, кэнники Мэҥэ Хаҥаласка “Манчаары” кинотеатрга контролерунан үлэлээбитэ. Сэрии сылларыгар таһаарыылаах үлэтин иһин “1941-1945 сылларга үлэҕэ килбиэнин иһин” мэтээллээх, өр сылларга сыралаах үлэтин түмүгэ - “Үлэ ветерана” мэтээллээх, ону таһынан “Материнская слава” орден, “Медаль материнства”, “Таатта улууһун Ытык Кырдьаҕаһа” диэн наҕараадалардаах.
Ийэбит, эбэбит Параскевья Михайловна асчыт, иистэнньэҥ бэрдэ этэ, элэккэй майгылааҕа, наар ырыа-тойук аргыстааҕа. Сиэннэригэр сахалыы ырыа үөрэтэрэ бу баарга дылы. Сааһыран олорон туос иһити тигэрэ, кэнники хоһоон суруйуутунан дьарыктаммыта.
2015 сыллаахха, 90-ус хаарыгар уктэнээт, ыарахан ыарыы ылан, орто дойдуттан бараахтаабыта. Параскевья Михайловна олорбут олоҕун оҕолоро, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ салгыыллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Хампааньа историята 1990 сыллаахха саҕаламмыта, Аркадий Волож уонна Аркадий Борковский "Аркадия" диэн хампаанньаны төрүттээбиитэр, онно МС-ДОС операционнай системаҕа патеннары уонна табаардары классификацияллыр программаны таһаарбыттар. Ол программалара нуучча тылын морфологиятан сатаан өйдүүр эбит. 1993 сыллаахха Комптек диэн ааттаах Волож арыйбыт хампаанньа подразделенията буолбут. 1993-1996 сылларга нучча тылыгар классическай литература уонна Библия иһинэн көрдүүрү салҕыы сэмэлээбиттэр.<ref>http://company.yandex.ru/about/history/archive/prehistory.xml</ref>
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Чоп (точка геом.) — математика үөрэҕин фундаментальнай (олохсуйбут), аксиома систиэмэтинэн бэриллэр барымтата буолар. Чобу геометрияҕа, ахсаан аналиһыгар, ахсаан атын да туһумэхтэригэр, ахсаан куйаарын араарыллыбат элеменын быһыытыана көруөххэ сөп.
Ол гынан баран ахсаан араас туһумэхтэригэр чоп өйдөбүлэ уратылаһыан сөп. Систиэмэлэр координаттарын куйаарыгар чоп бэйэтин координаттарын хомуурдарынан бэриллэр уонна үксүгэр кинини кытта сөп түбэһэр. Ол гынан баран ,чоп өйдөбулэ куйаарга координаттар систиэмэлэрэ суох туттуллар (холобур, топологуйага эбэтэр графалар теорияларыгар) .
Уопсайынан эттэххэ, геометрическай чоптор, координаттартан ураты ханннык даҕаны кээмэй характеристикаларыгар суох(уһуна, иэҥэ, кэриҥэ о.д.а). Ахсаан чопчу уобаластарыгар сорох көрүҥнэрэ анал уратылардаах уонна ааттардаах буолуохтарын сөп. Холобур, ураты чоптор, предельнэй чоптор, критическэй чоптор уо.д.а. Физикаҕа материальнай чоп өйдөбүлэ киллэриллэр, киниэхэ ыйааһын тустаах суолтата уонна динамическай характеристиката эбии суруллар(кетүү тургэнэ, тургэтээһинэ о.д.а суруллар).
Евклидовай геометрия чобо
Евклид бэйэтин “Саҕалааһыннарыгар” бастакы аксиоманан чобу «чаастара суох барымта» быһыытынан быһаарбыта. Евклидовай геометрия аныгы аксиоматикатыгар чоп бэйэтин уратыларынан – аксиомаларынан бэриллэр маҥнайгы өйдөбүл буолар.
Талыллыбыт координаттар систиэмэлэригэр иккитэ мээрэйдэнэр евклид куйаарын ханнык баҕарар чобун действительнэй чыыһылалар бэрээдэктэммит паараларын (х; у) быһыытынан көрүөххэ сөп. Ол курдук, евклид куйаарын (өссө векторнай эбэтэр аффиннай куйаардар) n- чобун n чыыһылалар кортежтарын (а1, а2, ..., аn) көрүөххэ сөп.
Евклидовай геометрияҕа үгүс барымталар быһаарыллыбыт аксиомаларга эппиэттиир муҥура суох чоптар хомуурдарыттан тураллар. Холобур, көнө сурааһын – бу бүтэн биэрбэт уһуктаах чоптар көрүҥнэрэ манна с1...сn уонна d – констаннар, онтон n – куйаар размерноһа. Бу курдук хапталы, ньууру, кэрчиги уонна да атын өйдөбүллэри бэлиэтиир маарынныыр констукциялар бааллар. Биир эрэ чоптан турар көнө сегменэ «вырожденнай кэрчик» диэн ааттанар.
Чоптары кытта сибээстээх, чоптар уонна барымталар суолталарыгар эбэн, Евклид икки ханнык баҕарар чоп көнө сурааһынынан холбонуохтарын сөп диэн бүтэһиктээх санаатын (идеятын) эппитэ. Ити санаата, оччотооҕу кэмҥэ биллэр бары геометрическэй өйдөбүллэри өйдүүргэ көмөлөспүтэ. Ол гынан баран, Евклид чоптар тустарынан постулата толору даҕаны, чопчу быһаарыллыбыт да буолбатах этэ. Ол курдук, кини быһаарыыларыгар (аксиомаларыгар) тирэҕирбэт, чоптары көнөҕө бэрээдэктээһин, чопчу быһаарыллыбыт чоптар бааллар диэн балаһыанньалардаах этэ. Евклид систиэмэтин кэҥэтиилэрэ ити итэҕэстэри туораталлар, суох гыналлар.
Чоп кээмэйэ
Туох баар кээмэй уопсай быһаарыытыгар чоп нуль-най барымта буолар, ол гынан баран кээмэй араас торумугар араастаан ойууланар.
Биэктэрнэй куйаар
Биэктэрнэй куйаар кээмэйэ – диэн линейинэй баһаамтан тутулуга суох муҥутуур улахан кээмэйэ. Биир чоптан турар биэктэрнэй куйаарга (нулевой биэктэр буолуохтаах), линейинэй баһаамтан тутулуга суох. Нулубуой биэктэр бэйэтэ бэйэтигэр линейно тутулуга суох буолбат, тоҕо диэтэххэ кинини нулубуой оҥорор нетривиальнай линейнэй комбинация баар.
Топологическай кээмэй.
Сүрүн ыстатыйа: учуонай Лебег кээмэйэ.
Х топологическай куйаар топологическай кээмэйэ n муҥутуур аҕыйах суолтатын курдук быһаарыллар. Онон Х хас биирдии бүтэһиктээх аһаҕас бүрүөһүнэ Х бүтэһиктээх аһаҕас бүрүөһүнэ буолар. Онно биир даҕаны чоп n +1 элеменнэртэн элбэххэ киирбэт. Итинник муҥутуур аҕыйах n суох буоллаҕына, куйаар кээмэйэ бүтэр уһуга суох бүрүйүүлээх дииллэр.
Бүрүйүү кээмэйигэр тэҥнээн көрдөххө чоп нульмернай буолар, тоҕо диэтэххэ куйаар хас биирдии аһаҕас бүрүйүүтэ биир аһаҕас множествоттан турар чуолкайдааһыннаах.
Хаусдорфов кээмэйэ.
Сүрүн ыстатыйа: учуонай Хаусдорфов кээмэйэ.
Х метрическэй куйаар буоллун. S ⊂ X и d ∈ [0, ∞) буоллаҕына, Хаусдорф множествота d-мернэй S куйаарга δ ≥ 0 чыыһылалар множестволарын инфимума буолар. Онно хас биирдии i ∈ I сөп түбэһэр метрикпокрывающай Sсri > 0 проиндексированнай хомуур баар.
Х метрическэй куйаарга Хаусдорфов кээмэйэ маннык быһаарыллар: чоп Хаусдорф кээмэйинэн 0 буолар, тоҕо диэтэххэ кини биир хайа баҕарар радиус сфератынан бүрүллүбүт буолуон сөп.
Чобо суох геометрия.
Геометрия, топология үгүс хайысхаларыгар чоп өйдөбүлэ фундаментальнай буолар, ол гынан баран чоп өйдөбүлүттэн аккаастанар ахсаан концепциялара бааллар. Холобур, некоммуникативнай геометрия уонна чобо суох топология {en}. Бу сыһыаннарга "чобо суох куйаар" үгүс элбэх курдук быһаарыллыбат. Ол оннугар үгүс элбэхтэн турар биллэр функциональнай куйаар: быыстала суох, биир күдьүс көрдөрөр алгебра эбэтэр баһаам элбэх алгебрата, ханнык эрэ тутул (алгебраическай эбэтэр логическай) нөҥүө быһаарыллар.
Итинник тутуллар, чопчулаан эттэххэ, "бу чоп иһинээҕи суолтаны ылыныы" операцията быһаарыллыбатах буоларын курдук, функциялар биллэр-көстөр куйаардарын түмэллэр. Итинник тутуллары чинчийиилэр Альфред Уайтхед сорох үлэлэригэр бааллар.
Чоп маассата уонна Дирак дельта-пуунсуйата.
Сүрүн ыстатыйа:
Дельта-пуунсуйа.
Физика уонна ахсаан сорох теорияларыгар ненулевой маассалаах эбэтэр сэрээттээх чоп курдук абстрактнай барымтаны туһанар барыстаах (бу ордук ненулевой сэрээттээх чоп курдук электроннардаах классическай электродинамикаҕа тарҕаммыт).
Дирак дельта-пуунсуйата эбэтэр &-пуунсуйа, вещественнай уларыйа сылдьар пуунсуйа буолбатах, кини түмүллүбүт пуунсуйа курдук быһаарыллар: дифференцируйданар пуунсуйалар куйаардарыгар тохтообокко барар линейнэй пуунсуйунаал буолар. Кини x=0 чопка эрэ нуулга тэҥнэспэт, тоҕо диэн онно кини интеграла ханнык баҕарар тулаҕа x=0 1 тэҥ буолуохтаах. Дельта-пуунсуйа физическэй интерпретацията олус үчүгэй чоптан турар маасса эбэтэр чоптаах сэрээт курдук буолар. Бу пуунсуйаны аангылыйа теоретик-физигэ Пол Дирак олохтообута. Биллэрэр бэлиэлэри оҥорор көстүүгэ кинини үксүн соҕотох импульснай бэлиэ (эбэтэр пуунсуйа) диэн ааттыыллар. Дирак &-пуунсуйатын дискретнэй аналогынан Кронекер бэлиэтэ буолар. Бу үксүгэр түмүктүүр уобаласка быһаарыллар уонна 0, 1 суолталары ылынар.
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Чоп&oldid=382883»
Категория:
Геометрия
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын бырайыактарга
Викисклад
Атын омук тылынан
Afrikaans
Alemannisch
العربية
الدارجة
অসমীয়া
Asturianu
Azərbaycanca
تۆرکجه
Башҡортса
Bikol Central
Беларуская
Беларуская (тарашкевөца)
Български
Brezhoneg
Bosanski
Català
کوردی
Čeština
Чӑвашла
Cymraeg
Dansk
Deutsch
Ελληνικά
English
Esperanto
Español
Eesti
Euskara
فارسی
Suomi
Na Vosa Vakaviti
Français
Nordfriisk
贛語
Kriyòl gwiyannen
Galego
ગુજરાતી
עברית
हिन्दी
Hrvatski
Magyar
Հայերեն
Interlingua
Bahasa Indonesia
Ido
Íslenska
Italiano
日本語
Patois
Jawa
ქართული
Taqbaylit
Gĩkũyũ
Қазақша
한국어
Kurdî
Latina
Lietuvių
Latviešu
Олык марий
Македонски
Bahasa Melayu
Plattdüütsch
नेपाली
नेपाल भाषा
Nederlands
Norsk nynorsk
Norsk bokmål
Occitan
ଓଡ଼ିଆ
ਪੰਜਾਬੀ
Polski
Português
Română
Русский
Sicilianu
Srpskohrvatski / српскохрватски
Simple English
Slovenčina
Slovenščina
ChiShona
Српски / srpski
Svenska
Kiswahili
தமிழ்
తెలుగు
ไทย
Türkçe
Українська
اردو
Oʻzbekcha/ўзбекча
Vèneto
Tiếng Việt
Winaray
吴语
ייִדיש
中文
文言
粵語
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 19:17 16 Атырдьах ыйын 2022 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Сааспыт, буоларын курдук, соһуччу тиийэн кэллэ. Эмискэ ириэрдэ, ону кытта хаста да хойуутук хаардаата. Куорат олоҕу-дьаһаҕы хааччыйар сулууспалара түүннэри-күнүстэри чалбаҕы оборторууга, хаары тиэйиигэ, онтон да атын биһиги күннээҕи олохпутун тупсарар үлэни толороллор. Төһө да мөҕүттүбүппүт, үөхсүбүппүт иһин үлэ тохтообот.
Сааскы ириэриини кытта суол тутуутугар тахсыбыт алҕастар, сыыһа туттуулар-хаптыылар, итэҕэстэр арылыччы көстөн кэлэллэр. Норуот хонтуруола кытаанах, хараҕа кыраҕытык көрөр, кэтиир-маныыр. Ону социальнай ситимнэргэ баһылыкка, дьаһалтаҕа быһаччы суруйа, үҥсэ олорор дьон бааллара туоһулуур.
«Куттала суох, хаачыстыбалаах суоллар» национальнай бырайыак чэрчитинэн 2021 сылга Дьокуускайга 48 килэмиэтир кэриҥэ суол өрөмүөннэниэҕэ. Бу хаһааҥҥытааҕар да элбэх үлэ толоруллара былааннанар.
«Куттала суох уонна хаачыстыбалаах суоллар» национальнай бырайыагы олоххо киллэрии чэрчитинэн 2019-2024 сылларга Дьокуускайга уопсайа 204,5 килэмиэтир суол оҥоһуллуохтаах. Ол түмүгэр киин куорат суолун 85 бырыһыана нуормаҕа эппиэттиир туруктаныахтаах.
Тротуардары өрөмүөннүөхтэрэ
Курашов уонна Поярков уулуссаларын быһа охсуһуутугар суол өрөмүөнүн кэмигэр оҥоһуллубут тротуар сыыһатын-халтытын тутааччы тэрилтэ гарантиянан көннөрүөҕэ.
“Сельдорстрой” хааччахтаммыт эппиэтинэстээх тэрилтэ «Реконструкция перекрестков ул. П. Алексеева – ул. Пояркова, ул. Пояркова – ул. Курашова» бырайыак чэрчитинэн оҥоһуллубут тротуардары көннөрүөҕэ. Суол тутуутунан дьарыктаммыт тэрилтэ гарантиянан алҕаһын көннөрөр эбээһинэстээҕин туһунан «Главстрой» МКУ салайааччыта Алексей Варламов иһитиннэрэр.
Сыыһалары көннөрөр туһунан ирдэбил суругу “Главстрой” технадзора “Сельдорстройга” өссө муус устар саҥатыгар биэрбитэ. Бэдэрээтчит ыам ыйын устата барытын көннөрөр былааннаах.
Технадзор специалиһа Гаврил Кириллин кэпсээбитинэн, саҥа тэлгэммит тротуар алдьаммыт төрүөтүнэн аннынан Водоканал турбата ааһара буолар. Бу турба 10-15 см эрэ дириҥҥэ сытар буолан, сири ириэрбитигэр саҥа тэлгэммит плитка хамсаан барбыт. Бэдэрээтчит плитка сытар дьапталҕатын бөҕөргөтөн, хаттаан ууруоҕа.
Үлэ тэтимириэхтээх
Соторутааҕыта Дьокуускай куорат баһылыга Евгений Григорьев киин куоракка суол тутуутугар бэдэрээттээх тэрилтэлэри кытта көрүстэ.
“Главстрой” МКУ иһитиннэрбит информациятынан, “Куттала суох, хаачыстыбалаах суоллар” национальнай бырагырааманан оҥоһуллубут суолларга гарантиянан 2020 сыллаахха тутуллубут 27, 2019 сыллаахха тутуллубут 19 эбийиэктэргэ толоруллуохтаах.
Олунньу, кулун тутар ый устата хамыыһыйа суол бүрүөһүнүн, тротуардары, хаххалыыр күрүөлэри бэрэбиэркэлээтэ. Эбии бэрэбиэркэлэр сир үчүгэйдик ирбитин кэннэ, ыам ыйыгар ыытыллаллара былааннанар. Билигин, сир тоҥ эрдэҕинэ, тутааччы алҕаһын бэлиэтии көрөр уустук.
“Главстрой” бэрэстэбиитэлэ кэпсээбитинэн, хас биирдии эбийиэккэ 4-тэн саҕалаан 40-ҥа тиийэ гарантиянан көннөрүллүөхтээх сыыһа булуллар. Ордук суол бүрүөһүнүн аллара тимириитэ, тымныыттан хайыта ыстаныыта, тротуар хамсааһына, тротуардары хаххалыыр олбуордар хамсааһыннара бэлиэтэнэр эбит.
Бэдэрээтчиттэр сыыһалары көннөрөр, итэҕэстэри туоратар үлэлэри сүрүннээн бэс ыйыгар, сир ирбитин кэннэ уонна бэрэбиэркэлиир хамыыһыйа аакталара толору тахсыбыттарын кэннэ саҕалыахтара. Сир ириитин кытта ситимэ суох алҕастар ыам ыйыттан көннөрөн барыахтара.
Бэлиэтээн эттэххэ, суол үрдүкү бүрүөһүнүн гарантиятын болдьоҕо, хантараактарга олоҕуран, 4-7 сыл устата баар. Ол кэм устата тахсыбыт алдьаныылары бэдэрээтчит туоратан иһиэхтээх.
Көрсүһүүгэ баһылык үлэни тэтимирдэргэ, билиҥҥиттэн саҕалыырга сорудахтаата. Онон гарантиянан ыытыллар үлэлэр номнуо саҕаламмыттара.
Олохтоох көрдөрөр-иһитиннэрэр сириэстибэлэргэ тарҕаммыт Петровскай уулуссатыгар Ленин проспегыттан саҕалаан Чайковскай уулуссатыгар диэри 1,6 км суол өрөмүөнэ мөлтөх хаачыстыбалааҕын туһунан информацияҕа “Главстрой” маннык эппиэттээтэ:
“Муниципальнай хантыраакка олоҕуран, “Алаас” СТК ХЭТ үлэ болдьоҕун уонна кэккэ ирдэбиллэри кэһиини таһаарбыт. Ол иһин хантараактара көтүрүллүбүт, бэдэрээтчит куһаҕан үлэлээх толорооччулар испииһэктэригэр киллэриллибит. Сорох оҥорбут үлэлэрин хамыыһыйа туппатах, ирдэбиллэри толорботохторуттан харчылара төлөммөтөх.
Муус устар ыйга “Главстрой” хамыыһыйата Петровскай уулуссатыгар үлэлээтэ, уопсайа 40 кэһии, ол иһигэр тротуардары тутууга эмиэ сыыһа-халты тахсыбыта бэлиэтэннэ. Бу сыыһалар барыта бэдэрээтчит суотугар туоратыллыахтаахтар. Билигин суут иннинээҕи суругунан үлэ ыытыллар, бэдэрээтчит сөптөөх дьаһаллары ылыммат түгэнигэр, дьыала барыта суукка тиэрдиллиэҕэ”.
Сонуннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
бары(Сүрүн)ЫрытыыКыттааччыКыттааччы ырытыытаБикипиэдьийэБикипиэдьийэ ырытыытаБилэБилэ ырытыытаMediaWikiMediaWiki-ни ырытыыХалыыпХалыыбы ырытыыКөмөКөмөнү ырытыыКатегорияКатегорияны ырытыыTimedTextTimedText talkМодульОбсуждение модуляГаджетОбсуждение гаджетаОпределение гаджетаОбсуждение определения гаджета
|
oscar
|
Олунньу 27 күнүттэн кулун тутар 8 күнүгэр диэри (ити күнү киллэрэн туран), регионнааҕы национальнай “Доруобуйа күнүн” чэрчитинэн, Доруобуйа декадата ыытыллар. Үгэс курдук, СӨ бэрэсидьиэнин 2000 сыл тохсунньу 17 күнүнээҕи 945 №-дээх ыйааҕынан, олунньу бүтэһик баскыһыанньатыгар национальнай Доруобуйа күнэ бэлиэтэнэр.
Олунньу 25 күнүгэр “Туймаада” атыы-эргиэн киинигэр аахсыйа ыытыллара былааннанар. Манна ким баҕалаах терапевт-бырааска көрдөрүнэр, дабылыанньатын, сатурациятын, саахарын, холестеринын кээмэйдэтэр, В, С гепатитка, ВИЧ, Luis ыарыыларга анаалыс туттарар, сүбэ-ама ылар кыахтаах. Итиннэ уопсастыбаннай доруобуйа, ыарыыны сэрэтэр киин уонна “СПИД-киин” быраастара үлэлиэхтэрэ. Маны сэргэ медик-волонтердар “флешмоб” көрдөрүөхтэрэ.
Декада чэрчитинэн балыыһаларга, поликлиникаларга “Ийэ доруобуйата”, “Доруобай буол!”, “ВИЧ-статускун бил”, “Көхтөөх уһун үйэлэниигэ бииргэ” аахсыйалар, диспансеризация, чинчийэн көрүүлэр ыытыллыахтара. Бары тэрээһиннэргэ санитарнай миэрэлэри кытаанахтык тутуһуу ирдэнэр. Үөрэх тэрилтэлэригэр доруобуйаҕа, быһыыны ылыыга, ыарыылары сэрэтэргэ, чөл олоҕу тутуһарга, уо.д.а. тиэмэлэргэ араас бэсиэдэлэр ыытыллыахтара. Перинатальнай кииҥҥэ, акушерскай салааларга, дьахтар консультацияларыгар диетолог-нутрициолог быраастар сөпкө аһааһын оскуолаларын үлэлэтиэхтэрэ, лекциялары ааҕыахтара, углеводтан тутулуктаах буолууттан аккаастанарга маастар-кылаастары ыытыахтара. Маны сэргэ, биир ыйы быһа чөл олоххо, сөпкө аһыырга үөрүйэхтэри үөскэтэр марафон ыытыллан дьоҥҥо туһалыыра саарбаҕа суох.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
«Якутия.Инфо» портал Росприроднадзор ыытар «Экология – дело каждого» норуоттар икки ардыларынааҕы бырайыагы «РНГ» АУо өйүүрүн туһунан
30 ноября 2022
«Якутия. Инфо» портал—ниэп уонна гаас үлэһиттэрин идэлээх бырааһынньыктарын көрсө «РНГ» АУо үлэһиттэрэ наҕараадалары туттулар
02 сентября 2022
СЗФО илдьитэ: Саха Өрөспүүбүлүкэтин правительствота «РНГ» АУо регион сайдыытыгар кылаатын бэлиэтээтэ
31 августа 2022
«Russia24» информационнай портал: «РНГ» АУо Россиятааҕы экономическэй оскуола устудьуоннарын анал граннарынан өйүүр
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Ааспыт ыйга 3-с №-дээх Өрөспүүбүлүкэтээҕи клиническэй балыыһа 90 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтээтэ. Үйэни эрэ кыайбат уһун кэм устата тэрилтэ аата, тутула, аадырыһа төһөлөөх элбэхтэ уларыйбытай? Ол эрээри бу сыллар тухары Саха сирин биир кырдьаҕас уонна инники күөҥҥэ сылдьар медицинскэй тэрилтэтэ күн бүгүҥҥэ диэри нэһилиэнньэ махталынан кынаттанан, сайдыы суолун тутуһар.
Бүгүҥҥү күҥҥэ балыыһа алта улахан салааттан турар: поликлиника (Кулаковскай уул, 6 филиаллаах), Эмтэнэр-реабилитацияланар киин, Гериатрическай киин, Предиктивнэй медицина уонна биоинформатика киинэ (лабораториялаах), Көхтөөх уһун үйэлэнии киинэ уонна Сиэстэрэлэр көрөр-харайар салаалара (отделение сестринского ухода).
Балыыһа тэбэр сүрэҕэ, киэн туттуута
3-с №-дээх Өрөспүүбүлүкэтээҕи клиническэй балыыһа тэбэр сүрэҕэ, туллар тутааҕа – поликлиниката. Манна биир симиэнэҕэ 299 киһи кэлэн көрдөрөн, тустаах көмөнү ылан барар. Сүрүн болҕомто ыарыыны эрдэттэн сэрэтиигэ, социальнай суолталаах ыарыылары быһаарыыга, диспансеризацияҕа, амбулаторнай медицинскэй реабилитацияҕа, вакцинацияҕа ууруллар. Кырдьык, бу хайысхалар доруобуйа харыстабылыгар дьоһун миэстэни ылаллар.
“Доруобуйа” национальнай бырайыагынан салайтаран, поликлиникаҕа ыарыһах кэлэн көрдөрүнэригэр, чинчийиини ааһарыгар, эмтэнэригэр сөптөөх усулуобуйа тэриллэр.
Амбулаторнай хирургия киинин поликлиника киэн туттуута диэн бигэтик этиэххэ сөп.
Аныгы үйэ дьоно өрүү стресскэ сылдьарбыт, үксүн күнү-күннээн олорон үлэлиирбит, онон ыарыы улам “эдэримсийэн” иһэрэ кистэл буолбатах. Онон Горькай уул., 94 дьиэтигэр билиҥҥи кэм дьонугар олус наадалаах уонна туһалаах Көхтөөх уһун үйэлэнии киинэ үлэлиир. Манна “Гормезис” ааптарыскай бырагырааманан, киэҥ билиилээх-көрүүлээх быраастар көмөлөрүнэн уонна кинилэр үтүө сүбэлэринэн элбэх суостаах ыарыыны дьалбарытар, кырдьыыны бытаардар кыахтаахпыт.
Төлөбүрдээх өҥөлөрү оҥорор салааҕа нэһилиэнньэ араас медицинскэй көмөнү ылыан сөп.
Кэскиллээх киин
Эмтэнэр-реабилитацияланар киин 1997 сылтан үлэлиир, 2011 сылтан медицинскэй реабилитация хайысхатын тутуһар. Ол курдук, 60 куойкалаах икки профильнай салаа баар. Манна инсульт, инфаркт, нейрохирургическай эпэрээссийэ, араас эчэйии кэнниттэн, COVID-19 дьаҥынан ыараханнык ыалдьыбыттары уо.д.а. ыарыылаахтары чөллөрүгэр түһэрэллэр.
Киин эмтэнии, чөлгө түһэрии араас ньымаларын таба туһанар баай уопуттааҕын бэлиэтиир тоҕоостоох. Манна даҕатан эттэххэ, үлэһиттэр Арассыыйа инники күөҥҥэ сылдьар кииннэригэр анал үөрэҕи, аккредитацияны ааһаллар.
Бары ирдэбилгэ эппиэттиир
3-с №-дээх Өрөспүүбүлүкэтээҕи клиническэй балыыһа аатын ааттатар, норуокка киэҥник биллэр Гериатрическай киин 2000 сыллаахха Уһук Илиҥҥэ бастакынан аһыллыбыта. Нэһилиэнньэҕэ чахчы туһалаах клиника билигин 100 куойкалаах. Ол курдук, манна гериатрияҕа, кардиологияҕа, неврологияҕа, медицинскэй реабилитацияҕа, эндокринологияҕа уонна паллиативнай медицинскэй көмө оҥоһуллар. Киин бары ирдэбилгэ эппиэттиир аныгылыы оборудованиенан хааччыллыбыт буолан, көрдөрөргө, эмтэнэргэ усулуобуйа барыта баар. Ханнык баҕарар балыыһа каадырдарынан сыаналанар диэтэхпитинэ, сыыспаппыт буолуо. Бу киин үрдүк таһымнаах, киэҥ билиилээх исписэлиистэринэн суон сураҕырар.
Итини сэргэ, СӨ Үлэҕэ уонна социальнай сайдыыга министиэристибэтин кытта “Демография” национальнай бырайыак чэрчитинэн “Аҕам саастаах көлүөнэ” бырайыак тэрээһиннэрэ ыытыллаллар.
Аан дойду учуонайдара күн бүгүҥҥэ диэри генетика уонна удьуордааһын кистэлэҥнэрин арыйарга дьулуһаллар. Бу иннинэ быраастар төрдүбүтүн-ууспутун билиэхтээхпит, доруобуйабыт туругун эрдэттэн көрүнүөхтээхпит диэн этэллэрин элбэхтэ суруйбуппут. Онон биир ураты хайысхалаах Предиктивнэй медицина уонна биоинформатика киинин балысхан сайдыыны кытта быһаччы ситимниэххэ сөп.
Манна үлэлиир исписэлиистэр биирдиилээн киһи ханнык ыарыыга ылларар кутталлааҕын быһаарарга дьулуһаллар, генетическэй пааспаргын оҥороллор, фармакогенетиканан дьарыктаналлар. Судургутук быһаардахха, молекулярнай-генетическэй чинчийии көмөтүнэн эйиэхэ сөптөөх эрэ эмтэри талан биэрэллэр.
Ааспыт үйэҕэ ити туһунан кэпсээтэххэ, халлааны туойаҕыт диэххит этэ. Ол эрээри медицина биир сиргэ тэпсэҥнии турбатын Предиктивнэй медицина уонна биоинформатика киинин үлэтэ арылхайдык көрдөрөр.
Аны туран, липиднэй атастаһыылара кэһиллиилээх ыарыһахтары көрөр кабинет үлэһиттэрэ удьуорунан бэриллибит гиперхолестеринемиялаах дьоҥҥо сүбэ-ама биэрэллэр. Өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыгар үлэлиир антикоагулянтнай кабинеттары кытта ситимнээх үлэ салҕанар.
Киин иһинэн үлэлиир ПЦР-лабораторияҕа ПЦР-тургутууну оҥороллор, ону таһынан молекулярнай-генетическэй чинчийиилэр көмөлөрүнэн эмп биирдиилээн киһиэхэ хайдах дьайарын, ханнык ыарыыга ылларыахха сөбүн, ВПЧ (вирус папилломы человека) 14 генотиибин быһаараллар.
Кырдьаҕастарга
2021 сыллаахха Аҕам саастаах дьон күннэрин көрсө 15 куойкалаах Сиэстэрэлэр көрөр-харайар салаалара аһыллыбыта. Үксэ ыарахан туруктаах кырдьаҕастар сыталлар. Манна тутаах киһи – паллиативнай медицинскэй көмө бырааһа, киниэхэ үтүө санаалаах сиэстэрэлэр илии-атах буолаллар. Маны таһынан араас хайысхаҕа үлэлиир исписэлиис быраастар ыарыһахтарга сүбэ-ама биэрэллэр.
Бу салаа “Долгожить” уопсастыбаннай түмсүүнү кытта ыкса үлэлэһэр, араас социальнай бырайыактары олоххо киллэрэр.
Чинчийии үгүс көрүҥэ
Балыыһа диагностическай, техническэй сулууспата суох сатаммат, үлэтэ тахсыбат, бу кини “илиитэ-атаҕа” диэххэ сөп. 3-с №-дээх Өрөспүүбүлүкэтээҕи клиническэй балыыһа тустаах салааларыгар КТ, маммография, ФЛГ, рентген, УЗИ бары көрүҥнэрин, араас чинчийиилэри ааһыахха сөп.
Ситиһии төрдө
90 сыл историялаах балыыһаҕа бу кэм устата элбэх киһи үлэлээн аастаҕа. Кырдьык, медицинаҕа, идэлэригэр бэриниилээх, чахчы дьон туһугар сүрэхтэринэн долгуйар эрэ дьон үлэлиир. Ону аан дойдуну ытарчалыы ылбыт хамсык бигэргэттэ.
Пандемия кэмигэр үрүҥ халааттаах аанньаллар аҥаардас баай уопуттарынан, киэҥ билиилэринэн эрэ буолбакка, үтүө санааларынан, тулуурдарынан тыһыынчанан киһи олоҕо быыһанна.
3-с №-дээх Өрөспүүбүлүкэтээҕи клиническэй балыыһа пресс-сулууспатын матырыйааллара туһанылынныла
Сонуннар
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
06.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 6 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
05.12.2022 | 18:00
11 ый иһигэр 10 622 оҕо төрөөтө
05.12.2022 | 16:00
Дьиэ кэргэн саҥа дьыллааҕы хаартыскаларын куонкуруһа ыытыллар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Эдэр талааннаах суруйааччы Семен Семенович Маисов “Ийэм кэпсиир” арамаана ааҕааччы кэрэхсэбилин тардар суруйуу. Айымньыга тулаайах хаалбыт оҕо эрэйдээх, кыһалҕалаах олоҕо сэрии иннинээҕи кэмтэн саҕалаан уустаан-ураннаан ойууланар. Сүрүн дьоруой Аана кыыс дьоно баалларына улахан кыһалҕаны билбэккэ иитиллэн улаатан испитэ.
Арамаан бастакы чааһыттан быһа тардыы оскуола алтыс кылааһын бырагырааматыгар киллэриллэн үөрэтиллэр. Үөрэнээччилэр айымньыны сөбүлүүллэр. Бэйэлэрин саастыыта Аана кыыс олоҕун долгуйа ааҕаллар. Ол курдук ааптар ыалдьыбыт ийэтин бүөбэйдиир Аананы кытта ааҕааччы тэҥҥэ сылдьыһарын курдук турукка киирэринии итэҕэтиилээхтик суруйар.
Таайа Бүөтүр баран, Аана өлөөрү сытар ийэтиниин иккиэйэҕин хаалаллар. Оҕо барахсан ийэтин кумаартан быыһаары түптэ түптэлиир, тиэтэлинэн сылдьан ынаҕын ыыр. Хааһы буһаран ийэтин аһата сатыыр да, ийэтэ биир да хамыйах хааһыны сиэбэт. Түүн утуйбакка кэриэтэ ийэтин маныыр. Күүттэрэн баран таайа кэлэр, аймахтара киһи доҕор буола кэлсибит. Аана кыыс сылайбыта бэрт буолан, сытаат да, кыбыс-кытаанахтык утуйан хаалаар. Сарсыарда уһуктубута, дьоно арбы-сарбы буолбуттар, “Тоом, ийэҥ бөлүүн бараахтаата”дииллэр. Кыыс бастаан ким ханна барбытын этэр буоллахтарай диэн саныыр. Онтон өйдөөн, ийэтигэр саба түһэн сытан уйаара-кэйээрэ суох ытаан муҥнанар. Хайа да ааҕааччыны уйадытар түгэн. Дириҥ аһыыга ылларбыт оҕо барахсаны аһынан тэҥҥэ хараастаҕын. Мантан ыла Аана тулаайах оҕо ыар олоҕун этинэн-хаанынан билэн барар.
Айымньыны ааҕан баран үөрэнээччилэр араас кэриҥнээх айар үлэ оҥороллор. Холобур, “Аана түбүгэ” диэн үлэни суруйаары былыргы оҕо дьиэҕэ толорор араас эбээһинэстэрин билэллэр. “Аана, кытаат, тулуй” диэн үлэлэригэр оҕолор саамай чугас киһитин, ийэтин, сүтэрбит Аананы кытта тэҥҥэ хараастан, хомойон, кыыс санаатын өрө көтөҕөн сурук суруйаллар.
Онон бу айымньы иитэр-үөрэтэр күүһэ сөҕүмэр. Айымньы ааҕааччыга былыргы олох ыараханын, сут-кураан иэдээнин, тулаайах хаалбыт оҕо сорун-муҥун толору тиэрдэр. Суруллубут тыла-өһө хомоҕой, автобиографическай хабааннаах диэххэ сөп, Аана олоҕо хайа төрүөҕүттэн сырдатыллар. Бу арамааны аахпыт киһи тыылга сэрии аҕалбыт иэдээнин, сэрии кэмигэр үгүс өлүү-сүтүү, хоргуйуу тахсыбытын билэр.
Норуотун ааспыт олоҕун билбэт, сыаналаабат киһи силиһэ суох үүнээйи кэриэтэ диэн норуот суруйааччыта Софрон Данилов этэн хаалларбытын өйдүөхтээхпит. Ыччаппытыгар С.Маисов бу суруйуутун курдук бастыҥ айымньылары аахтарыахтаахпыт.
Санаатын суруйда Аммосова Валентина Ивановна, Уус Алдан Мүрү нэһилиэгин саха тылын уонна литературатын учуутала.
Навигация по записям
Чабырҕах туһунан
Дьоллоох дьоруойдардаах суруйааччы
Тэрийэн таһаарааччы: “Саха өйүн-санаатын баайын уонна култууратын сырдатар-чинчийэр киин” кэмиэрчэскэйэ суох автономнай тэрилтэ.
Сибээһи, информационнай технологияны уонна маассабай коммуникацияны кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС77-79595 (07.12.2020)
Сүрүн эрэдээктэр - тыл билимин хандьыдаата Ангелина Афанасьевна Кузьмина
Аадырыспыт:
Дьокуускай куорат, ул. Подгорная 17Б
элэктириэн буоста: [email protected]. төлөпүөн нүөмэрэ: 89142681196
6+
sakhaetigentyla.ru саайт матырыйаалын толору эбэтэр кылгатан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперссылка ирдэнэр.
|
oscar
|
Саха сиринээҕи Росреестр управлениета көҥүлэ суох тутуу уонна ол тутуу бас билии быһыытынан билиниллэр түгэнигэр судаарыстыбаннай регистрациялааһын бэрээдэгин туһунан иһитиннэрэр.
Көҥүлэ суох тутуу, сокуоҥҥа олоҕуран, көтүрүллүөхтээх эбэтэр ирдэбиллэргэ эппиэттиир гына оҥоһуллуохтаах. Сорох түгэннэргэ көҥүлэ суох тутууну бас билии быһыытынан суут нөҥүө оҥотторуохха сөп.
Бас билии быһыытынан туох да көҥүлэ суох тутуллубут дьиэни-уоту суутунан эрэ билиниэххэ сөп.
Бастакы хардыы. Чахчы көҥүлэ суох тутууну бас билэр кыахтааххытын чуолкайдааҥ.
Маннык бырааптаах сир учаастагын бас билээччи, ону тэҥэ тутуллар сир учаастагын бас билээччи, бу учаастак сир баайын бас билээччи бас билиитигэр эбэтэр быстах кэмҥэ туһаныы быраабылатыгар бэриллибит:
• тутууга туһуламмыт сир учаастагар бу эбийиэк тутуутун киллэрэр бырааптаах;
• сууттаһыы күнүгэр тутуу ирдэбилигэр сөп түбэһэр буоллаҕына;
• тутуулары оннунан хаалларыы атын дьон интэриэстэрин кэспэт уонна гражданнар олохторугар-дьаһахтарыгар, доруобуйаларыгар кутталы үөскэппэт буоллаҕына.
Иккис хардыы. Бас билии быраабын билиниини ирдиир сайабылыанньа оҥоруҥ.
Исковой сайабылыанньаҕа көҥүлэ суох тутуу турар сирин бас билэр сирэй (эһиги эбэтэр атын киһи) сиргэ быраабын көрүҥэ ыйыллыан наада.
Тутуу тоҕо “көҥүлэ суох тутуу” буолбутун олохтоохтук быһаарыахтааххыт. Холобур, ханнык көҥүлү ыла иликкитин. Тутуу кэмигэр куорат тутуутун быраабылаларын кэһии тахсыбатаҕын, тутуу атын дьон олоҕор-дьаһаҕар, доруобуйатыгар буортута суоҕун быһаарыахтааххыт. Көҥүлэ суох тутууну бэйэҕит тутан таһаарбыт буоллаххытына, көҥүл ыларга тугу гыммыккытын сиһилии быһаарыҥ. Холобур, тутууга көҥүл көрдөөбүккүтүн, тутууну олоххо киллэрэр туһунан аакта толорторо сатаабыккытын суруйуҥ. Боломуочуйалаах уорган аккаастаабытын эмиэ ыйыахтааххыт.
Эһиги сиргитигэр көҥүлэ суох тутуу оҥоһуллубут буоллаҕына тутааччыны ыйан туран, эһиги бэйэҕит көҥүлэ суох тутууну туппут буоллаххытына олохтоох бэйэни салайыныы уорганын ыйан туран, сайабылыанньа суруйаҕыт.
Үһүс хардыы. Туһааннаах докумуоннары бэлэмнээҥ.
Сири бас билэргит туһунан докумуоннар.
Учаастакка көҥүлэ суох тутуу баарын туоһулуур докумуоннар – чинчийии аактата, БТИ докумуоннара.
Тутуу дьон олоҕор-дьаһаҕар, доруобуйатыгар буортуну оҥорботун, бырааптарын кэспэтин туоһулуур докумуоннар. Манна ЫБМ, СЭС, баһаарынайдар, Архитектура управлениетын чинчийиилэрин түмүгэ киириэн сөп.
Боломуочуйалаах уорганнарга көҥүл көрдөөн суруйбут суруктаргытын, түмүктэри, аккаастары барытын мунньан иһиҥ.
Исковой сайабылыанньалары тустаах дьоҥҥо туттарбыккыт туһунан суруктары, куоппуйалары, о.д.а.
Эйэлэһиигэ туһуламмыт дьаһаллары ыла сатаабыккытын туоһулуур докумуоннары.
Госпошлина төлөммүтүн туһунан докумуон. Чэпчэтиилэри туһанар бырааптаах буоллаххытына, ону туоһулуур докумуоннар. Бэрэстэбиитэлтэн хайаан да дэбиэринэс ирдэнэр.
Төрдүс хардыы. Суукка исковой сайабылыанньа ыытан баран быһаарыы тахсарын кэтэһиҥ.
Тутуу сыаната 50000 солк. тахсар буоллаҕына иск мировой судьуйаҕа, онтон атын түгэннэргэ – оройуоннааҕы суукка барар.
Дьыала көрүллэн бүтүүтэ көҥүлэ суох тутууну бас билии быһыытынан билинии эбэтэр аккаастыыр быһаарыыны илиигитигэр тутуохтаххыт.
Бэһис хардыы. Докумуоннаргытын Росреестргэ туттараҕыт.
Тутууну регистрациялыырга маннык докумуоннар наадалар:
Судаарыстыбаннай регистрацияҕа сайабылыанньа.
Сайабылыанньаны биэрээччи докумуона.
Бэрэстэбиитэлтэн дэбиэринэс ирдэнэр.
Көҥүлэ суох тутууну бас билии быһыытынан билинэргэ суут быһаарыыта.
Быраабы регистрациялыырга госпошлина төлөнөрө ирдэнэр. Госпошлина төлөммүтэ, төлөммөтөҕө Судаарыстыбаннай информационнай систиэмэҕэ көстө сылдьар, сайабылыанньаҕа сыһыарар наадата суох. Госпошлинаны төлүүрү, төлөөбөтү киһи бэйэтэ быһаарар. Ол эрэн төлөммөтөх буоллаҕына, Ростреестр сайабылыанньаҕытын төннөрөр. Госпошлина кээмэйэ хас биирдии ураты түгэнтэн тутулуктаах.
Сонуннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Чокуур Уйбааны кытта Кылаан Уоһук ыраах тыаҕа Ампаардаах эргин бултуу сылдьан эһэ арҕаҕар түбэспиттэр. Кыһыҥҥы күн кылгас. Түөттүүр ааһыыта туут хайыһарынан кыыл этин сүгэн иһэннэр ыы муннуларынан түбэспиттэр. Үүтээннэригэр төннүөхтэрин икки ыттара арҕах дьөлөҕөһүнэн иһирдьэ киирэн, «ар-бур» бөҕө буолбуттар.
Биһиги дьоммут сүгэһэрдэрин түһэрэ охсон, тукка сааларын харбаммыттар. Ииттэр бокуой биэрбэккэ, эһэлэрэ ыттары кытта охсуһан «ар-бур» бөҕөтө буолан тахсан кэлбит. Сааларын ииттэ охсоннор биирдиитэ ыппыттар. Онтулара хомурҕанын уонна өттүгүн таптаран баран, ыттартан тэйэн дьоҥҥо түспүт. Чокуур Уйбаан эһэ түөһүгэр сыстан сылдьан, быһыччатынан кэйгэллиир, ону кэнниттэн Кылаан Уоһук чохороон сүгэнэн эһэлэрин кэтэҕин чээллээбит. Сааларын иккиһин ииттэр бокуой биэрбэккэ, хойобуун эһэ тайҕа маһа үмүрүйүөр диэри хаһыыны таһааран баран, Чокуурга түһэригэр Уоһугу санныга дайбаан ааспыта хомурҕана тахсыбыт. Ол да буоллар, аҥаар илиитинэн чохороон сүгэнэн эһэ кэтэҕин чээллиир. Дьэ тулуур ээ. Кыахтаах, тэтиэнэх буолан, ол бааһырбыт кырдьаҕастан тыыннаах ордон тураллар. Ол онно эһэлэрин арҕаҕар хонон Уоһук хомурҕанын киллэрэн хоммуттар. Чокуур Уйбаан дэгиттэр киһи, онон ол быраатын Уоһугу сиргэ өрүһүйэн турар. Уоһук сэриигэ баран сураҕа суох сүппүтэ. Кылаанап Уоһук диэн аата суруллан турар.
Чокуур Уйбаан сири-сибиири бараабыт киһи. Ааттаах олоҥхоһут, тойуксут. Устар ууну сомоҕолуур тыллаах- өстөөх киһи. Иккиэн бырааттыылар, Боһомолор сыдьааннара. Төрдүлэрэ Акыыдалар.
Иккис эһэҕэ түбэһии. Чокууру кытта Чыппа Өлөксөй диэн эмиэ ааттаах тыаһыт, сырыылаах, бэйэтин кыанар эбит. Куоначчаан Андыҥдатын киһитэ. Иккиэн тыалыы сылдьаннар, Хапчаан сиһигэр эһэ арҕаҕар түбэспиттэр. Түүлээхтэрин кэтит сыҥаахтаах талах салааскаҕа соһоллоро. Туох баар астарын, балааккаларын, оһохторун барытын тиэйэн баран, сыҕарыйан иһэллэр. Эһэлэрин арҕаҕыттан ыраатан хахха сири булан хоммуттар. Сир дьоно начаас балааккаларын туруоран, сааларын-сэптэрин көрүнэн бэлэмнэммиттэр. Түүн утуйа сыттахтарына, эмиэ ыттара күөттээн-кыыһырдан, эһэлэрин таһааран ыытан кэбиспиттэр эбит. Бүө мас быстан эҥин тиийбиттэрэ, ыттарын кытта охсуһа-охсуһа барбыт. Аарыма эһэ суолун көрөн, Чокуурдаах Чыппа салла санаабыттар. Син биир ыттарбыт эргитэн аҕалаллар диэн бэлэм сылдьарга сөбүлэспиттэр. Уонна балааккаларыгар төннүбүттэрэ. Дьэ онно дуолан киирсии буола турар эбит. Ону маһынан хаххаланан үөмэн киирэн ытыалаабыттарыгар, эһэлэрэ охтубут. Ону өллө диэн киирэн истэхтэринэ, туран кэлэн кинилэргэ саба түспүт. Чыппаны баппаҕайынан өҥүс баска саайбытыгар, сонно дөйөн сууллубут. Хата, Чокуур куругар баар чохороонунан эһэ түстэҕин аайы хоҥорууга саайа сылдьыбыт. Ону кэлин көрбүттэрэ хоҥоруута олох мэйии курдук илдьиритэ охсуллан хаалбыт үһү. Чыппа өйдөнөн туран кэлбит уонна үөл тоһоҕонон мииннэртээбит. Инньэ гынан эһэлэрин икки өттүттэн үөс батааска биэрбэккэ охторбуттар. Ол эһэ үөһэ иккис хос ытарҕалаах эбит. Оннук үөстээх дэҥҥэ баар буолар үһү. Ол ытарҕа үөс бэртээхэй эмп буолар эбит. Чыппа өҥүс баска оҕустарбытыттан аһааҕыран, аҕыйах сыл буолан баран өлбүт. Чокуур кэлин хаста да эһэни бултаабыт.
Баһылай.
Хорула.
0
3
Навигация по записям
Кэпсээн: Дүлүҥ Отуу
Сиргэ түспүт сэрэбиэй (дьиҥнээх олоххо буолбукка олоҕуран)
Маны ааҕыҥ
ОЛОХХО ТАРДЫҺЫЫ
Олох оонньуута (КЭПСЭЭН)
Булчут кэпсээнэ
Күүстээхтэр, быһыйдар, сымсалар. ААППЫЙ
Ытым барахсан
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
Саха Автономиятын үөлээннээҕэ
Сонуннар
Ахсынньы 3 күнэ – Юрист күнэ
Уопсастыба
Санкт-Петербурга Семен Новгородов аатынан искибиэргэ өйдөбүнньүк бэлиэ баар буолла
Сүрүн
Ил Дархан юристары идэлээх бырааһынньыктарынан эҕэрдэлиир
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Мэдиссиинискэй үөрэх кыһаларыгар былырыыҥҥытааҕар элбэх миэстэ бэрилиннэ - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Доруобуйа
Мэдиссиинискэй үөрэх кыһаларыгар былырыыҥҥытааҕар элбэх миэстэ бэрилиннэ
Доруобуйа Суолталаах
Мэдиссиинискэй үөрэх кыһаларыгар былырыыҥҥытааҕар элбэх миэстэ бэрилиннэ
13:00 06.07.2022 12:26 06.07.2022
Надежда Егорова
2022-23 үөрэх дьылыгар Арассыыйа мэдиссиинискэй үрдүк уонна орто үөрэҕин кыһаларыгар Саха сириттэн кэлээччилэргэ 866 тус сыаллаах миэстэ (былырыыҥҥытааҕар 244-нэн элбэх) бэрилиннэ.
edersaas.ru
Бу туһунан СӨ доруобуйа харыстабылын миниистирэ Лена Афанасьева өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Андрей Тарасенко мунньаҕар иһитиннэрдэ.
«Биһиги тус сыаллаах миэстэ ахсаанын элбэтэбит. Онуоха ураты миэстэни устудьуоннарга үөрэҕи бүтэриэхтэригэр диэри болҕомтону уурарга көрдөһөбүн. Тус сыаллаах дуогабар үөрэҕи бүтэрбит киһи өрөспүүбүлүкэҕэ төннөрүн эрэ мэктиэлиэ суохтаах. Ону таһынан тустаах өйөбүл бары миэрэлэри тутуһан (олорор дьиэнэн хааччыйыыттан саҕалаан, идэни баһылыырыгар тиийэ), балыыһаҕа сыһыарыыны эмиэ мэктиэлиэхтээх. Мантан да атын соруктары өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Николаев туруорар. Мин саныырбынан, манна доруобуйа харыстабылын уонна үөрэх, наука министиэристибэлэрэ эрэ буолбакка, дьарыктаах буолуу судаарыстыбаннай кэмитиэтэ итиэннэ балыыһалар кылаабынай быраастара көхтөөхтүк кыттыһыахтаахтар», -– диэтэ Андрей Тарасенко.
Саха сиригэр мэдиссиинэ саҥа кииннэрэ арыллалларын уонна үрдүк технологиялаах аныгы тэриллэр ылылларын учуоттаан, бу үлэ хабаана кэҥиэҕэ.
Тус сыаллаах квота идэни ылыы бырагырааматынан 271 миэстэҕэ, ординатураҕа 150 миэстэ уонна орто үөрэх бырагырааматынан 445 миэстэ бэриллэр.
Билиҥҥи туругунан, мэдиссиинискэй каадырдары Арассыыйа 12 үрдүк үөрэҕин кыһатыгар (ол иһигэр, ХИФУ медиссиинискэй институтугар) бэлэмнииллэр. Ону таһынан Дьокуускайдааҕы, Алданнааҕы, Нерюнгритааҕы мэдиссиинискэй кэллиэстэргэ уонна Жатайдааҕы техникумҥа эмчит идэтин ылаллар.
Өрөспүүбүлүкэ тус сыаллаах миэстэтинэн үөрэнэн бүтэрбиттэр эрэгийиэннээҕи Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин анааһынынан 3 сыл үлэлиир эбээһинэстээхтэр.
Бэлиэтээн эттэххэ, федеральнай бырабыыталыстыба тус сыаллаах үөрэххэ былырыыҥҥыттан саҥа быраабылалары киллэрбитэ. Ол быһыытынан, тус сыаллаах бырагырааманан киирээччини кытары дуогабар түһэрсибит тэрилтэлэр үлэҕэ ылартан аккаастанар түбэлтэлэригэр кини үөрэҕин ороскуотун төлүөхтээхтэр.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ», edersaas.ru
0
0
Навигация по записям
Саахымакка финалга уон хамаанда кыттар
Артур Бурцев күрэхтэһииттэн туоратылынна
Маны ааҕыҥ
Сир баайын хостооччулар Саха сирин улуустарыгар 37 млрд тахса көмөнү оҥорбуттар
Национальнай бырайыактары олоххо киллэрии боппуруоһун дьүүллэстилэр
Саха сиригэр 2024 сылга диэри 104 үөрэх тэрилтэтин өрөмүөннүөхтэрэ
Саҥа үөрэх дьылыгар — өрөмүөннэммит оскуолаларга
Эбии көмө олохтоох бородууксуйа хаачыстыбатын уонна кээмэйин улаатыннарыаҕа
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сонуннар
“Айархаан” бөлөх Турцияҕа Арассыыйа култууратын күннэригэр кытынна
Сонуннар
Дойду үрдүнэн саҥа дьиэни атыылаһыы түспүт
Сонуннар
Нерюнгри оройуонугар киһи өлүүлээх суол быһылаана буолла
Сүрүн
Паром сырыыта сарсыҥҥыттан тохтуур
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
«Саха сирэ» хаһыат уонна Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Быйыл Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Алексей Миронов төрөөбүтэ 110 сыла. Кини 1912 с. кулун тутар 29 күнүгэр (эргэ истиилинэн муус устар 11 күнүгэр) Үөһээ Бүлүү улууһун Кэнтигэр төрөөбүтэ.
6 кылааһы бүтэрэр баран, холкуоска суоччутунан, нэһилиэк сэбиэтин сэкирэтээринэн, кэлин Норуот учуоттааһынын Бүлүүтээҕи управлениятын инспекторынан үлэлээбитэ. 1941 с. балаҕан ыйыгар аармыйаҕа ыҥырыллыбыта. Уоттаах сэриигэ 1942 с. олунньутуттан сылдьыбыта.
Алексей Миронов Москуба аннынааҕы киирсии кэмигэр снайпердар хамсааһыннарын тэрийсибитэ. Саха уолана булт араас албаһын сэриигэ туһаммыта, сайыннарбыта, атыттары үөрэппитэ. Холобура, биирдэ кини чуучула оҥорон, окуопаттан быктаран, немецтэр ону ытан, бэйэлэрин ханна баалларын биллэрбиттэрин кэннэ, дьаһайталаан турардаах.
1943 с. бэс ыйын 26 күнүгэр кинини Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойугар түһэрбиттэрэ. 247 с. гвардейскай стрелковай пуолка хамандыыра Василенко илии баттааһыннаах наградной лист баар.
“Кулун тутардааҕы Ермолинка дэриэбинэ таһыгар Миронов суолтан 100 миэтэрэлээзх сиргэ тэйиччи саһа сытан, 15 фашиһы уонна икки аты ытан өлөрөн, немец холуоннатын үрүө-тараа оҥордо. Табаарыс Миронов 123 фашиһы өлөрөн турар. Бэйэтэ 13 снайперы бэлэмнээтэ. Кини үөрэппит снайпердара 65 фашиһы анаараа дойдуга ыыппыттар”, — диэн суруллубут.
Мироновы Аҕа дойду сэриитин 1 истиэпэннээх уордьанынан наҕарадаалабыттара.
1943 с. ыам ыйын 1 күнүгэр «За Родину» хаһыакка суруйбуттар: «В Гвардейской семье наших снайперов больше года находится сын якутского народа гвардии сержант Алексей Миронов. Он метким выстрелом убил 129 немцев… Миронов — умный и отважный воин. Подготовил много снайперов, научил их быть самоотверженными бойцами».
1945 с. кулун тутар 28 күнүгэр Алексей Миронов өстөөх буулдьатыттан ыараханнык бааһырбыта. Кулун тутар 30 күнүгэр госпитальга өлбүтэ. Венгрияҕа Немешперештур диэн нэһилиэнньэлээх пуун аттыгар көмүллэ сытар.
СССР Президенин 1990 с. ыам ыйын 5 күнүнээҕи ыйааҕынан гвардия сержана Миронов Алексей Афанасьевичка Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун аатын иҥэрбиттэрэ.
Улуу Кыайыы 60 сылыгар Дьокуускай Новопортовской микрооройуонун биир уулуусата Миронов аатын сүкпүтэ. 2009 с. Бүлүү улууһун үс дьоруойугар Н. А. Кондаковка, А. А. Мироновка, Н. С. Степановка пааматынньык арыллыбыта. Дьоруой аатын Мастаах орто оскуолата сүгэр. Бүлүүгэ уулусса баар.
«Саха сирэ» хаһыат
Матырыйаалы ХИФУ виртуальнай бибилэтиэкэтиттэн туһанныбыт
0
0
Навигация по записям
Үөһээ Бүлүү дьокутааттарын таллылар
«Дьээбэрэҥ» күрэс саҥа ааттары арыйда
Маны ааҕыҥ
Дьоруой туһунан саҥа кинигэ таҕыста
Кыайыы Знамята күөрэйдэ
Кыайыы күнүн туһунан кыра эрдэхтэн
Эр санааланыы уруога
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сүрүн
Ил Дархан юристары идэлээх бырааһынньыктарынан эҕэрдэлиир
Уопсастыба
Олохтоох эт сыаната тоҕо үрдүгүй? (ВИДЕО)
Уопсастыба
Тыллары сайыннарар сэргэх бырайыактар
Сонуннар
Бүгүн — инбэлииттэр күннэрэ
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
бары(Сүрүн)ЫрытыыКыттааччыКыттааччы ырытыытаБикипиэдьийэБикипиэдьийэ ырытыытаБилэБилэ ырытыытаMediaWikiMediaWiki-ни ырытыыХалыыпХалыыбы ырытыыКөмөКөмөнү ырытыыКатегорияКатегорияны ырытыыTimedTextTimedText talkМодульОбсуждение модуляГаджетОбсуждение гаджетаОпределение гаджетаОбсуждение определения гаджета
Бэлиэтэниллибити таҥнары тут
⧼whatlinkshere-filter⧽
Кистээ киллэриилэр
Кистээ сигэ
Кистээ утаарыы
Толор
Кыттааччы:Alexbot билэҕэ манна көрдөрүллүбүт сирэйдэр сигэнэллэр:
Показано 2 элемента.
Көр (бу иннинээҕи 50 | аныгыскы 50) (20 | 50 | 100 | 250 | 500).
Кыттааччы:Emijrp/List of Wikipedians by number of edits (bots included) (← ыйынньыктар | көннөрөргө)
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Соторутааҕыта Окружной шоссеҕа мастары кэрдэ сылдьалларын видеоҕа уһулан тарҕаппыттарын көрбүт буолуохтааххыт. Дьокуускай куорат дьаһалтата иһитиннэрэринэн, бу эбийиэккэ сатыы сылдьар дьоҥҥо тротуар уонна бэлисипиэт суолун оҥороору бэлэмнииллэр.
“Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара” национальнай бырайыак чэрчитинэн Окружной шоссеҕа Жорницкай уулуссатыттан Бүлүү трагар диэри (иккис уочарат) хапытаалынай өрөмүөн ыытыллар. “Дорстрой” ХЭТ бэлэмнээһин үлэтин ыытар. Ол курдук, манна ЛЭП тирээбиллэрин туруораллар, сибээс ситимин көһөрөллөр, экструдированнай пенополистиролу уураллар, суол олоҕун оҥороллор, гаас, уу ситимин тардаллар.
“Бэдэрээтчик тротуар уонна бэлисипиэт суолун оҥороругар мас кэрдэргэ көҥүл ылбыта. Тустаах сиргэ бара сырыттыбыт, докумуоннары бэрэбиэркэлээтибит, хаартыскаҕа түһэрдибит, туох да кэһии суох”, – диэн куорат дьаһалтатын муниципальнай хонтуруолга управлениета иһитиннэрэр.
Быйыл бу учаастакка суолу түөрт балаһаҕа тиийэ кэҥэтиэхтэрэ. Бэлисипиэт суолун уонна сатыы сылдьар дьон тротуарын кутан саҕалыахтара. Бырайыак докумуоннара судаарыстыбаннай экспертизаны ааспыттара, ОДьКХ уонна энергетика департамена маһы кэрдэр көҥүлү биэрбитэ диэн “Главстрой” тэрилтэ кэпсээтэ.
Дуогабар быһыытынан, мас кэрдиллибитин кэннэ, күөх олордуулар икки бүк элбээн чөллөрүгэр түһүөхтэрэ. Үлэҕэ Строительнай уокурук управлениета кыттыһыаҕа.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Ыам ыйын 17 диэн Григориан халандаарыгар сыл 137-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 138-c күнэ). Сыл бүтүө 228 күн баар.
Ис хоһооно
1 Бэлиэ күннэр
2 Түбэлтэлэр
3 Төрөөбүттэр
4 Өлбүттэр
Бэлиэ күннэрПравить
ХНТ
ХНТ — (МСЭ) Сибээс уонна информационнай уопсастыба күнэ (урут «Информационнай уопсастыба күнэ», Телекоммуникация аан дойдутаҕҕы күнэ диэн аатынан бэлиэтэнэрэ).
Гомофобияны уоннаа трансфобияны кытта охсуһуу аан дойдутааҕы күнэ (IDAHOT)[1][2].
Аргентина
Аргентина — Байыаннай флот күнэ
Латвия
Латвия — Баһаарынай уонна быыһааччы күнэ
Норвегия
Норвегия — Конституция күнэ
Канаада
Канаада — Гражданство күнэ
Кууба (дойду)
Кууба (дойду) — Аграрнай реформа күнэ
Нигерия
Нигерия — Конституция күнэ
Германия
Германия — Аҕа күнэ[3].
Япония
Япония — Тосегу бэстибээл (паланкиннар икки күннээҕи параадтара) [4]
ТүбэлтэлэрПравить
1642 — Билиҥҥи Канаада сиригэр французтар түүлээх атыылаһар уонна католицизмы тарҕатар соруктаах Монреаль куораты олохтообуттар. Монреаль билигин аан дойду французтуу тыллаах 3 бөдөҥ куоратын ахсааныгар киирэр.
1656 — Арасыыйа Швецияҕа сэриини биллэрбит. Ол сайын Ливонияҕа киирбит үс аармыйаттан биирдэстэрин ыраахтааҕы Алексей Михайлович бэйэтинэн салайбыта. Арассыыйаны Венаҕа ордууланан олорор Габсбурдар династиялара өйөөбүтэ, эбиитин кини өттүгэр Дания сэриилэспитэ. Ол эрээри үс сыл тухары сэриилэһэн ким да улахан кыайыыны ситиспэтэҕэ. 1658 сыллааҕы эйэ сөбүлэҥин түмүгэр Арассыыйа Ливония кыра сирдэрин бэйэтигэр холбообута эрээри, 1661 сыллаахха төттөрү биэрэргэ күһэллибитэ.
1792 — Чаллах мас күлүгэр 24 брокер мустаннар Нью-Йорк биржатын олохтуурга быһаарыныы ылбыттар. Билигин ол брокердар мустубут сирдэрин оннугар Уолл-стрит баар.
1861 — Шотландияттан төрүттээх физик Джеймс Максвелл ньыматынан оҥоһуллубут бастакы өҥнөөх хаартысканы Лондоҥҥа көрдөрбүттэр.
1865 — Электросвязь дойдулар ыккардыларынааҕы сойууһа олохтоммут.
1885 — Германия Хотугу Саҥа Гвинеяны уонна Бисмарк архипелагын аннексиялаабыт.
1911 — Владимир Маяковскай «Мин!» диэн хомуурунньуга тахсыбыт.
1916 — Англияҕа аан бастаан сайыҥҥы кэмҥэ көһүү буолбут.
1918 — Челябинскай куоракка Владивостокка тимир суолунан айаннаан иһэр чиэхтэр уонна словактар өрө тураллар. Мантан саҕалаан Чехословак корпуһун өрө туруута уонна Арассыыйаҕа Гражданскай сэрии күөдьүйэр.
1919 — Сэбиэскэй быраабыыталыстыба сыаркаптар уонна манастыырдар баайдарын-дуолларын национализациялыыр туһунан биллэрбит.
1928 — Тохсус олимпиада Амстердаамҥа саҕаламмыт. 46 дойду кыттыбыт.
1933 — Германияҕа забастовкалыыр бобуллубут.
1934 — Германияҕа дьэбириэйдэр доруобуйаларын страховкалыыр бырааптара быһыллыбыт.
1940 — Саха АССР совнаркомун салайбыт Бүлүү куораттан төрүттээх Степан Аржаков ытыллыыга уураахтаммыт бириигэбэрэ сымнатыллан, аҕыс сылга лааҕырга ыытыллыбыта. 1939 сыллаахха «Сүүрбэ биэс киһи процеһыгар» эриллэн сууттаммыта. Ол гынан баран, икки сылынан НКВД сэриитин Дальстройдааҕы байыаннай трибунаала дьыалатын хат көрөн баран, 1942 сыл кулун тутар 5 күнүгэр Аржакову ытан өлөрөргө уурбута. Бириигэбэр тута толоруллубута.
1941 — 1934—1938 сыллардаахха Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин Президиумун бэрэстээтэлинэн олорбут Александр Габышев суута буолбут. Троцкайы өйөөтө диэн буруйданан 8 сыл хаайыыга ыытыллыбыт. Ол эрээри 1942 сыллаахха ыам ыйын 21 күнүгэр бириигэбэрэ хос көрүллэн ытарга ууруллубут. Кини Марха улууһун Куочай буолаһын Александровка сэлиэнньэтиттэн төрүттээҕэ.
1943 — АХШ Үрдүкү суута дьоппуон төрүттээх гражданнар куоластыыр бырааптарын быһыыны сокуону кэһии диэбит.
1954 — АХШ Үрдүкү Суута оскуолаҕа расанан сегрегацияны (ол аата араарыыны) боппут. Бу иннинэ хара тириилээх үөрэнээччилэр туспа үөрэнэллэрэ.
1959 — Куубаҕа сири бааһынайдарга түҥэтэр туһунан биллэриллибит.
1985 — Ленинградка баартыйа актыыбын мунньаҕар ССКП КК генеральнай сэкиритээрэ Михаил Горбачёв аан бастаан "түргэтээһин" («ускорение») диэн луоһуну туттубут.
Баартыйа ССРС-ка арыгыны утары охсуһар туһунан быһаарыытын киэҥ эйгэҕэ таһаарбыт. Оччотооҕу Госкомстат биллэрбитинэн бу уурааҕы нэһилиэнньэ 85% өйөөбүтэ.
2011 — Александр Подголов СӨ Ыччат бэлиитикэтин уонна спорт миниистиринэн анаммыт.
ТөрөөбүттэрПравить
1749 — Эдуард Дженнер (1823 өлб.), Англия бырааһа, хирург, уоспаны утары быһыыны айбыт киһи.
1820 — Сергей Соловьёв (1879 өлб.), нуучча устуоруга, "Арассыыйа былыргы кэмтэн устуоруйата" («История России с древнейших времён») үлэ ааптара.
1940 — Кыымчаан Кучу (Климент Ефремов) — саха экстремал сүүрүгэ, география билимин хандьыдаата, Арассыыйа суруналыыстарын Сойууһун чилиэнэ. Аатырбыт сүүрүк 2000 сыллаахха Магадаан уонна Уэлен ыккардыларыгар сураҕа суох сүппүтэ. Улахан уола аҕатын туйаҕын хатаран айанньыт буолбута, кыра уола биллэр урбаанньыт.
1950 — Виктор Потапов — Саха сирин үөрэхтээһинигэр бөдөҥ кылааты киллэрбит Арассыыйа Бэдэрээссийэтин уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх учуутала, дьоҕурдаах оҕолору көрдүүр уонна сайыннарар Саха Өрөспүүбүлүкэтин «Дьоҕур» уопсастыбатын тэрийээччилэртэн биирдэстэрэ, Өрөспүүбүлэтээҕи лиссиэй учуутала.
ӨлбүттэрПравить
1510 — Сандро Боттичелли (1445 төр.), Италия худуоһунньуга.
↑ IDAHOT(ниэм.)(суох сигэ — история). Тургутулунна 13 Тохсунньу 2020.
↑ All Events, United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization(ааҥл.). UNESCO. Тургутулунна 17 Ыам ыйын 2020.
↑ Законодательно День отца ввели в стране в 1936 году, и сразу же он был привязан к празднику Вознесения Господня, как противовес церковной традиции.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Дьокуускай куорат Уопсастыбаннай палаататын бэрэссэдээтэлэ Матвей Лыткин Байыаннай дьайыыга кыттар дьон дьиэ кэргэттэрин өйүүр кииҥҥэ көмөлөһөр быһаарыыларын туһунан иһитиннэрдэ.
Ааптар: Киин Куорат
«Олус сөптөөх, кэмигэр ылыныллыбыт быһаарыы дии саныыбын – байыаннай дьайыыга кыттар дьон дьиэ кэргэттэригэр көмөнү уонна өйүбүлү оҥоруу. Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн Дьокуускайтан саамай элбэх киһи ыҥырылынна. Биллэн турар, кинилэри дьиэ кэргэттэрэ, оҕолоро долгутар. Ол иһин маннык ыарахан кэмҥэ Евгений Николаевич Григорьев өйүүр миэрэлэри киллэрии туһунан биллэрбитэ, байыаннай сулууспалаахтарбыт чугас дьонноругар материальнай эрэ буолбакка, өссө психологическай көмө оҥоһуллара улахан суолталаах. Биһиги, Уопсастыбаннай палаата чилиэннэрэ, судаарыстыбаннай былаас уонна бэйэни салайыныы уорганнарын үлэлэрин хонтуруоллуурга, саҥа аһыллыбыт Байыаннай дьайыыга кыттар дьон дьиэ кэргэттэрин өйүүр кииҥҥэ кэлбит чугас дьоннорун кытта үлэлэһэргэ бэлэммит», - диэтэ Матвей Лыткин.
Байыаннай дьайыыга кыттар дьон дьиэ кэргэттэрин өйүүр киин аадырыһа: Дьокуускай куорат, Курашов уул., 1/1, 8-с, 9-с, 23-с, 44-с кэбиниэттэр. Билсэр төлөпүөн нүөмэрдэрэ: 40-88-70, 8914-110-60-20.
Сонуннар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
От редакции: мы продолжаем серию публикаций нашего постоянного автора А.Александрова – Сахса Тар из г. Нюрбы.
Специально для интернет-портала “Якутия. Образ будущего”.
Сахса Тар – А.Александров (Республика Саха, Нюрбинский улус, г. Нюрба).
14.05.2021 г.
“Түҥ былыргы быыстары арыйаммыт удьуор уустарбыт былыргы быһылааннарын араастаан сэмсиибит. Олоҥхону, остуоруйаны, сэһэни уонна номоҕу, аны өй-санаа эрэ күүркэйиитин эбэтэр талба талаан дарбатыытын эрэ быһыытынан ылыммаппыт, быһата, астыммаппыт. Норуот олорбут олоҕун, истибит түгэннэрин уунар ундаардарыгар, дохсун дуорааннарыгар тирэҕирэр, силис, симэһин тардар төрүттэригэр итэҕэйэр буоллубут.
Ити өйдөбүлү тутуһан өрдөөҕү өбүгэлэрбит айбыт үһүйээннэрин салгыы үөрэтэбит. Кини норуот айымньытын араас көрүҥнэригэр өтөн, инэн киирбитин чинчийэ сатыыбыт”.
К.Д. Уткин).
Дуораан.
Былыыр былыр бу Дьөҥкүүдэ түбэтэ кута бадараан эрдэҕинэ, буор балыксыт Дуораан диэн оҕонньор олорбут. Кини күһүн кыталыктары кытта кыталык буолан Хоро дойдутугар кыстаан кэлэрэ үһү. (Дьөҥкүүдэҕэ бастаан кимнээх олохсуйбуттарыгар үһүйээнтэн).
Барҕа эбэ устар сирин уларытан атын сиринэн Бүлүү эбэҕэ түһэр буолбута. Барҕа эбэ уонна Бүлүү өрүс урут холбоһор сирдэригэр устата туората биллибэт киэҥ байҕал баар буолбута. Билигин тус туһунан сытар Дьөҥкүүдэ, Муоһааны, Ат уоппут, Бөргөмдөлөр, Дьүүктэ, Арыылаах, Акана өттүгэр Ойбон эбэ, Атах, Хоту Бэрэ, Арҕаа эбэ, Уккаачаак, Мииһээн, Тибилийээн, уонна да атыттар бары биир күдьүс этилэр, сорох сиринэн арыы, бадараан, дулҕа баара.
Хаар быһыта сиэһэн, чалбах тахсыбытын кэннэ икки кыталык кэлбитэ. Атын туруйалар курдук, ыал буолбуттарын уруйдуур кылыһахтаах ырыалара, күнү көрсөр үҥкүүлэрэ кураанах турбут дойдуну сэргэхсэппиттэрэ. Атыыр кыталык баһын үөһэ быраҕан, кынаттарын саратан, доҕорун тула үҥкүүлээн тэйэрэ. Доҕоро кынатын холбуу тутан тэҥҥэ ыллаһара. Өрө ыстанан тахса, тахса, дьиэрэҥкэйдии ойоннор, бэйэ бэйэлэригэр тоҥхонноһон, уйа туттар сир талбыттара. Кыталык үҥкүүтүн дьоллоох эрэ дьон көрөр дииллэрэ. Үйэлээх саастарын тухары бииргэ буолалларын туоһутун, ыллаан, үҥкүүлээн бигэргэппиттэрэ.
Бадараан ортотугар, үс-түөрт тутум дириҥнээх ыраас ууга, тула өттүттэн ыраах көстүүлээх сири талан, харыс үрдүктээх уйа оҥустубуттара. Манчаары отун үргээн, дэлби тэпсэн, иккиэн кыһанан үйэлээх гына уйаларын оҥустубуттара. Сотору, сотору сытан көрөн, сөп буолла диэн, түүлэрин үргэнэн ортотугар оҥхойго тэлгэппиттэрэ. Үс хонук араастаах, икки бороҥ сымыыты солбуһа баттаан оҕолоро тахсыбыта. Бороохтуйан баран, аһылыгар топпокко, улахан оҕолоро кыратын уйатыттан үүрэн кэбиспитэ.
Кыталык киһиттэн туора туттар, киһи кэллэҕинэ уйатын, оҕотун да быраҕан барар. Ол иһин кыталык төрүүр сиригэр сахалар чугаһаабаттар этэ. Дьөҥкүүдэ эбэ бадарааныгар ол кэмҥэ, буор балыксыт Дуораан оҕонньор олорбута. Үрүҥ түнэ таҥастаах Дуораан оҕонньор ыллаан, туойан бардаҕына айылҕа иһийэрэ, долгуннар чуумпураллара, тыал тохтуура. Хомуска, кырыымпаҕа кыталыктары кытта тэҥҥэ ыллаһара. Дьөҥкүүдэ эбэ иччитэ күндү балыгынан күндүлүүрэ.
Кыталыктар соҕотох оҕонньорго үөрэнэн кыһаммат буолбуттара, эбэтэр эмиэ соҕотох кыталык дииллэрэ дуу. Дуораан хас сылтан манна олорорун ким да билбэт этэ. Бадараан дойдута буолан, от оттуурга да, сылгы мэччитэргэ, таба иитэргэ туһата суох, сииктээх буолан сайынын кумаар, бырдах дойдута этэ. Алгыс этэн дулҕа быыһынан туос тыытынан устан тиийэн, быраҕыллыбыт кыталык оҕотун тутан ылбыта. Уонна өтөҕөр таһааран, сайыны быһа күөнэҕинэн, бөттөк отунан аһаппыта. Күһүн улааппыт кыталык оҕото оҕонньору батыһа сылдьар буолбута. Уйалаах кыталыктар ааһан иһэр кыталыктарга кыттыһан соҕуруу кыһын кэлбэт сиригэр кыстыы көппүттэрэ.
Подписывайтесь на наш аккаунт в INSTAGRAM!
Балаҕанын дүлүҥүнэн баттатан, хаппыт балык ыһыктанан, кыталыгын оҕотун сирдээн, Дуораан соҕуруу Хоро сиригэр барбыта. Күһүҥҥү улахан тымныыларга Дьугдуур сис хайаларын, Ааттаммат дабаанын аартыгын анныгар сэниэтэ эстэн олордоҕуна, хобо тыаһа холугураан табалаахтар тиийэн кэлбиттэрэ. Кулуһун оттон, күөс күөстээбитинэн барбыттара. Дуораан хаһан да маннык быстарбытын өйдүү илигэ. Кыталыгын оҕото ханна барбытын да өйдөөбөккө олороро. Ыһыга бүппүтэ, аара тугу булбутунан үллэстэн үссэнэн иһэллэрэ. Кыталык оҕотун көрдүгүт дуо – диэн ыйыппыта. Кини сирдээн аҕалла диэбиттэрэ табалаахтар. Буурҕа кэлэн иһэр ол иннинэ хайаттан тэйээри табаларбыт үөрүн сылгылыы сырыттахпытына, соҕотох кыталык оҕото көтөн кэлэн, аттыбытыгар түһэн айманан бу диэки көтө – көтө ыҥырар курдук буолла. Уучахпытыгар олорон манна кэллибит. Уолаттар табаларын хомуйа бардылар. Күөс буһуута таба үөрүн үүрэн уолаттар кэллилэр. Кинилэри кытары кыталык оҕото көтөн кэлэн, Дуорааҥҥа бэйэтин тылынан тугу эрэ кэпсээтэ.
Түргэннник үөл хаба түһээт, уучахтары миинньэн үөһээ дабайдылар, сорох сиргэ сатыылаан, Үөһээ тахсан, хайа иччитигэр бэлэхтэрин салама, тииҥ тириитэ, хаалардылар. Түһэр, тахсардааҕар өссө эрэйдээх да буоллар, айаҥҥа үөрүйэх буолан этэҥҥэ түстүлэр. Аллараа хайаттан саҥа тэйэн истэхтэринэ кинилэри куоттарбытыттан, хомойбут курдук, буурҕа ытылла түстэ. Буурҕа уораана бэл үрдүк хайалары уҥуордаан, соҕуруу эмиэ билиннэ, туох да көстүбэт гына, хаар түһэн барда. Тордох туруора охсон, сылайбыт табаларын мэчитэ ыыттылар. Кыталык оҕото Дуорааны батыһан тордоххо киирдэ. Ирэн хорон баран, Дорҕоон хомуска оонньообутугар тоҥхоҥноон, кынаттарын саратан үҥкүүлүүрдүү туттан үөрүүнү аҕалла.
Өр сыл устата Чаара оҕонньор оҕолоро, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ, Ааттаммат дабаан иччитэ буолан олорбуттара. Тоҕоостоох сирдэргэ айанньыттарга анаан үүтээннэри туппуттара. Симии көмүлүөк оһоххо анаан хаппыт мас бэлэмнээн хааллараллара, хаппыт эт, балык, от аһылык, кутуйах тыыппатын курдук сөбүргэнэҕэ ыйанара. Наара орон үрдүнэн имиллибит таба тириитэ ыалдьыты күүтэн, түүрүллэн баран ыйанара.
Хас быстарбыт айанньыт, үүтээни булан быыһаммытын ааҕан ситэр биллибэт. Кинилэр махталларынан, алгыстарынан билиҥҥэ дылы Чаара удьуордара чөллөөх олороллор.
Хоро сирин Дьааҥсы эбэтин бадарааннарыгар былыр, былыргыттан кыталыктар кыстыыллар. Хаан эбэ Дьааҥсыны кытта холбоһор сирдэрин таһыгар Дуораан оҕонньор кыталыгын оҕотун хаалларбыта. Уон сыл көтүппэккэ, саҥа сымыыттан тахсан баран быраҕыллыбыт кыталык оҕолорун сирдээн, Хоро сиригэр кыстыкка тиэрдибитэ.
Асчыт Сиинэ хонуктуур дьиэтигэр, кырдьаҕас Дуораан сыккырыыр эрэ тыына киирбитэ. Кырдьаҕаһы аһынан, босхо хоннорбуттара, аһаппыттара. Дуораан оҕонньор арыый бэтэх кэлэн, сэниэлэнэн хомуһун хостоон оонньоон барбыта. Хомус симик дорҕооно диэрэйдэн диэрэйэн, аттынааҕы сылдьар дьону абылаан, чуумпуран олорон истибиттэрэ. Кыталыктыы кыҥкынаппытыгар, ааһан иһэр кыталыктартан биир араҕас дьүһүннээх кыталык оҕото эргийэн кэлэн, Дуораан иннигэр түһэн үҥкүүлээн барбыта. Сыл аҥара Дуораан дьону саататан, кыталыгын оҕотун ыҥыран үҥкүүлэтэрэ. Ону көрөөрү Сиинэ хонуктур дьиэтигэр дьон сылдьара элбээн, харчы киирэрэ үксээбитэ. Уон сыл устата Дуораан оҕонньор, быйылгы саҥа төрөөбүт кыталык оҕотун кыстыгар илдьэн баран Сиинэгэ сынньанан баран саас атыыһыттары кытта төннөрө. Хоро сиригэр айан көтөрдөрүн кытта барсан, кыстаан баран төннөр оҕонньоттор тустарынан билиҥҥэ дылы үһүйээннэргэ кэпсэнэр.
Уон сыл устата Асчыт Сиинэ хонуктуур дьиэтэ улаханнык байбыта. Дуораан кэлбэтэҕэ үһүс сылыгар, 223 сыллаахха Асчыт Сиинэ Араҕас туруйаҕа анаан Башня туппута. Манна Дуорааны, кини кыталыгын оҕото үҥкүүлүү сылдьарын уруһуйдаан оҥорбуттара. Бу башня үйэлэр тухары эргэрдэҕинэ саҥаттан оҥороллор. Билигин Эриэн үөн хайатыгар турар. Улахан куорат бэлиэтинэн ааҕыллар. Хоро сиригэр аан бастаан тутуллубут башня аатын ылар. Киниэхэ анаан хоһоонньуттар хоһоон суруйаллар, ырыаһыттар ырыа айаллар, уруһуйдьуттар уруһуйдууллар, уус тарбахтаахтар чочуйан оонньуурдары оҥороллор.
Дьөҥкүүдэ эбэҕэ кыталыктар аан бастаан кэлбиттэрэ алта сыл кэнниттэн, оҕолоро ыал буолан эргиллэн кэлэн, уйа тутталлара сылтан сыл элбээн испитэ. Кыталыктар оҕолоро бэйэлэрин аҥардарын алта сыл көрдүүллэр. Куоластара сөп түбэһэр буоллаҕына холбоһоллор. Саҥа уйа туттааччылар биирдии эрэ сымыыты сымыыттыыллара. Ол да буоллар уйалаах кыталык ахсаана эбилиннэҕин ахсын, сылтан сыл Дьөҥкүүдэ кыталыктарын үөрдэрэ хаҥаан испитэ.
Айыы аймахтара ыһыах ыһалларыгар Дуораан алгыстаатаҕына, үөһээ халлаантан кыталыктар түһэн үҥкүүлээн ааһаллара. Оннук сыл быйаҥнаах буолара. Уһун кураан дьыллар кэлэн, бадарааннар кууран, күөллэр тус туһунан барыахтарыгар дылы Дьөҥкүүдэ эбэҕэ кыталыктар төрөөн ууһаан олорбуттара. Айыы көтөрүн төрүүр ууһуур кэмигэр ким да уйаҕа чугаһаабат этэ. Айыы Умсуур Удаҕан – Кыталык кыыл буолан Дьылҕа Тойон сэргэтин харабыллыыра. Айыы кыргыттара кыталык буолан сиргэ түһэн үҥкүүлээн үтүө олоҕу уруйдууллара.
Ким эмит алҕаска кыталыгы өлөрдөҕүнэ, үүт маҥан аты кэрэх оҥорон алгыстанан ыраастаналлара.
Билигин даҕаны кыталыктар Дьөҥкүүдэ эбэҕэ кэлэн тохтоон ааһаллар.
Скачать (DOC, 198KB)
Легенды Китая. 210 год. Китай. Хубэй.
Корчме Сина пришёл поесть старик, который был таким старым и жалким, что хозяин не посмел взять с него денег. Старик пробыл там полгода, в благодарность Сину за его гостеприимство он нарисовал на стене журавля с помощью апельсиновой корки. Стоило только вынуть старику хомус и играть в нем, как прилетел желтый журавль, молодой стерх, и начинал танцевать. Столь необычная птица стала привлекать внимание людей, и дела в корчме наладились. Десять лет старик Дуораан снова и снова приходил к Сину на зиму, со своими стерхами танцорами. Посетителей корчме увеличилась, благосостояние Сина росла каждым годом.
Подписывайтесь на наш аккаунт в INSTAGRAM!
223 году, через три года после исчезновение старика Дуораан, Син же в благодарность за такое чудо решил построить Башню жёлтого журавля.
Башня жёлтого журавля, расположенная на Змеиной горе, считается символом китайского города Ухань. Ей посвящают стихи, художники рисуют её в своих картинах, а сувениры с изображением башни можно встретить буквально на каждом шагу. Башня жёлтого журавля, которую нередко называют «первой башней Поднебесной», входит в число трёх знаменитых башен южного Китая. И за свою почти 1800-летнюю историю это сооружение пережило многочисленные перестройки, разрушения и восстановления.
Поэт Цуй Хао (704?-754) посвятил Хуанхэлоу замечательные стихи:
Давно тот старец улетел на желтом журавле.
Осталась в память прежних дел лишь башня Хуанхэ.
Журавль скрылся навсегда и не вернется вновь;
Плывет по небу череда извечных облаков.
И ясно виден вдалеке Ханьян, в кругу дубрав;
Среди реки на островке — цветенье диких трав.
Темнеет. Где же дом родной? Я вглядываюсь в даль…
Туман ложится на водой, растет в душе печаль.
(перевод с древнекитайского Бориса Мещерякова)
Хубэй, самый густонаселенный город в Центральном Китае. Он расположен в восточной части равнины Цзянхань, в месте впадения реки Ханьхэ в Янцзы. Только там зимуют стерхи.
Версия для печати
Один комментарий к статье: “Дьөҥкүүдэ үһүйээннэрэ.”
Pingback: Дьөҥкүүдэ үһүйээннэрэ. 4. Һаалгаат ааттаах улуу ойууна. – Якутия. Образ будущего
Оставить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
Войти с помощью:
ТОП новости
17.01.2017 5698361 4
«Не видя во власти воли преодолеть нынешние мерзости, многие обращаются к образу Сталина».
17.05.2018 129886 0
“Саха кэпсээбэт кистэлэҥэ”
21.01.2017 84261 6
«Решили уйти нормально. Так и легли в снег: рядышком…». Муж и жена провели двое суток в ледяном аду
09.10.2017 30700 2
Откровенное письмо бывшего хирурга из Якутии… Здесь есть над чем задуматься!
05.02.2017 11969 0
Традиционный календарь саха.
19.05.2018 11265 0
СОВЕРШЕННО НЕВЕРОЯТНАЯ ИСТОРИЯ☝
18.09.2019 11014 0
Найдена архивная видеокассета об убитом чемпионе мира по кик-боксингу
14.03.2017 10590 0
Мальчики не растут сами по себе! 3 ВАЖНЫЕ стадии развития сына… Мальчики не растут сами по себе, ровно и гладко.
world-weather.ru/pogoda/russia/yakutsk/
http://world-weather.ru/pogoda/russia/omsk/
Якутск:
Последние комментарии
“Якутия. Образ будущего”. Выпуск 5. Роль музыки в духовно-нравственном воспитании – Якутия. Образ будущего на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» Выпуск 4. Тема – “Роль семейной этнопедагогики в духовно-нравственном воспитании”
[…] Выпуск 4 – […]
Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» Выпуск 4. Тема – “Роль семейной этнопедагогики в духовно-нравственном воспитании” – на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» тема – Роль генеалогии в “исправлении имен”
[…] […]
«Якутия. Образ будущего». Выпуск 3. «Древние руны Саха и «Усиление ритуала» – Якутия. Образ будущего на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» тема – “Специальная военная операция: Новый миропорядок”
[…] […]
Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» Выпуск 4. Тема – “Роль семейной этнопедагогики в духовно-нравственном воспитании” – на «Якутия. Образ будущего». Выпуск 3. «Древние руны Саха и «Усиление ритуала»
[…] Выпуск 3 – Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущег… […]
«Якутия. Образ будущего». Выпуск 3. «Древние руны Саха и «Усиление ритуала» – Якутия. Образ будущего на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» тема – Роль генеалогии в “исправлении имен”
[…] […]
Подписка на новости
Архивы
Архивы Выберите месяц Декабрь 2022 (28) Ноябрь 2022 (93) Октябрь 2022 (84) Сентябрь 2022 (77) Август 2022 (11) Июль 2022 (80) Июнь 2022 (133) Май 2022 (137) Апрель 2022 (196) Март 2022 (197) Февраль 2022 (126) Январь 2022 (140) Декабрь 2021 (169) Ноябрь 2021 (199) Октябрь 2021 (70) Июль 2021 (104) Июнь 2021 (146) Май 2021 (132) Апрель 2021 (158) Март 2021 (184) Февраль 2021 (190) Январь 2021 (169) Декабрь 2020 (203) Ноябрь 2020 (167) Октябрь 2020 (145) Сентябрь 2020 (153) Август 2020 (98) Июль 2020 (145) Июнь 2020 (167) Май 2020 (159) Апрель 2020 (174) Март 2020 (166) Февраль 2020 (141) Январь 2020 (122) Декабрь 2019 (140) Ноябрь 2019 (110) Октябрь 2019 (155) Сентябрь 2019 (153) Август 2019 (172) Июль 2019 (148) Июнь 2019 (181) Май 2019 (188) Апрель 2019 (182) Март 2019 (167) Февраль 2019 (185) Январь 2019 (171) Декабрь 2018 (147) Ноябрь 2018 (180) Октябрь 2018 (200) Сентябрь 2018 (136) Август 2018 (164) Июль 2018 (199) Июнь 2018 (173) Май 2018 (149) Апрель 2018 (169) Март 2018 (104) Февраль 2018 (173) Январь 2018 (149) Декабрь 2017 (164) Ноябрь 2017 (180) Октябрь 2017 (172) Сентябрь 2017 (124) Август 2017 (118) Июль 2017 (109) Июнь 2017 (111) Май 2017 (79) Апрель 2017 (110) Март 2017 (139) Февраль 2017 (190) Январь 2017 (179) Декабрь 2016 (189) Ноябрь 2016 (145) Октябрь 2016 (168) Сентябрь 2016 (121) Август 2016 (124) Июль 2016 (157) Июнь 2016 (158) Май 2016 (176) Апрель 2016 (74) Март 2016 (125) Февраль 2016 (159) Январь 2016 (138) Декабрь 2015 (114) Ноябрь 2015 (119) Октябрь 2015 (31) Сентябрь 2015 (60)
|
oscar
|
Бу сэтинньи ый 10 күнүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бочуоттаах гражданина, бэйэтин бириэмэтигэр өрөспүүбүлүкэ салалтатын үрдүкү дуоһунастарыгар үтүө суобастаахтык үлэлээн өрөспүүбүлүкэ сайдыытгар үгүс үтүө суолу-ииһи хаалларбыт саха саарына Климент Егорович Иванов 85 сааһын туолла.
Кини төрөөбүт дойдута - биһигин ыйаабыт Олоҥхо дойдута Сунтаар сирин Элгээйитэ, оҕо сааһын үтүө кэмнэрэ ааспыт «үс күннээх» Күндэйэтэ билигин биһиги улууспут биир бастыҥ үлэлээх-хамнастаах, бигэ туруктаах нэһилиэктэрэ буола үүннүлэр-сайыннылар. Мин итинэн, биһиги Климент Егоровичпыт олоҕо итинник үтүө дойдулары кытта ситимнээх буолан, инники олоҕор үтүө эрэ өттүнэн сабыдыаллаабыта чуолкай диибин. Киһи төрөөбүт сирэ-уота кини дьылҕатыгар улахан сабыдыаллаах дииллэр дии. Ол да иһин киһи барыта биир халыып тэҥ буолбат буоллаҕа. Манна даҕатан, өссө киэн тутта ааттаталыыбыт кини бииргэ төрөөбүт бырааттарын: саха омук бастакы нүөмэрдээх успуордунан буолбут көҥүл тустууга сахаттан биир бастакы Сэбиэскэй Сойуус успуордун маастардарын Владимир, Петр Поповтары. Аан дойду алта төгүллээх чөмпүйүөнэ аатырбыт Али Алиев Арассыыйа чөмпүйөнэ Петр Попов хатыламмат чаҕылхай үрдүк тустар маастарыстыбатын сөҕөн, биһирээн «хардыы да чугуйбат» бөҕөһүнэн сыаналаабыта. Оттон тапталлаах Сахатын сирин дьоно Петр Попов туста киирдэҕинэ, «көбүөргэ кустук оонньуура, кылбаҥнатан тустардаах уол» диэн сөҕөрө-махтайара. Биһиги Климент Егоровичпыт бэрт эдэр сааһыттан салайар, тэрийэр үлэ үлүскэнигэр үтүрүйтэрэн, успуорт өттүгэр күүһүн-күдэҕин кыайан көрдөрбөтөҕүн биһиги билэбит, өйдүүбүт. Биһиги Килимиэммит (биир дойдулаахтара, ордук сааһырбыт өттө ытыктаан судургу итинник эмиэ ааттыыллар) көстөр көрүҥнүүн, быһыылыын-таһаалыын дьэ, эдэригэр чахчы саха бухатыырыгар холоонноох этэ буоллаҕа.
Төрөөбүт Сунтаарын дьоно Климент Иванов райсовет бэрэссэдээтэлинэн үлэлиир сылларгар улууһун үлэтинэн-хамнаһынан бүтүн Саха сиригэр инники күөҥҥэ таһаарбытынан, өрөспүүбүлүкэ тыатын сирин улуустарыттан биир бастакынан таас дьиэлэри туттарыыны, уулуссалары бетоннааһын үлэлэрин ыыттарбытын умнубакка махтана ахталлар.
Салгыы кини Үөһээ Бүлүү, Өлүөхүмэ, Абый оройуоннарыгар оччотооҕуга оройуоҥҥа бастакы эппиэттээх салайааччынан – партия оройкуомун бастакы сэкиритээринэн үлэлээн аатын-суолун дьоһуннаахтык ааттатардыы үлэлээбитинэн киэн туттабыт.
Олорон кэлбит олохпут тосту уларыйылаах кэмнэригэр биһиги Климент Егоровичпыт тапталлаах Сахабыт сирэ инники өссө чэлгийэ сайдарын туһугар сатабыллаахтык, таһаарыылаахтык үлэлээбит салайааччылартан биирдэстэрэ буолар диэн күн бүгүн биһиги, дойдутун дьоно, хорсуннук уонна дьоһуннаахтык этэр кыахтаахпыт. Билиҥҥи аан дойдуга биир саамай сайдыылаах Кытай норуотугар «Улахан тосту уларыйыылаах кэмҥэ олорон ааһаар» диэн кырыыс тыла баар эбит. Улуу муударай кытайдар бу иһэ-истээх этиилэрин биһиги Килимиэммит дьоһуннаахтык тулуйбутун таһынан, өрөспүүбүлүкэҕэ аан бастаан тэриллибит Госагропром биир бастакы салайааччытын, ССРС народнай дьокутаатынан талыллан, босхолонон үлэлиир профессионал дьокутаат быһыытынан өрөспүүбүлүкэ туһугар үгүс элбэҕи ситиспитэ. Саха өрөспүүбүлүкэтэ саҥа Конституция ылынан саҥалыы суолга үктэнэр кэмигэр өрөспүүбүлүкэ Бырабыыталыстыбатын сатабыллаахтык салайбыта. Өр сылларга Арассыыйа Федерациятын Бэрэсидьиэнигэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бастайааннай бэрэстэбиитэлинэн үлэлээн, биһиги Өрөспүүбүлүкэбит уонна Федеральнай Киин саҥалыы сыһыаны олохтуулларыгар улахан өҥөнү оҥорбутун билэбит. Ниэп- гаас салаатын сайдыытыгар үлэҕэ эмиэ үгүс кылааты киллэрбитэ.
Биһиги Килимиэммит ханнык да үрдүкү дуоһунастарга сырыттар, киһи быһыытынан дьоҥҥо-сэргэҕэ өрүү элэккэйин, ис-иһиттэн аһаҕас, судургу майгыта атыттарга холобур эрэ буолуон сөп.
Биһиги ытыктыыр Климент Егоровичпыт 85 сааскар диэри олорон кэлбит олоҕор, үлэҕэ-хамнаска бары ситиһиилэригэр олоҕун аргыһа, тапталлаах кэргэнэ Татьяна Ивановна үтүөтэ-өҥөтө үгүһүн бу бэлиэ күн тоһоҕолоон туран бэлиэтиибит. Сунтаар дьонун-сэргэтин аатыттан киниэхэ дириҥ махталбытын, сүгүрүйүүбүтүн тириэрдэбит.
Биһиги Сунтаар дьоно төрүт саха омуга уутуйан үөскээбит Олоҥхо дойдутунан аатырар Сунтаар сирин ааһан, бүтүн Саха сирин киэн туттуута, дьиҥнээх саха саарына, киһи киэнэ килбиэннээҕэ биһиги Климент Егоровичпыт эмиэ буолар диибит.
Бу бэлиэ түгэнинэн туһанан , билигин даҕаны өрөспүүбүлүкэбит сайдарын туһугар бэйэтин этиилэрин, сүбэтин-аматын хорсуннук этэ, биллэрэ сылдьар ытыктыыр киһибит тапталлаах кэргэниниин Татьяна Ивановналыын чугас дьоннорун, сиэннэрин сылаас тапталларынан угуттанан үрүҥ күн анныгар өссө да уһуннук олоруҥ. Олоҥхо курдук уһун, ырыа курдук кэрэ олохтонуҥ диибит. Кинилэргэ кытаанах доруобуйаны, уһун үйэни, этэҥҥэ буолууну, өрүү чаҕылхай күннээх ыраас халлааны баҕарабыт.
Борис Николаев.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Климент Иванов: «Норуоту түмэргэ биир сүрүн идиэйэ баар – патриоттуу тыыҥҥа иитии»
ДЬИҤ САХА
Үтүө киһи туһунан иһирэх тыл
Виктор МИХАЙЛОВ: “Тамарабар махталым муҥура суох...”
Саарын: «Оҕо сытын билбит киһи…»
Саха саарыннара уонна кинилэр омук ойохторо
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
Атах тымырын ыарыытын, баалаппакка, кэмигэр эмтэниҥ!
“Центромед” мэдиссиинэ килииньикэтин флеболог, ангиохирург, үрдүк категориялаах сүрэх…
Дьон
Этитиинэн суруйар эдэр прозаик Сардаана Корякина бастакы кинигэтэ таҕыста
Экэниэмикэ
Бырамыысалыннаска - олохтоох каадыры
Дьон
Хорсун буойун сураҕа суох сүтүө суохтаах
Итэҕэл
"Киибэс" кэпсээнэ
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
* [[От ыйын 23]] күнэ - [[Саха уобалаһа]] Иркутскай күбүөрүнэттэн араарыллан, Илин Сибиир күбүрүнээтэристибэтигэр күбүөрүнэ бырааптах туспа уобалас (самостоятельная область на правах губернии) буоларын туһунан Балаһыанньа ("Саха уобалаһын салайыы туһунан" - {{lang-ru|«Об управлении Якутской областью»}}) бигэргэммит.
* [[Балаҕан ыйын 7]] — Саха уобалаһыгар аан бастакы губернатор действительнай статскай советник, кавалер [[Григорьев Константин Никифорович]] анаммыт. «Об управлении Якутской областью» Саха уобалаһын Иркутскай уобалаһыттан араарар балаһыанньа бу сыл [[от ыйын 11]] күнүгэр бигэргэтиллибит эбит. Онон Саха сирэ губерния бырааптаах туспа уобалас быһыытынан {{OldStyleDate|ахсынньы|20|1851|тохсунньу|1,|1852}} сыллаахха буолбут.
|
oscar
|
Степанов Николай Саввич (1922—1992) — Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.
|
oscar
|
Муус устар 2 диэн Григориан халандаарыгар сыл 92-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 93-c күнэ). Сыл бүтүө 273 күн баар.
Ис хоһооно
1 Бэлиэ күннэр
2 Түбэлтэлэр
3 Төрөөбүттэр
4 Өлбүттэр
Бэлиэ күннэрПравить
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ — Гражданскай активист күнэ. «СӨ Уопсастыбаннай палаататын туһунан» сокуон ылыллыбыт күнүгэр 2017 сыллааххха ахсынны 13 күнүгэр тахсыбыт СӨ Ил Дарханын уурааҕынан бэлиэтэнэр
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ — Булчут күнэ (муус устар бастакы субуотатыгар бэлиэтэнэр)
— Аан дойдуга оҕо кинигэтин күнэ, остуоруйаһыт Х. К. Андерсен төрөөбүт күнүгэр бэлиэтэнэр. 1967 сыллаахха Оҕо уонна ыччат литэрэтиирэтин аан дойдутааҕы Сүбэтэ (IBBY) төрүттээбит. Бу күн IBBY икки сылга биирдэ Х. К. Андерсена аатынан бириэмиэйэни оҕо суруйааччытыгар уонна оҕоҕо аналлаах кинигэ иллюстраторыгар аныыр
ХНТ
ХНТ — Аутизм туһунан кэпсиир күн
Аргентина
Аргентина — Мальвин арыыларын күнэ
Беларусь
Беларусь, Арассыыйа
Арассыыйа — Арассыыйа уонна Белорусия норуоттара бииргэ буолууларын күнэ. Бу күн 1996 сыллаахха Белоруссия уонна Арассыыйа туһунан сөбүлэҥҥэ илии баттаммыт.
Таиланд
Таиланд — Таай омук утумун чөл хаалларыы күнэ
ТүбэлтэлэрПравить
1718 — Бүөтүр I судаарыстыбаны утары саагыбардары уонна буруйу оҥорууну силиэстийэлиир Кистэлэҥ канцелярияны тэрийбит.
1769 — нуучча сэриитэ туурактартан Таганрог куораты төннөрбүт.
1774 — 1773—1775 сс. Бааһынай сэриитин кэмигэр Татищева кириэппэс аттынааҕы кыргыһыыга Емельян Пугачёв сэриилэрэ аан бастаан бөдөҥнүк хотторбуттар.
1902 — Мариинскай уораҕайга Санкт-Петербурга Арассыыйа импиэрийэтин ис дьыалатын миниистирин Дмитрий Сипягины өлөрбүттэр.
1906 — Арассыыйа Госдууматыгар бастакы быыбар буолбут.
1917 — Кэмнээх бырабыыталыстыба Арассыыйаҕа омугунан уонна итэҕэлэнинэн араарыыны суох оҥорбута.
1945 — Хоенштейн диэн нэһилиэнньэлээх пууну ылар иһин кыргыһыыга Тааттатан сылдьар Дмитрий Петров өстөөх пулеметтаах дзотугар ыга сыыллан тиийэн, гранаталарынан тамнаан суох гынар, батальон кыайыытын хааччыйар, бааһыран да баран сэрии хонуутуттан тахсыбат. Бу хорсун быһыытын иһин Албан аат уордьан I истиэпэнигэр түһэриллэн, уордьан толору кавалера буолар.
1966 — «Луна-10» диэн сэбиэскэй спутник аан дойдуга бастакынан Ыйы эргийбит.
1979 — Свердловскайдааҕы байыаннай лабораторияттан алҕас сотуун ыарыы споралара тарҕаммыттарын түмүгэр 66 киһи өлбүт, ону таһынан элбэх сүөһү.
1982 — Аргентина Фолклэнд арыыларыгар сэбилэниилээх күүстэрин киллэрбит, сэрии саҕаламмыт.
1986 — Дьокуускайга 1986 сыллаахха буолбут дьалхаан иккис күнэ: былаас атаҕастабылы болҕомтоҕо ылбатыттан абарбыт устудьуоннар куорат киинигэр халҕаһалаан тиийбиттэр, аара милиисийэни кырбаабыттар. Онтон университет Култууратын киинигэр элбэх киһилээх миитин буолбут, онно элбэх устудьуон омугунан араарыыны утары тыл эппит. Ол оннук түмүктэммит эрээри, кэлин сүүстэн тахса киһи дьыалаҕа эриллэ сылдьыбыта, 6 киһи (ол иһигэр устудьуоннары кырбаабыт дьон) сууттанан хастыы да сыл хаайыыга барбыттара.
1981 — Раиса Томилова (17.02.1941 төр.), Ленин аатынан «Якуталмаз» холбоһук 3 №-дээх байытар фабрикатын сепараторщиктарын биригэдьиирэ уонна Хаҥаластан төрүттээх Дьокуускай куоратын телефоннай станциятын маастара Степан Филиппов Социалистыы Үлэ Дьоруойа буолбуттар.
1989 — Сэбиэскэй Сойуус баһылыга Михаил Горбачев Гаваанаҕа (Кууба) Фидель Кастролуун көрсө тиийбит, соруга — мөлтөөбүт сыһыаны тупсарыы.
2020 — COVID-19 хамсыга: сутуллуу бигэргэммит ахсаана 1 мөлүйүөҥҥэ тиийбит[1].
ТөрөөбүттэрПравить
747 — Улуу Карл (814 өлб.), франктар хоруоллара (768 сылтан), Бавария герцога (788 сылтан), Арҕаа дойдулар импэрээтэрдэрэ (800 сылтан билиҥҥи Франция, Германия уонна Хотугу Италия сирдэрин баһылаабыта).
1910 — Виктор Стрельцов, Саха Сиригэр Алдан көмүһү хостуур бириискэлэригэр үлэлии сылдьан 1941 сыллаахха Кыһыл Аармыйаҕа ыҥырыллыбыт Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа (1943).
1912 — Терентий Аммосов (04.09.1988 өлб.) — биллиилээх саха муосчута, Саха АССР норуодунай худуоһунньуга.
1983 — Наталья Кривошапкина — Далаана — ырыаһыт, Эстрада тыйаатырын солиһа.
ӨлбүттэрПравить
1979 — Татьяна Крылова — Саха сирин дьахталларыттан бастакы мэдиссиинэ дуоктара, профессор,
2005 — Иоанн Павел II — Польшаттан төрүттээх Рим паапата.
↑ "Coronavirus Covid-19: Global cases pass 1 million as London's epic pandemic response revealed". New Zealand Herald. 3 April 2020. https://www.nzherald.co.nz/world/news/article.cfm?c_id=2&objectid=12322109.
|
oscar
|
Бүгүн сэтинньи 23 күнүгэр саха тылын, литературатын уонна култууратын учууталларын Иккис өрөспүүбүлүкэтээҕи сийиэс сүрүн мунньаҕа ыытылынна.
Сийиэс Саха сирэ Арассыыйа састаабыгар киирбитэ 390 сылыгар, Саха АССР тэриллибитэ 100 сылыгар, саха тылын үөрэтии саҕаламмыта 100 сылын көрсөр бэлиэ түгэннэригэр ананар. Сүрүн мунньах Платон Ойуунускай аатынан Саха академическэй тыйаатырыгар буолан ааста.
Сүрүн мунньах саҕаланыан иннинэ тыйаатыр иккис этээһигэр кэрэхсэбиллээх тэрээһиннэр ыытылыннылар. Ол кудрук «Үөрэх тылын сайдар эйгэтэ» диэн быыстапка үлэлээтэ. Манна «Айар», «Кэскил» кинигэ кыһалара, Национальнай бибилэтиэкэ, «Дани-Алмаас» хампаанньа», СӨ АТ «Симэх» норуот ускуустубатын уонна уус-уран оҥоһуктарын национальнай киинэ бэйэлэрин үлэлэрин кэлбит дьоҥҥо, сийиэс кыттыылаахтарыгар көрдөрдүлэр, бэлэхтээтилэр. Саха сирин биллиллээх суруйааччыларын автограф-сессиялара буолла. Сийиэс дэлэгээттэрэ суруналыыстарга интервью биэрдилэр, пресс-подход буолла.
Өрөспүүбүлүкэтээҕи коррекционнай оскуола иитиллээччилэрин «Тигинэт» уонна «Алаас» фольклорнай бөлөхтөрүн доҕуhуола бу тэрээһиннэри киэргэттэ, кэлбит дьон сүргэтин өрө көтөхтө, биһирэбилин ылла.
Сийиэс кыттыылаахтарынан буоллаллар өрөспүүбүлүкэ араас муннугуттан кэлбит 500 кэриҥэ дэлэгээт, олор истэригэр киирэллэр биллэн турар саха тылын уонна литературатын учууталлара, уһуйаан иитээччилэрэ, Олонхоҕо уһуйааччылар ону тэҥэ общественнай түмсүүлэр, үөрэх салалтатын үлэһиттэрэ.
Сүрүн мунньах президиумун састаабыгар киирдилэр Алексей Ильич Еремеев, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин бэрэссэдээтэлэ; Сергей Васильевич Местников, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччыта; Александр Николаевич Жирков, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччыта, «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан» сокуон 30 сылыгар аналлаах тэрээһиннэри ыытар уонна бэлэмниир хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлэ; Ирина Павловна Любимова, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үөрэҕин уонна наукатын миниистирэ; Гоголева Сардана Николаевна, Степан Кузьмич Макаров аатынан Чурапчы гимназиятын саха тылын уонна литературатын учуутала, бастакы өрөспүүбүлүкэтээҕи «Төрөөбүт тыл бастыҥ учуутала» күрэх кыайыылааҕа, аан бастакынан ыытыллыбыт Бүтүн Арассыыйатааҕы «Төрөөбүт тыл уонна төрөөбүт литература бастыҥ учуутала» күрэх лауреата.
Сийиэс үлэтин иилээн-саҕалаан ыытта Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччыта Сергей Васильевич Местников. Кини Саха өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан сокуон ылыллыбыта 30 сыл номнуо булбутун бэлиэтээтэ: “Бу сийиэс быйыл Саха өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан сокуон ылыллыбыта 30 сылыгар ананар. Төрөөбүт тылбыт култуурабыт, устуоруйабыт сайдарыгар кэнники кэмҥэ туох үлэ-хамнас ыытыллыбытын салгыы сайдарга ханнык дьаһалы ылынары, тулуу хардыылары оҥороору сүбэлэһэр торумнуур түһүлгэбит тэриллибитин барыгытын итиитик истиҥник эҕэрдэлиибин», – диэн эттэ.
Сийиэс дэлэгээттэригэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Сергеевич Николаев эҕэрдэ тыла экран нөҥүө көһүннэ. Ил Дархан өрөспүүбүлүкэбитигэр сылтан сыл төрүт тыллары үөрэтии кэҥиирин, бүгүҥҥү туругунан өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 50 тахса тыыһынча оҕо сахалыы үөрэнэрин уонна 34 тыыһынча оҕо саха тылын үөрэтэрин уонна бу көрдөруу кэнники 6 сыл устата 11 тыыһынчаннан улааппытын бэлиэтээтэ.
«Биллэн турар бу киэҥник уонна туруулаахтык ыытыллыбыт, сыаллаах-соруктаах үлэ тумугэ буолар. Ол эрэн уустук боппуруостар эмиэ бааллар. Бу хайысханы салгыы сайыннарар уобсай сорукпут буолар. Ол курдук саха тылын үөрэтээччи каадырдар таһымнара таһыччы улаатыахтаах. Оскуолаҕа эрэ буолбакка уһуйааннарга кыра саастаах оҕолору төрөөбут тылларынан иитээр үөрэтэр исписэлиистэри бэлэмнииргэ ылсан үлэлэһиэхтээхпит. Манна анаан орто уонна үрдүк үөрэх кыһаларын программаларыгар кэккэ уларыйыылар киирэллэрэ ирдэнэр”, – диэн Айсен Сергеевич бэлиэтээн эттэ.
Маны таһынан Ил Дархан төрөөбүт тылы сайыннарыыга уһулуччу болҕомтону ууран туран бу хайысха үбүлээһинин үрдэтэргэ быһаарыммытын туһунан эттэ. Анал программа иһинэн сыллата 56 мөлүйүөн көрүллүбүт буоллаҕына эһиилги үбүлээһин сүүс мөлүйүөҥҥэ диэри улаатыахтаах диэн бэлиэтээтэ.
«Тус бэйэм киэн туттабын дьиҥ сахалыы тыллаах эйгэҕэ улаатаммын бэйэм омукпун кэрэ толкуйун, дууһатын билэр, дириҥник өйдүүр кыахтаахпын”, – диэн Ил Дархан бэйэтин санаатын эттэ.
Бэйэтин эҕэрдэ тылын сийиэс дэлэгээтэригэр анаан эттэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин бэрэссэдээтэлэ Алексей Ильич Еремеев.
Салгыы сүрүн дакылааты Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үөрэҕин уонна наукатын миниистирэ Ирина Павловна Любимова билиһиннэрдэ. Миниистир дакылыытыгар Өрөспүүбүлүкэҕэ Ил Дархан ыйааҕынан ийэ тылы харыстааһын уонна сайыннарыы туһунан улахан биэс сыллаах «2022-2024 сылларга Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр судаарыстыбаннай уонна дьиҥ таһымнаах тылларын харыстааһын уонна сайыннарыы судаарыстыбаннай бырагыраамата» докумуон ылыллан, ол чэрчитинэн бары хайысхаҕа киэҥ хабааннаах үлэ ыытылларын туһунан эттэ. 2019 сыллаахха бу докумуону Өрөспүүбүлүкэ үөрэҕин уонна наукатын министиэристибэтэ оҥорбута. Докумуон бастакы түһүмэҕэр былааннаммыт үлэ бара турарын, үбүлэниитэ көрүллэн, хас да хайысха олоххо киирбитин туһунан Ирина Павловна эттэ. Салгыы миниистир дакылаатыгар статистиканы эттэ: “Үөрэх уонна наука министиэристибэтигэр түмүллэр оскуолалар отчуоттартан көрдөххө, 2022 сылга 637 оскуола баарыттан, саха тылынан үөрэтэр оскуола уонна саха тылын биридимиэт уонна кэпсэтии тылын быһыытынан үөрэтэр оскуола ахсаана 478. Ол аата өрөспүүбүлүкэҕэ барыта 57% оҕо төрөөбүт тылын үөрэтэр. Сахалыы иитэр-үөрэтэр оскуола иннинээҕи саастаах оҕо тэрилтэлэрин ситимин сүтэрбэтибит. Итинник 748 тэрилтэ баарыттан сахалыы хайысхалааҕа 493 (65%) ахсааҥҥа тиийдэ», – диэн Ирина Павловна бэлиэтээтэ.
Салгыы кэрэхсэбиллээх иһитиннэриилэр, этиилэр буоллулар. Ол курдук, Арассыыйа Федерациятын норуоттарын төрөөбүт тылларын институтун дириэктэр эбээһинэһин толорооччу Лариса Ивановна Маршева эҕэрдэ тылын экран нөҥүө эттэ.
Сийиэс сүрүн мунньаҕар тыл эттилэр:
Феодосия Васильевна Габышева, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин билимҥэ, үөрэххэ, култуураҕа, сонуну киэҥник тарҕатар ситимнэргэ уонна уопсастыбаннай түмсүүлэр дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ, педагогикаҕа билим дуоктара, бэрэпиэссэр.
Поскачин Владимир Семенович, Үөhээ Бүлүү муниципальнай тэриллии баhылыга.
Торотоев Гаврил Григорьевич, Максим Кирович Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи бэдэрээлинэй үнүбэрситиэт Арассыыйа Бэдэрээссийэтин Хотугулуу-Илин норуоттарын тылларын уонна култууратын үнүстүүтүн дириэктэрэ, тыл билимин хандьыдаата.
Попова Наталья Иннокентьевна, Россия наукаларын академиятын Сибиирдээҕи салаа Гуманитарнай чинчийии уонна хотугу аҕыйах ахсааннаах омуктар проблемаларын институтун дириэктэрэ, тыл билимин хандьыдаата.
Харлампьева Наталья Ивановна, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай бэйиэтэ.
Сухаринова Ольга Петровна, Дьокуускай куорат уокуругун дьаһалтатын үөрэххэ управлениетын үөрэх сайдыытын отделын салайааччыта.
Филиппов Гаврил Гаврильевич, филология билимин дуоктара, Хотугулуу-Илиҥҥи бэдэрээлинэй үнүбэрситиэт Арассыыйа Бэдэрээссийэтин Хотугулуу-Илин норуоттарын тылларын уонна култууратын үнүстүүтүн саха тылын кафедратын профессора.
Олесова Айна Михайловна, Хаҥалас улууһун Улахан-Аан нэһилиэгин «Кыымчаан» дьыссаатын иитээччитэ.
Захарова Сардана Михайловна, Дьокуускай куорат 51№-дээх «Кэскил» оҕону сайыннарар киин сэбиэдиссэйэ.
Константинова Инга Саввична, Горнай улууһун Семен Петрович Данилов аатынан Бэрдьигэстээх орто оскуолатын алын сүһүөх учуутала.
Колесова Марианна Васильевна, Орто Халыма улууһун Гаврил Гаврильевич Колесов аатынан Сыбатаай орто оскуолатын саха тылын уонна литературатын учуутала.
Слободчикова Тамара Егоровна, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Иван Гаврильевич Тимофеев аатынан Майа лиссиэйин төрүт култууратын учуутала.
Жирков Александр Николаевич, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччыта.
Симонова Эмилия Семеновна, Мииринэй улууһун Таас Үрэх бөһүөлэгин Роман Васильевич Лонкунов аатынан 9-с нүөмэрдээх орто оскуолатын дириэктэрэ.
Барашкова Жанна Федоровна, Саха Өрөспүүбүлүкэтин саха тылын, литературатын, култууратын учууталларын түмсүүтүн салайааччыта.
Байанаева Прасковья Дмитриевна, Илья Егорович Винокуров аатынан Нам педагогическай кэллиэһин учуутала.
Никитина Вилюяна Николаевна, «Ийэ тыл кэскилэ» уопсастыбаннай түмсүү салайааччыта.
Николаев Кэнчээри Василий Сергеевич Соловьев-Болот Боотур аатынан Хатылы орто оскуолатын 11 кылааһын үөрэнээччитигэр, төрөөбүт тылга аналлаах өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэхтэр кыайыылааҕа.
Гоголева Сардаана Николаевна, бастакы өрөспүүбүлүкэтээҕи «Төрөөбүт тыл бастыҥ учуутала» күрэх кыайыылааҕар, быйыл аан бастакынан ыытыллыбыт Бүтүн Арассыыйатааҕы «Төрөөбүт тыл уонна төрөөбүт литература бастыҥ учуутала» күрэх лауреата.
Сийиэс сүрүн мунньаҕа дэлэгээттэр уонна ыалдьыттар кыттыылаах күргүөмүнэн хомус тардыытынан (флешмоб) түмүктэннэ. Хомуһунан матыыптары таһаардылар Марк Николаевич Жирков аатынан музыкальнай колледж фольклорга салаатын устудьуоннара, «Арчы» хомусчуттар бөлөхтөрө.
Сүрүн мунньах кэнниттэн төрөөбүт тыл туһунан араас суолталаах тиэмэни таарыйар төгүрүк остуол, кэпсэтиилэр уонна саха тылын, уонна литературатын, култууратын үөрэтии кэнсиэпсийэтин бырайыактыыр үлэ хас да хайысханан тэриллиннэ. Сийиэс дэлэгээттэрэ саха тылын, литературатын уонна култууратын үүнэр көлүөнэбитигэр, кэлэр кэскилбитигэр тиэрдэр, сайыннарар туһугар этии киллэрдилэр, туһааннаах тэрилтэлэргэ тиэрдибит этиилэрэ төһө олоххо киирбитин чинчийэн, үөрэтэн баран ол түмүгүнэн кэпсэтиһии буола турар.
Санатан эттэххэ саха тылын, литературатын уонна култууратын учууталларын I-кы өрөспүүбүлүкэтээҕи сийиэһэ 2017 сылаахха муус устар ыйыгар буолбута.
Вера Неймохова, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үөрэҕин уонна наукатын министиэристибэтин пресс-сулууспатын үлэһитэ
PrevНазадПрошла пленарная часть II республиканского съезда учителей якутского языка, литературы и культуры
ВпередИРПО и Намский педколледж провели дискуссионную площадку «Создание этнокультурной среды в профессиональных образовательных организациях»Next
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тылгын эрчий, саҥаҕын сайыннар : [оскуола иннинээҕи уонна кыра кылаас оҕолоругар аналлаах хоһооннор] / Антонина Колесова. - Покровскай, 2013. - 44 с.
|
oscar
|
Саха сиригэр көҥүл тустуу тэриллибитэ быйыл 60 сылын туолар - Вести Якутии — Главные новости Республики Саха - Якутия и Якутска
Новости
Жизнь
Политика
Общество
В блогах
Служба слухов
СулуStar
Интернет-ТВ
Саха Наука
Новое
Новости
Жизнь
Политика
Общество
В блогах
Служба слухов
СулуStar
Интернет-ТВ
Саха Наука
Следуйте за нами
facebook
twitter
instagram
pinterest
youtube
Поиск
Найдено
Поиск
Login
Новое
Меню
Следуйте за нами
facebook
twitter
instagram
pinterest
youtube
Поиск
Найдено
Поиск
Вы здесь:
Главная
Спорт
Саха сиригэр көҥүл тустуу тэриллибитэ быйыл 60 сылын туолар
в (на) Спорт
Саха сиригэр көҥүл тустуу тэриллибитэ быйыл 60 сылын туолар
Автор Вести Якутии 03.02.2016, 16:54 1k
Ити кэрэ бэлиэ түгэннэри бэлиэтээн быйыл саха сиригэр Россия чемпионата ыытыллар. Онон көҥүл тустуу спордун сайыннарыыга ааспыты билиҥҥигэ тэҥнээн ырытан туох итэҕэстээхпитин көрдөнөн, сөхсүнэн саха норуотугар тапталлаах тустуубутун салгыы сайыннарыыга ханнык туох тэрээһин үлэ ситимэ наадатын син биир дьарыкка тустуу албаһын ырытар курдук ырытар, кэпсэтэр кэммүт үүннэ.
Ол да иһин РФ президенэ В.В.Путин: “Кириитикэни миигиттэн саҕалааҥ конструктивнай кириитикэ баар буолуохтаах”, диэбитэ. Биһиги ил дархаммыт В.В.Путин ити этиитин күн бүгүнүгэр диэри хатылыыр. Онон көҥүл тустуубутугар өссө үрдүк сайдыы наада, диир буоллахпытына бэйэбитигэр чуолаан спорду тэрийээччилэр, тренердэр, спорт ветераннара киритиичэскэй ирдэбил туруоруннахпытына сатанар. Мин биир бэйэм тустууттан тэйбитим ыраатта. Онон тустуу бастаан тэриллиитигэр ханнык үчүгэй үгэстэр баалларай? Ол билигин төһөтө хайдах толоруллар?—диэн санаабын быктарыахпын баҕардым.
Саха тустуута 1956 сыл тэриллээт тренердэр В.Г. Румянцев, Н.Н.Волков аҕыйах сылынан РСФСР чемпионнарын, призердарын таһаартаан үс саха үөрүүтүн, өрөгөйүн үрдэппиттэрэ. Бу тустуу страницаларын бастакы арыйсыбыт бука бары ытыктыыр тренербит, учууталбыт Н.Н.Волков ытык кырдьаҕас билигин да баар, тыыннаах республикаҕа көҥүл тустуу сайдыытыгар, Россия быйылгы чемпионата ыытыллыытыгар соргулаах ытык сүбэлэринэн кыттыһа олорор.
Дмитрий Коркин
Тустуу сайдыытын бастакы түһүмэҕинэн В.Г.Румянцев, Н.Н.Волков иитиллээччилэрэ ССРС эдэрдэргэ чемпионнарын уонна ССРС үтүөлээх тренерэ Д.П.Коркин оҕолоро ССРС оҕолорго уонна эдэрдэргэ чемпионнарын уонна призердарын маассабайдык таһаартаабыта. 1969 сыл Илларион Федосеев оҕолорго аан дойдуга уонна саха сириттэн бастакы чемпиона, Семен Макаров үһүс миэстэ буолбуттара. Кинилэр Д.П.Коркин иитиллээччилэрэ манан саха тустуутун аан дойду түһүлгэтигэр бастакынан таһаарбыттара.
Д.П.Коркин иитиллээччитэ 1972 сыл Роман Дмитриев Олимпийскай чемпион буолар. Түөрт уон сыллааҕыта, 1976 сыл Монреалга үс уолбут: Роман Дмитриев, Павел Пинигин, Александр Иванов Олимпийскай мэтээллэнэн үс саха өрөгөйүн үрдэппиттэрэ. Дьэ, бу этэ биһиги көлүөнэ тустууктар эрэ буолбакка бүтүн саха норуотун сулустаах күннэрэ, чаастара.
Бу кэмтэн ылата түөрт уон төгүл Саха сирин ирбэт тоҥун үрүҥ баата маҥан хаар үллүктүү сабан ааста. Олус кылгас кэм иһигэр биһиги тустууктарбыт, улууттан улуу тренер Д.П.Коркин уонна тустууну бэртээхэй тэрийээччилэр Н.Н.Тарскай, Н.Н. Волков курдук уонна да атын бэртээхэй тренердэрбит хайдах маннык ситиһиигэ кэлбиттэрин тус бэйэм санаабынан ырытан көрүүм.
Бастатан туран оччолорго билиҥҥигэ холуйдахха тустуу сайдыытыгар систиэмэ төрүт атыннык үлэлээбит. Тустууну саха норуота наһаа күүскэ таптыыра, ытыктыыра. Тустууктар кыра да ситиһиилэриттэн саха норуота кыра оҕолуу үөрэллэрэ, көтөллөрө. Тренер, диэни халлаантан таҥара бэйэтинэн түһэн хаама сылдьарын курдук көрөр буоларбыт. Кини тугу эппитэ кумааҕыга суруллубатар да кытаанах сокуон буолара.
Иккиһинэн тустууну тэрийии систиэмэтэ ураты этэ. Бастаан оскуолаҕа уорааннах ыһыылаах-хаһыылаах күрэхтэһиилэр буолаллара. Онтон нэһилиэгин күрэхтэһиитэ күүтэрэ. Бу кэнниттэн хас эмэ отделениялаах собхуостар күрэхтэһиилэрин туораабыт чулууттан чулуу бөҕөс оройуон чемпионатыгар киирэрэ. Онон тустуу оҕолортон саҕалаан улахан дьоҥҥо тиийэ хабар маассабаһа сүрдээх киэҥ буолара. Дэлэҕэ этиэхтэрэ дуо? Бэйэтин тустууга боруобаланан көрбөтөх саха суоҕа буолуо,–диэн. Ити түбэлтэҕэ айылҕаттан удьуор күүстээх дьон ыччаттара сиидэ хайаҕаһынан таммалаабакка үрдүкү таһымҥа тахсаллара. Онон номоххо киирбит былыргы дуулаҕа бухатыыр дьон ыччаттара улуу тустуук буолан уһаарыллан тахсалларыгар толору кыах баара. Итини билигин үрдүкү ситиһиилээх спорт ветераннарыгар суруллар кинигэлэргэ төрүччүлэригэр хайаан да дьоҥҥо-сэргэҕэ уос номоҕор киирбит күүстээх, кыанар дьон баар буолаллар. Онон оҕону тустуу спордугар уһуйар тренердэр удьуордааһыҥҥа уонна маассабаска болҕомтолорун күүскэ уураллара наада.
Үсүһүнэн энтизуаст тренердэр туох баар утуйар ууларын умнан туран айымньылаахтык үлэлииллэрэ. Кинилэр үлэлэрин норуот үрдүктүк сыаналыыра уонна ким тугу сатыырынан буор хаһааччыттан, салайааччытыгар тиийэ көмө буолаллара. Аны бу тренердэр сүрүн сыалларынан, соруктарынан талааннаах оҕолору булан тустууга такайан баран Чурапчыга Д.П.Коркиҥҥа салгыы үөрэттэрэ ыыталлара үтүө үгэскэ кубулуйбута.
Сааһын сиппит эдэр ыччат Дьокуускайга үөрэнэ киирэр буоллаҕына Н.Н.Волков аатын ааттаабытынан киирэллэрэ. Бу улуу тренердэр кытаанах сиидэлэрин ааһан улахан күрэхтэһиилэргэ кыттыы, өссө ону ааһан улахан уорааннаах күрэхтэһиилэри кыайыы уол оҕоҕо үрдүкү айыылартан анаммыт улуу дьолун курдук буолара. Онтон саха сирин тустууну таптааччыларгар биир оннук улахан бэлиэҕэ киирэн уос номоҕор киирэллэрэ. Ол аата билигин тренердэр үчүгэй оҕолору сүүмэрдээн, бэлэмнээн Дьокуускайга УОР-га түмэр соругу туруоруохтаах эбиттэр.
Итинник санааттан тэптэрэн мин бүгүн бу ааспыт түөрт уон сыллааҕыта ситиһиллибит Монераллааҕы Олимпиада аҕалбыт үөрүүбүтүн тренердэр уонна тустууктар эрэ буолбакка бүтүн саха норуотун түмсүүлээх үлэтин түмүгэр ситиһиллибит бу аҕыйах ахсааннаах норуот улууканнаах кыайыытын курдук ылынабын.
Бу чаҕылхай ситиһиилэртэн ааспыт үйэ кыа хаанынан устубут революция, ол кэнниттэн хааннаах репрессиялар салгыы Гитлер сэриитин кэнниттэн сут сутурҕан сылларын ыар кыһалҕата ыган, айгыраан хам баттатан, куттанан олорор норуот: ”Биһиги да дьон эбиппит”, “Биһиги да ыччаттарбыт аан дойду ааттаахтарын кытары иэмэх мастыы тэҥҥэ эриһэр, үүнэр, сайдар, элбиир, кыахтаах эбиппит”, диэн үөрүүтүн өрөгөйө өссө ордук хас эмэ бүк үрдээбитэ. Онон тустуу саха норуотун аан дойдуга: “Саха диэн норуот баар эбит”,– диэн эрэ билсиһиннэрбэтэҕэ. Саамай кылаабынайа биһиги норуоппутугар үрдүккэ-кэрэҕэ тардыһыыга, үлэни, олоҕу тэрийиигэ, наука улахан ситиһиилэригэр тахсар күлүмэх күүстээх өйү-санааны укпута. Оччотооҕу спортсменнар олоххо үлэни-хамнаһы тэрийиигэ, политикаҕа, наукаҕа, култуураҕа ситиһиилэрэ ону чахчы туоһулуур.
Тустууга ССРС спордун маастардара: Макар Макарович Яковлев ССРС үрдүкү сэбиэтин депутата, Валерий Колодезников ССРС үрдүкү сэбиэтин депутата, Максим Сибиряков саталлаах мындыр тэрээһиннэрэ эстэн олорор холкуостары байыппыта, Аммаҕа саҥа кырыс сири баһылаабыта, Илин эҥэр бары улуустарыгар Райсовет бэрэссэдээтэлинэн, ССКП райкомун сэкритээринэн үлэлээбитэ, Петр Попов СР спордун министринэн, Валерий Петров СР эмтиир Киинин генеральнай директорынан, Н.А.Гоголев педагогичкскай наука доктора ЯГУ проректора, Алквиад Иванов медицинскэй наука доктора, профессор. Бу испииһэк наһаа уһун онон ааҕааччы доҕорум бэйэҥ салгыыргар көрдөһөбүн. Итинник тустууктар Саха сиригэр айгыраан олорор олоҕу тутууга ханна баҕарар республика салалтатыгар тиийэ бастакы күөҥҥэ киирбиттэрэ. Дьэ, бу тустуу спорда киһи олоҕор суолтата үрдүгүн чаҕылхайдык көрдөрөр.
Аны атын сирдэн холобур ылан бэйэбит бүгүҥҥү ситиһиибитин онно тэҥнээн көрүөх. Биһиги көлүөнэ тустар кэммитигэр Дагестанецтар тустар таһымнара биһигиттэн намыһах этэ. Биһиги улуу тренербит Д.П.Коркин оскуолата кинилэртэн быдан үрдүк таһымнааҕа. Дагестанецтартан икки чаас эрдэлээн Роман Дмитриев Олимпийскай кыһыл көмүһү аҕалбыта.
Кини кэнниттэн дагестанец Загалав Абдулбеков кыһыл көмүс мэтээлгэ тиксибитэ. Кинини биһиги Николай Захаровпыт баһыйарын туһунан номоҕу истэн билэбит.
Мин доҕорум РСФСР 1969 сыллаах рекордсмен чемпиона Аркадий Аманатов сирдээн, көмөлөһөн Махачкала, Грознай уо.д.а. куораттарынан икки аҥаар сылым дагестанецтар улуу тренердэрэ аан дойду биэс төгүллээх чемпиона, медицинскэй наука доктора, профессор Али Алиев эрчийэр иитэр оскуолатыгар ааспыта.
Бу кэлин өйдөөн көрбүтүм оччолорго олимпиада призера, аан дойду чемпиона Нодар Хохашвили, ССРС үс төгүллээх чемпиона, аан дойду чемпиона, Олимпийскай призер Руслан Ашуралиев, үөһээ ыйааһыннарга аан дойду Олимпиада чемпионнара бырааттыы Сергей, Геннадий, Сослан Андиевтар уо. д. а. кавказ омуктара аан дойдуга аатырбыт тустууктарын кытары бииргэ эрчиллибит дьоллоох эбиппин.
Биллэн турар элбэх омуктаах дагестанецтары кытары эн-мин дэһэн элбэх доҕоттордоммутум. Кинилэр ыалдьытымсахтарын доҕор-табаарыс туһугар бэриниилээхтэрин олус үчүгэйдик билбитим. Кинилэргэ доҕор-атас буолан балачча атаахтаабыт, маанылаппыт да түгэннэрдээхпин онон мин чечен, ингуш, крузин о.д.а. элбэх кавказ омук чулуу уолаттарынаан биир хааһыны сиэн Али Алиев кытаанах оскуолатын ааспыт буоламмын эбитэ дуу? кавказ омуктарын олус улаханнык убаастыыбын, сүрдээх итиитик, истиҥник ахтабын. Кавказ хааннаах кими баҕарар көрсө түстэхпинэ билигин даҕаны сүрдээх түргэнник өйдөһөбүн, ис испиттэн астына-дуоһуйа сэлэһэбин.
Кинилэр кырдьык омук да быһыытынан бэйэ-бэйэлэрин, доҕотторун түһэн биэрбэт кытаанах ытык итэҕэллээх, бэрээдэктээх дьон. Ыалдьытымсахтарынан биһигини хас эмэ бүк баһыйар олус сэргэх, бэһиэлэй дьон.
Кавказ омуктарын итэҕэлинэн аҕа саастаах киһи өрүү ытыктанар убаастанар. Онтон кырдьаҕас дьон күлүктэрин быһа хаамыы эдэр киһини улахан буруйдааһыҥҥа тиэрдиэн сөп. Аксакаллар-ытык кырдьаҕас саастаах дьон этиилэрэ хайаан да ытыктанар толоруллар бэрээдэгэ ол дьоҥҥо баар. Ханнык баҕарар үлэҕэ, спортка үрдүкү ситиһиилээх эбэтэр саастаах киһи тыла ыйааһыннаах.
Кавказ омуктара тустууну ”Эр киһи спорда”, диэн спорт атын көрүҥнэриттэн олус үрдүктүк туталлар. Уулуссаҕа кырыымпаҕа оонньуу-онньуу ыллыы олорор аксакалларга-ытык кырдьаҕастарга кэлэн тустууктарын туһунан ыйыттахха ханнык спортсмен ханна туох күрэхтэһиини кыайбытын норуоттарын аатын үрдүктүк тутан, бэрткэ сэргэхсийэн киэн тутта этэн, кэпсээн биэрээччилэр. Олор үксэ ол сбордарга оччолорго биһигини кытары бииргэ сылдьар уолаттар буолаллара.
Кинилэри кытары бииргэ сылдьаргын биллилэр да тута кинилэр киһилэрэ: “Оо, мой дорогой”, “Мой лучший друг”, “Настоящий мужик”, буолан хаалаҕын. Ол кэнниттэн астык кэпсэтии-билсии тимэҕэ икки өттүттэн төлө баран үөһэ тэстэрэ. Маанылааһыннар ыҥырыылар саҕаланаллара. Оннук кавказ дьоно бэйэлэрин дьонноругар, доҕотторугар, доҕотторун доҕотторугар-бассалларыгар дьикти үчүгэй сыһыаннаахтар, үгэстээхтэр. Онон мин кавказка ытыс үрдүгэр сылдьыбыт үтүөкэн түгэннэрим туһунан бэрт элбэҕи астына дуоһуйа кэпсиэхпин сөп. Оннук кэпсиэхтэрин сөп оччолорго кавказка күрэхтэһиилэргэ, сбордарга сылдьыбыт биһиги көлүөнэ саха ханнык баҕарар бөҕөстөрө.
Оттон бүгүн биһиэхэ хайдаҕый?
Кырдьык ССРС спордун маастардарыгар, Олимпиецтарга анал бириистэр, чиэстээһиннэр ыытыллаллар онон чиновниктар үрдүттэн аҕа саастаах көлүөнэҕэ ытыктабыл убаастабыл баар, диэхтэрэ. Аҕа саастаах көлүөнэ спортсменнарга, тренердэргэ сыһыан хайдаҕый? Тустуук үрдүкү ситиһиигэ тахсыыта дьиҥэр мантан саҕаланар. Бу оҕону, ыччаты үрдүккэ кэрэҕэ угуйууга, тустуу курдук уустук спортка иитэр-үөрэтэр оруола сүрдээх үрдүк. Улахан ситиһиилэрдээх спортсменнарбытыгар сыһыаммыт хайдаҕый?
Тоҕо эрэ мин кавказтары саныы олорон ити боппуруоска кэллэхпинэ бирээмэ тылым тардарга дылы гынар. Доҕоттоор, оннооҕор аан дойду призердарын, чемпионнарын, Олимпиецтарбытын, Олимпийскай чемпионнарбытын республикаҕа хас эмэ сүүһүнэн тренер штаттаах олорон үлэтэ суох хастыы эмэ сыл сырытыннарабыт. Ким тойон буолбут ол аан бастаан Олимпиецтары үлэтиттэн үүрэр. Бу киһи ханна да үөйбэтэх-ахтабатах дьыалата. Итинник быһыыны таһаарбыт спорт салайааччыларын тута үлэлэриттэн муус ураҕаһынан үүрэр бэрээдэк баара буоллар даа.
Павел Пинигин
Бастакы Олимпийскай чемпиоммут Роман Дмитриев сэттэ сыл үлэтэ суох сылдьыбыта. Билигин суох буолтун кэннэ төһө эмэ правительство уурааҕа тахсан көмүс уҥуоҕун эргитиитигэр харчы көрөн оҥоһуллуохтааҕа. Бэл диэтэр ити умнууга хаалла. Республикабытыгар спортивнай салайааччылар, тренердэр, көҥүл тустуу көрүҥүн спортсменнара, диэн бааллара дуу суоҕа дуу?
Бу дьаһалы олоххо киллэрии кинилэр сибэтиэй эбээһинэстэрэ. Эбэтэр ити харчы сыыһын ханна эрэ, кимнээх эрэ тылларын төбөтүгэр ууран туһана оҕустулар дуу? Ити боппуруоска спорт министерствота туох диирэ буолла? Бэл диэтэр Олимпийскай чемпиоммут Павел Пинигин эмиэ үлэтэ суох сылдьыбыт кэмнээх, Оттон аан дойду улууларын сөхтөрөн Улуу Пехлеван ааты ылбыт Александр Иванову саныы түстүлэр да спортивнай үлэһиттэрбит үлэтиттэн үүрэллэр. Оҕо, сиэн иитэр кыһалҕатыгар Олимпиецпыт сууттаһан үлэтигэр төннөр түгэнэ баар. Бу сааты-сууту көрбөккүөн. Аан дойдуну сөхтөрбүт улуу дьоммутугар ханнык эмэ сибэтиэй өйдөбүл, диэн биһиги спорду салайааччыларбытыгар баар дуу, суох дуу? Ити кэнниттэн саха сиригэр спорду салайааччылар, көҥүл тустуу федерацията, тустуу спордунан сөптөөх таһымҥа дьарыктаналлар, спортивнай этиканы тутуһаллар, Олимпийскай хартияны билинэллэр, диэн чопчу этэр кыахтаахпыт дуо? Орто дойдуга киһи аймах историятыгар саамай үрдүкү ситиһиилэри аҕалбыт улуу дьоммутун муҥ саатар сааһырдылар, ытыктанар кэмнэрэ кэллэ, диэн ытыктааһын кинилэр үрдүктэн үрдүк ситиһиилэригэр сүгүрүйүү биһиги спортивнай үлэһиттэрбитигэр ити аата суох. Оччоҕо Саха норуота маннык спорт үрдүкү ситиһиилэригэр ханнык да сибэтиэй өйдөбүлэ суох дьону тоҕо дуоһунастаата, тоҕо аһара үрдүк хамнастаата?
Ханнык да улуу спортсмен хотторуута суох үрдүк таһымҥа тахсыбат. Хотторуу спортсмеҥҥа саамай кытаанах, аһыы, хабархай уруогу биэрэр. Ону этэҥҥэ туоруу, тулуйа үөрэммит эрэ киһи спортка үрдүкү ситиһиилэри ылар аналлаах. Ити көбүөр сокуона. Итинник түбэлтэҕэ биһиги ыалдьааччыларбыт култууралара хайдаҕый?
Хотторуу түбэлтэтигэр бэл диэтэр үрдүкү ситиһиилээх спортсменнарбытыгар бэйэлэрэ тугу да сатаабат, өйдөөбөт аата “Хоттордо”, эрэ диэн олус хаҕыс тылларынан тамнааттанар түгэннэрэ баар. Оннооҕор сорох ардыгар спортивнай суруналыыстартан иһиллэн киһини сөхтөрөөччү. Итинник кытаанах ыарахан бары этэр курдук ууну-уоту ортотунан ааһан улуу кыайыыны ситиспит көҥүл тустуу дьиҥнээх таҥараларыгар биһиги сыһыаммыт өссө төгүл хайдаҕый?
Хайдаҕый муҥ саатар муҥутуур үрдүк ситиһиилэрдээх аан дойду чемпионнарыгар, призердарыгар, Олимпиецтарбытыгар, Олимпийскай медалистарбытыгар сыһыан. Тоҕо эрэ биһиги кинилэри кавказка курдук өрө туппаппыт ээ. Ситиһиибит да оннук. Ол да иһин билигин биһиги оҕолорбутун кавказ оҕолоро баһыйа тутар сурахтара иһиллэр.
Роман Дмитриев кавказка эбитэ буоллар сүдү улахан, күндү мрамор тааһынан көмүс уҥуоҕа эргитиллэн, кини аатынан уулуссалар, болуоссаттар, спортивнай тутуулар, куораттар да ааттаныахтарын сөбө. Оттон дьиэ кэргэттэригэр, оҕолоругар оһуобай болҕомто салалта өттүттэн хайаан да баар буолуохтааҕа. Оттон биһиэхэ хайдаҕый? Бука бары билэ-көрө сылдьабыт бэйэҕит дьүүллээҥ. Олимпийскай медалистарбытыгар маннык сыһыан кэнниттэн көҥүл тустуу спорда киһи олоҕор оруолун, суолтатын туһунан республикабытыгар сөптөөх таһымҥа эдэр ыччат ортотугар иитэр-үөрэтэр үлэ ыытыллар, диэн этиэххэ сөп дуо?
Тустуу методикатыттан
Аны тустууга дьиҥнээх тустуу күүһүн сайыннарар оҕоҕо мышечнай чувство-былчыҥ битин сайыннарыыга сөптөөх үлэ ыытыллар дуо? Бастакы тренердэрбит Д.П.Коркин даҕаны, Н.Н.Волков даҕаны оҕону тоҕо эрэ 12 саастарыгар диэри улахан күрэхтэһиилэргэ күрэхтэһиннэрэллэрин өйдөөбөт эбиппин.
Мин ол тоҕотун билээри фикультурнай үөрэххэ үөрэнэр сылларбар интэриэһиргии сылдьыбыттаахпын. Ону специалистар оҕо 12 сааһыгар диэри тустууга улахан күрэхтэһиинэн күүстээх ноҕуруусканы ылыа суохтаах. Киһи этигэр-хааныгар көҥүл тустууга аналлаах былчыҥ битэ 12 сааска диэри күүскэ сайдар. Ити кэмҥэ диэри 10 сааһыгар оҕону спорт оскуолаҕа ылан тустууга күрэхтэһиннэрбэккэ атын тустууга бэлэмниир оонньуулары оонньотор, күүһүн хачайдыыр хамсаныылары оҥотторон көбүөргэ үлэлииргэ бэлэмниир барыстаах. Иккис курдук оҕо наһаа эрдэ күрэхтэһэн оскуоланы бүтэрэригэр тыына тахсан хаалбат.
Саха киһитэ көҥүл тустууга 23-28 сааһыгар диэри толору ситэр. Онон сайдыы саамай чыпчаала ити сааска диэри туһуланан иитэр-үөрэтэр эрчиллии программата оҥоһуллар.
Тустуу араас албастарын кыайыыга анаан туһаныы араас тактика, албаһын арааһа кээмэйэ суох үгүс өрүттээх. Ону сатаан салайан хаамтарыы бөҕөс гроссмейстерскай суоттааһыннардаах, чаҕылҕанныы түргэнник барыстаах балаһыанньаҕа көһө охсорго бэлэм гына эрдэттэн чочуллубут албастардаах буолар. Онон тустуу муҥура биллибэт киэҥ далай, таайылла охсон биэрбэт кистэлэҥэ олус элбэх. Соччонон уустук уонна интэриэһинэй буолан спортсменнары, тренердэри, тустууну таптааччылары абылыыр сүдү күүһэ улахан.
Аны көҥүл тустууга биһиэхэ кыра ыйааһыҥҥа эрэ ситиһии кэлиэхтээҕин курдук өйдөбүлүнэн үлэ ыытыллара төрдүттэн сыыһа. Саха ханнык баҕарар ыйааһыҥҥа тустан үрдүкү ситиһиилэргэ тахсар кыахтааҕын бастакы көлүөнэ бөҕөстөртөн саҕалаан күн бүгүнүгэр диэри дакаастаабыт бөҕөстөрбүт элбэхтэр. Тустуу бары ыйааһыннарыгар тэҥ ойуччу болҕомтону, хайаан да уурар наада.
Эдэр сылдьан көҥүл тустуунан үлүһүйэ сылдьыбыт сылларбын санаан баҕар үлэлии, дьарыктана сылдьар доҕотторбор, эдэр дьоҥҥо наада буолаарай, диэн бэйэм тус санааларбыттан тустуу сайдыытыгар биир дьоһуннаах кэрэ бэлиэ кэмҥэ түбэһиннэрэн быктаран аастым.
Тустуунан дьарыктанар спортсменнарга, тренердэргэ, салайар үлэһиттэргэ бука барыгытыгар киһи олоҕо мутугунан быраҕар муҥур, бу олус кылгас кэмигэр орто дойдуга киһи аймахха үгүс үлэнэн бэриллэр бэриллэр бары дьолу-соргуну, ситиһиилэри, үрдүк өрөгөй кыайыыны, сирдээҕи тапталы, кэлэр кэнчээри ыччаккытыгар эргиччи өттүнэн баай талым ис хоһоонноох интэриэһинэй олоҕу көҥүл тустуу спорда бэлэхтииригэр баҕарабын.
Узнать больше
Предыдущая статья Хамсатар күүс
Следующая статья Обращение к населению, главам, депутатам алмазных улусов
Добавить комментарийОтменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий *
Имя *
Email *
Сайт
By using this form you agree with the storage and handling of your data by this website. *
Отправить комментарий
Δ
Reply with GIF
GIPHY App Key not set. Please check settings
Cancel
Report
0share
Что вы думаете?
0 Points
Upvote Downvote
Автор: Вести Якутии
Вам может также понравиться
в (на) ЖКХ
ГУП «ЖКХ РС (Я)» объявляет «Прощеные дни» для потребителей
Подробнее
в (на) Права и Право
Глава Ленского района снова проиграл в суде предпринимателю
Подробнее
в (на) Событие
Крупнейшие российские айти-компании приедут в Якутск на форум “Цифровой алмаз”
Подробнее
в (на) Наука
Новым Президентом Академии наук Якутии избран Леонид Владимиров
Подробнее
в (на) Некролог
Памяти Семёнова Макара Семёновича
Подробнее
в (на) Общество
Работники Горного филиала ГУП «ЖКХ РС (Я)» помогают семьям мобилизованных коллег
Подробнее
Подробнее от: Спорт
В Алдане открыли новый физкультурно-оздоровительный комплекс с катком
Автор Вести Якутии 08.11.2022, 13:30
Подробнее
В Якутске 28 октября стартует Международный турнир памяти заслуженного тренера СССР Дмитрия Коркина
Автор Вести Якутии 27.10.2022, 11:48
Подробнее
Спортивный комплекс с бассейном и катком откроют в Мархе
Автор Вести Якутии 10.08.2022, 14:55
Подробнее
Свыше 100 спортсменов из Якутии примут участие в Международных спортивных играх «Дети Азии» во Владивостоке
Автор Вести Якутии 11.07.2022, 10:01
Подробнее
В Парке культуры и отдыха Якутска открыли летний зал для настольного тенниса
Автор Вести Якутии 01.07.2022, 21:15
Подробнее
Завтра в Якутии стартует фестиваль ГТО
Автор Вести Якутии 01.04.2022, 21:51
Подробнее
Не пропустите
Осенний призыв: В Якутске будет призвано 600 человек
Автор Вести Якутии 08.11.2022, 14:39
Подробнее
Криминальная десятка районов и городов Якутии
Автор Вести Якутии 02.11.2022, 14:35
Подробнее
Глава Ленского района снова проиграл в суде предпринимателю
Автор Вести Якутии 28.11.2022, 11:38
Подробнее
Памяти Семёнова Макара Семёновича
Автор Вести Якутии 19.11.2022, 11:47
Подробнее
Якутский премьер оказался “потерпевшим” в уголовном деле о закупках кислородных станций
Автор Вести Якутии 27.10.2022, 10:54
Подробнее
Евгений Фёдоров: «В будущем году в Якутии пройдёт цикл очень серьёзных выборов»
Автор Вести Якутии 09.11.2022, 11:41
Подробнее
Хамсатар күүс
Обращение к населению, главам, депутатам алмазных улусов
Лента новостей
ГУП «ЖКХ РС (Я)» объявляет «Прощеные дни» для потребителей
Глава Ленского района снова проиграл в суде предпринимателю
Крупнейшие российские айти-компании приедут в Якутск на форум “Цифровой алмаз”
Новым Президентом Академии наук Якутии избран Леонид Владимиров
Памяти Семёнова Макара Семёновича
Работники Горного филиала ГУП «ЖКХ РС (Я)» помогают семьям мобилизованных коллег
Получайте лучшие истории прямо на почту!
Раз в неделю мы отправляем дайджест с самыми популярными статьями.
Имя
Адрес e-mail*
Подписаться
Не волнуйтесь, мы не спамим
Жизнь в Якутии
Вся Якутия в одном «Алаасе». Как гостиница в центре Якутска становится настоящим музеем
Бесплатное обучение по Охране труда
Убийство потрясшее Якутск. Что сегодня известно
Наука и технологии
Научные центры соберутся в Якутске для обсуждения вопросов развития Арктики
В Якутске открыли креативный кластер “Квартал труда”
Крупнейшие российские айти-компании примут участие в форуме “Цифровой алмаз”, который пройдет в Якутске
Недвижимость
До каких пор «горе-застройщикам» в Якутии будет даваться «зеленый свет» на строительство новых объектов?
Действие программы семейной ипотеки продлили до 2024 года
Мастер-план города Мирный, обновленная площадь в Удачном
Тренды
Sephora Gift Card
25 Delicious Things To Cook In September
President Jackson Wants To Know Why He’s Not Considered “Elite”
Отказ от ответственности
При использовании сайта www.V14.ru вы соглашаетесь с приведенными условиями, смотрите страницу Disclaimer.
Персональные данные
Настоящая политика обработки персональных данных составлена в соответствии с требованиями Федерального закона от 27.07.2006. №152-ФЗ «О персональных данных». Privacy.
Правовая информация
Все права защищены и охраняются законом. Legal.
Получайте лучшие истории прямо на почту! Раз в неделю мы отправляем дайджест с самыми популярными статьями.
Имя
Адрес e-mail*
Подписаться
Не волнуйтесь, мы не спамим
Свежие комментарии
«Женщины предлагали деньги и угрожали покончить с собой». Якутская правозащитница — о том, как мобилизация стала трагедией для региона и к on
Союз женских организаций Якутии: В Якутске прошел осуохай-благословение матерей на возвращение мужчин живыми!
Александр on
Коллектив ЯНИИСХ: “Пришел новый директор-ботаник… и началось”
Буккун-наах on
Союз женских организаций Якутии: В Якутске прошел осуохай-благословение матерей на возвращение мужчин живыми!
Проекты Вестей Якутии
Все о недвижимости — Sakha.Estate
Наука и технологии — SakhaNauka.ru
Происшествия, криминал, звезды и сплетни — Life14.ru
Делись новостями, создавай свои группы, приглашай друзей и общайся на медиаплатформе 4eeke.ru
© 2022 Вести Якутии.
Главная
Новости
О нас
Контакты
Реклама на портале “Вести Якутии”
Наверх
Закрыть
Новости
Жизнь
Политика
Общество
В блогах
Служба слухов
СулуStar
Интернет-ТВ
Саха Наука
Новости
Жизнь
Политика
Общество
В блогах
Служба слухов
СулуStar
Интернет-ТВ
Саха Наука
Новое
facebook
twitter
instagram
pinterest
youtube
Найдено
Поиск
Новости
Жизнь
Политика
Общество
В блогах
Служба слухов
СулуStar
Интернет-ТВ
Саха Наука
Комментарии
Закрыть
Log In
With social network:
Facebook
Privacy Policy
To use social login you have to agree with the storage and handling of your data by this website. %privacy_policy%
Cancel
Accept
Or with username:
Sign In
Имя пользователя или email
Пароль
Запомнить меня
Forgot password?
Don't have an account? Register
Forgot password?
Enter your account data and we will send you a link to reset your password.
Имя пользователя или email
Back to Login
Your password reset link appears to be invalid or expired.
Log in
Privacy Policy
To use social login you have to agree with the storage and handling of your data by this website. %privacy_policy%
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/wiki/Аналлаах:MobileLanguages/Категория:2015_сыллаахха_төрөөбүттэр»
|
oscar
|
1933 сыллаахха ахсынньы 28 күнүгэр Сунтаар улууһун баар Илимнииргэ төрөөбүтэ. 1955 сыллаахха Дьокуускайдааҕы музыкальнай-художественнай училищены, 1962 сыллаахха ГИТИС режиссерскай отделениетын бүтэрбитэ. Ойуунускай аатынан музыкальнай-драматическай театрга, Пионердар дыбарыастарыгар, Улан-Удэтааҕы культурнай-сырдатар училищеҕа преподователинэн үлэлээбитэ. Бүтүн Союзтааҕы уонна Арассыыйа уус-уран самодеятельность көрүүлэрин лауреаттарынан буолбут «Сарыал», «Дьулуур», «Дьээ-буо» народнай ансамблары тэрийбитэ.
1962 сыллаахха Москваҕа үөрэҕин бүтэрэн баран Саха музыкальнай театрыгар кылаабынай балетмейстерынан анаммыта. Ол саҕана биир балетмейстер хамнаһыгар үлэтэ элбэҕэ — балет спектаклын, концертнай нүөмэрдэри, опера, драма үҥкүүлэрин туруоруу.
1973 сыллаахха Александра Николаевна университет студеннарын мунньан саҥа коллективы үөскэппиппитэ. Саха үҥкүүтүн оркестр, ырыа доҕуһуоллаах туруоруохха сөбүн көрдөрбүтэ. Николай Кисленко, Виктор Птицын буоланнар идеяларын олоххо киллэрбиппиттэрэ. Сарыал туһунан республикаҕа эрэ буолбакка, киэҥ сирдэргэ билэн барбыттара. Бүтүн Союзка уус-уран самодеятельность көрүүтүгэр түөрт төгүл лауреат үрдүк аатын ылбыппыттара. Кремльгэ Съезтэр Дыбарыастарыгар концертаабыппыттара. Киин телевидение биэриилэригэр уһуллубуппуттара. Румынияҕа, Польшаҕа, Венгрияҕа, Турцияҕа, Испанияҕа, Кытайга, Латинскай Америкаҕа, Болгарияҕа, Чехословакияҕа, Польшаҕа, Югославияҕа, о.д.а. дойдуларга гастроллаабыппыттара. «Сарыалы» сэргэ профтехучилище базатыгар 1979 сыллаахха «Дьээ-буо» ансамблы тэрийбитэ.
1984 сыллаахха Александра Николаевна Мохотчуноваҕа хореографическай искусство Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр сайдарын иhин туйгун үлэтигэр үрдук аата иҥэриллибитэ. Александра Николаевна Мохотчунова саха үнкүүтүн дьин бэйэтинэн, тугун да уларыппакка профессиональнай сайдыы таһымын таһаарбыта, үҥкүү тематикатын, сюжетын, тэтимин хаалларан, үрдүк техникатын тутуһар буолан кини салайбыт ансаамбыллара өрүү үрдүкү күөҥҥэ сылдьаллар
Бу ыстатыйаны тупсарарга?:
Ойуу эбиллиэхтээх.
Ыстатыйаны биикилииргэ.
Бу ыстатыйаны Бикипиэдьийэ истиилигэр чугаһатан бэриллиэхтээх.
Суруллубуту бигэргэтэр итэҕэтиилээх төрүтү буларга уонна манна ону ыйарга.
Бу ыстатыйа наһаа кылгас.
Ыстатыйа тыла таба суруйуу сиэригэр сөп түбэһиитин, сыыһаларын тургутан кулу.
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Мохотчунова_Александра_Николаевна&oldid=334962»
Категориялар:
Бикипиэдьийэ:Ойуута суох ыстатыйалар
Бикипиэдьийэ:Биикилэниэхтээх ыстатыйалар
Бикипиэдьийэ:Истиилэ көннөрүллүөхтээх ыстатыйалар
Бикипиэдьийэ:Итэҕэтиилээх источниктара ыйыллыбатах ыстатыйалар
Бикипиэдьийэ:Наһаа кылгас ыстатыйалар
Тыл сөпкө суруллуута, сыыһалара тургутуллуохтаах ыстатыйалар
Дьон алпаабытынан
1933 сыллаахха төрөөбүттэр
Ахсынньы 28 күнүгэр төрөөбүттэр
Илимниир нэһилиэгэ (Сунтаар улууһа)
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын омук тылынан
Сигэни эп
Бу сирэйи бүтэһигин 22:14 1 Бэс ыйын 2017 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
1991 сыллаахха “Сир реформатын туһунан” Арассыыйа Үрдүкү Сэбиэтин сокуона тахсыбыта. Ону толороору бүтүн Арассыыйа үрдүнэн совхозтары ууратар үлэ саҕаламмыт.
Манна Саха сирин салайааччылара буруйдара суох эбит. Бүтүн Арассыыйа үрдүкү сокуонун утары барбат буоллахтара. Ол иһин совхозтар эстэннэр сүөһү аҕыйаан, оттонор сир көҕүрээн, ким да сири-уоту оҥорбокко бааһыналар, оҥоһуллубут сирдэр туһаттан тахсыбыттар диэн айдаарбыттара ыраатта. Билигин сүрэхтээх-бэлэстээх дьон быраҕыллыбыт сирдэри оҥостон туһаҕа таһаараллар, хотон тутталлар, сүөһүлэрин элбэтэллэр. Бааһынай хаһаайыстыба буолбуттар бары тыраахтардаахтар, массыыналаахтар, бэртээхэй дьиэлээхтэр, сайылыктаахтар. Бу барыта элбэх үлэттэн-сыраттан, тоҕус көлөһүннэрин тоҕон туран, биир өрөбүлэ суох үлэлээн булбут баайдара өйдөнүллэр.
Тыаҕа үлэ суох диэн элбэхтик муҥатыйаллар да, бааһынай хаһаайыстыба салайааччылара “үлэһиккэ наадыйабыт” диэн “күөх экранынан” этэллэрин сөп-сөп истэбит. “Туймаада” хаһыакка бэс ыйын 25 күнүгэр тахсыбыт “тыа киһитин сатаан өйдүөххэ” диэн Ньурбаттан А.Григорьев суруйбут. Үүтү 100 солк. гыныахха диэбит. Сылын аайы үүт-эт сыанатын үрдэппэттэр диэн ордук Ил Түмэн депутаттарын буруйдууллар да, аһы-үөлү, олохтоох бородууктаны батарыы кыайтарбат быһыылаах.
Быйыл саас муус устарга балтым Лермонтов уулуссатыгар баар 3-с поликлиника таһыгар элбэх этээстээх дьиэ бастакы этээһигэр аһыллыбыт бородуукта маҕаһыыныгар сылдьыбыттаах. Чөчөҥөй (сливки) ылаары гыммыта өрдөөҕүтэ оҥоһуллубут эбиттэр. “Бу атыыга барбатах сливкаҕытын ханна гынаҕытый? Сыалай биир дьааһык кэриҥэ баар эбит дии”, – диэн били нуучча норуота этэллэринии “любопытная Варвара” курдук буолбут. Бэйэтин аата да Балбаара буолар. Ону атыылааччылар: “Таах-сибиэ элбэҕи сакаастаан ылбыппыт, сливкаларбытын Хатаска сибиинньэлэргэ ыытарбытыгар тиийэбит”, – диэн эппиэттээбиттэр.
Онон үүт харчытын киилэтин 100 солк. үрдэттэхтэринэ, маҕаһыыннарга үрүҥ ас баһырхай сыанаҕа атыыланыахтара турдаҕа. Ону кыра хамнастаах үлэһиттэр, элбэх оҕолоох ыаллар, кредиккэ киирбиттэр, хабалаҕа ылларбыттар уонна биһиги кырдьаҕас пенсиялаахтар олохтоох үрүҥ аһы амсайбаппытыгар тиийэбит.
Сааһын тухары партийнай үлэҕэ үлэлээбит, элбэх үрдүкү наҕараадалардаах, биһиги бары ытыктыыр киһибит М.Н.Сибиряков “Туймаада” хаһыакка суруйан турардаах: “Олохтоох саха аһа хаачыстыбалаах, үчүгэй да буоллар сыаната ыарахан. Ол иһин пенсиям харчыта тиийбэт буолан, чэпчэки кэлии бородуукталары маҕаһыынтан атыылаһан аһыы-сии олоробун”, – диэхтээбит. М.Н.Сибиряков эрэ буолуо дуо? Үөһэ суруйбутум курдук кыаммат дьон төһө да олохтоох бэйэ аһын сиэхтэрин баҕарбыттарын иһин, атыылаһар кыахтара суох буоллаҕа.
Үрүҥ илгэни үрүлүтээччилэр, аһы-үөлү оҥорооччу технологтар сыралаах үлэлэрэ сибиинньэ аһыгар кубулуйбакка, Саха сирин олохтоохторугар сөптөөх сыанаҕа атыыланан, бар дьону сибиэһэй аһынан хааччыйалларыгар баҕарыаҕыҥ.
Мэндиэрэ.
Редакцияттан: Автор сыыһа өйдөөбүт буолуон сөп. Үүтү оҥорон таһаарыы себестоимоһа уонна атыыга барар сыаната тус-туһунаннар. 100 солкуобай буолуохтаах диэн, быһата, туттарыллар үүт сыанатын этэллэр. Онон государство өйөөтөҕүнэ үрүҥ ас атыыланар сыаната чэпчиэхтээх.
tuymaada.ru
Поделиться ссылкой:
Facebook
WhatsApp
Twitter
Telegram
Печать
Похожая запись
В США умер осужденный на 150 лет глава крупнейшей финансовой пирамиды
15 Апр 2021 tuymaada
МВД назвало заказным нападение на обратившегося к Путину активиста
6 Июл 2021 tuymaada
Исследователи впервые спустились на дно «Адского колодца» в Йемене. Что они нашли?
2 Июл 2022 tuymaada
Навигация по записям
Роскомнадзор на службе олигарха
Миниистиргэ Аһаҕас сурук
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий
Название*
Электронная почта*
Веб-сайт
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
КЭЛИҤҤИ ТАҺААРЫЫЛАР
2 Дек 2022
Небензя назвал инициативу о трибунале по Украине попыткой покрыть беззаконие Запада
1 Дек 2022
Итальянский журналист Палмери: бан сборной России справедлив
30 Ноя 2022
Энергетики назвали ситуацию на Украине близкой к катастрофической
29 Ноя 2022
Гендиректор «Зенита» назвал виновника массовой драки в матче со «Спартаком»
28 Ноя 2022
Россиянам рассказали о риске переводов денег между своими счетами
27 Ноя 2022
Ротавирус у детей. Чем при кишечном гриппе поможет пробиотик?
26 Ноя 2022
Сербы пришли на матч чемпионата мира в футболках российской сборной
25 Ноя 2022
В каком возрасте снимается с воинского учета рядовой: по достижении 50 или 51 года?
24 Ноя 2022
Аналитики Bloomberg сообщили о «крахе» платежной системы «Мир»
23 Ноя 2022
Депутаты исключат из запрета на митинги и шествия богослужения
22 Ноя 2022
Суперкомпьютер предсказал победителя ЧМ-2022
21 Ноя 2022
Комментарийдар
Кугдаров к записи Диктатура уонна демократия
Мета
Войти
Лента записей
Лента комментариев
WordPress.org
О нас
Сетевое издание TUYMAADA.RU. Свидетельство о регистрации СМИ Эл № ФС77-71324 от 17 октября 2017 г. Выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций.
|
oscar
|
Гомес Суарес де Фигеро биллэр, аатырбыт Инка Гарсиласо де ла Вега (исп. Inca Garcilaso de la Vega) 1563 сылтан саҕалаан (Куско, провинцияҕа саҥа Кастилия, Муус устар 12 күнэ., в 1539 – Кордова, Испания, Муус устар 23 күнэ. в 1616), баар этэ суруйааччы и историк, төрүөттэнэн испанец-incaica билиҥҥи сиргэ- уокка төрөөбүт. Перу.
Кини бастакытынан ааҕыллар сыгынньах аҥардаах биологическай уонна духуобунас Америка» эбэтэр, атыннык эттэххэ, расовой уонна культурнай Америка бастакы полукровката, кини икки культурнай нэһилиэстибэтин ылан: индейскай уонна Испанияҕа, ол кэмҥэ улахан интеллектуальнай нэһилиэстибэни ситиһэн, бэйэтин икки культурнай нэһилиэстибэтин холбоото. Луис Альберт Санчес «аан дойду бастакы аҥара, аан дойду төрүтэ, төрөөһүнэ»диэн курдук ойууланар.
Кини» саҥа аан дойду Суруйааччыларын принцибэ " курдук биллэр, кини айымньыта үйэ- саас тухары баар. Чөлүгэр түһэриикини улахан дьиэни- уоту уонна управлениены төлүүр, Испан тыла кириитикэлиир курдук, хайдах кириитикэлиирий? Менендес уонна Пелайо, Рикардо Рохас, Р. Г. Омос Көрдөххө. и Хос эһэм О. Д. А.. Аугусто Тамайо Варгас "история уонна проза научнай- популярнай Эдьигээн де ла Вега диэн бигэргэтэринэн, тургутуу эмиэ үрдүк бэрэстэбиитэлистибэлээх". Марио Варгас кини прозатын олус сиэдэрэй, сиэдэрэй сэһэнньит.
|
oscar
|
ВсеАГИКИАЙАР КУТВ КАДРЕВОСПИТАНИЕ. ИИТИИИcкусствоИНТЕРЕСНОКАК ЭТО БЫЛОКИНОКЛАССИКАКэнчээриКРАСОТА. КЭРЭ ЭЙГЭТЭКультураФедерация танцевального спорта РСЯКУЛЬТУРНОЕ НАСЛЕДИЕЛичность. Айар дьоҕурдаах дьоммутМУЗЕИМУЗЫКАЛЬНАЯ ПАУЗАНаукаНАШИ ДРУЗЬЯОБЛОЖКА НОМЕРАОБРАЗОВАНИЕПРИЯТНОГО АППЕТИТА. МИННЬИГЭСТИК АҺААҤРепутация. КарьераРОДИНА — ДОЙДУМ БАРАХСАНСОЮЗ ДИЗАЙНЕРОВ, ХУДОЖНИКОВСПЕКТАКЛИСПОРТТанцы. Саха үҥкүүтэМБУК ДЮЭЦ «КЫТАЛЫК»ТЕАТР
Кэнчээри
Кэрэҕэ кынаттыыр, сырдыкка угуйар «Кэнчээри»
Кэнчээри
Мой творческий путь
НТТ РС(Я) ИМ. С.А. ЗВЕРЕВА — КЫЫЛ УОЛА
Заявление медиа группы «Айар Кут» к вопросу намерения Министерства культуры …
АЙАР КУТ
Благотворительный концерт «АЙАР КУТ»
ВДОХНОВЕНИЕ
АКЦИИ / СКИДКИ
Фотограф Мичил Яковлев
Александр Маликов — видеограф
Фотограф Николай Барашков
Фотограф Иван Петров
ИСТОРИЯ СУОЛА
ВАЛЬС ПОБЕДЫ
Танцы / Музыка / Видео
КОЛЛЕКТИВЫ
Календарный план 2022
НОВОСТИ «ВАЛЬС ПОБЕДЫ»
ОТЗЫВЫ
Домой ТЕАТР Театр Олонхо “Таптал талыыта” ырыалаах олоҥхо спектакль (Муки любви)
ТЕАТР
Театр Олонхо
ВДОХНОВЕНИЕ
Фотограф Николай Барашков
“Таптал талыыта” ырыалаах олоҥхо спектакль (Муки любви)
Олунньу 4 күнүгэр, А.Е. Кулаковскай аатынан Норуоттар доҕордоһууларын Дьиэтигэр, Олоҥхо тыйаатырын көрдөрүүтүгэр М. Андросова-Ионова “Күл- Күл оҕонньор уонна Силлирикээн эмээхсин икки” олоҥхотунан “Таптал талыыта” ырыалаах олоҥхо туруорулунна.
«Таптал талыыта» («Муки любви») ырыалаах олоҥхо спектакль туруоруллан, киэҥ эйгэҕэ тахсыыта саха культуратын үйэтитээччилэртэн биирдэстэрэ, биллиилээх олоҥхоһут Мария Андросова –Ионова аатын үйэтитэр. Кинини олоҥхоһут быһыытынан сыаналатар.
Олоҥхо – бу былыргы кэмтэн өлбөккө сүппэккэ биһиэхэ кэлбит сахалар, биһиги, эпоспут буолар. Бүтүн Айыы аймаҕын олоҕун тиэрдэргэ, ону хоһоонноох -ырыалаах гына оҥорон олус истиҥник, чэпчэкитик көрөөччүгэ тиэртилэр.
Бу улахан үлэҕэ — спектакль сүрүн өйдөбүлүгэр — Айталыын Куо — сиэн кыыс олоҕо көстөр. Кини айыллан кэлбит олоҕор көстөр ыарахан тургутуулары ааһара итэҕэтиилээхтик ойууланар. Дьахтар барахсан тапталын көрдүүрэ, тапталыттан быраҕыллыыта, сөбүлээбэт киһититтэн оҕолонуута, чэпчэки олоҕу эккирэтиитэ, ол быыһыгар тапталын туһугар охсуһуута, тапталын эргитиитэ. Ол эрээри таптал, уоскулаҥ уонна биир тэҥ турукка киирии (гармония) баар буолан, куһаҕаны үчүгэйинэн, хараҥаны сырдыгынан кыайыынан түмүктэнэр.
Ол курдук, спектакль муҥутуур тыҥааһына (кульминациятынан) Бэйбэлдьин Куо ( Наталья Слепцова) оҕолонон, оҕотун икки хараҕынан мөлтөхтүк көрөр- көрбөт ийэтигэр Силлирикээн Эмээхсиҥҥэ, кырдьаҕас аҕатыгар Күл-Күл оҕонньорго хаалларан барыыта буолар.
Дьэ, олоҥхо кэпсээнинэн оҕонньордоох эмээхсин кыыстарыттан атын быһыылаах-таһаалаах, кэпсээннээх-ипсээннээх, сытыы бэйэлээх сиэн кыыс Айталыын Куо (Инга Леонова) төрөөн- үөскээн, хайдах-туох олоххо олорорун көрөөччү бэйэтин дьүүлүгэр бэриллэр. Сиэн кыыс таптал талыытын дьиҥнээҕинэн көрдөрөн, көрөөччү биһирэбилин ылыан ылар. Күҥҥэ көрбүт соҕотох кыыстарын маанылаан ииппит уонна киниттэн быраҕылыбыт кырдьаҕас дьон, иккистээн кыыс оҕону иитэн таһааран туох олоххо тиийэллэрэ да, олус үчүгэйдик ырыалаах олоҥхо тылынан кэпсэнэр.
Читайте также: Рай где остановилось время
Бу дириҥ ис хоһоонноох, саха киһитин олоҕун итэҕэтиилээхтик, дьиҥ хайдаҕынан көрдөрөр үлэ Степанида Борисова туруорааччы- режиссер быһыытынан үһүс үлэтэ.
Кини, 2015 сыллаахха “Удаҕаттар” спектакль туруоран, “Бастыҥ режиссер” уонна “Бастыҥ дьахтар оруолун толорооччу” киэҥ биһирэбили ылбыта, “Кыһыл көмүс Мааска” бириэмийэ номинана үрдүк аатын сүкпүтэ.
СТЕПАНИДА БОРИСОВА — Саха норуотун киэн туттар артыыската, ырыаһыт уонна режиссер, СӨ норуодунай артыыската (2001), Россия норуодунай артыыската (2005), СӨ Государственнай премиятын лауреата, «Кыһыл Көмүс Мааска» бириэмийэ хас да төгүллээх номинана — “Бастыҥ дьахтар оруола”, “Бастыҥ режиссура иһин” ( «Удаҕаттар» спектакль, 2015). М.С. Щепкин аатынан Үрдүкү театральнай училищены бүтэрбитэ, 1974 сылтан Б.А.Ойуунускай аатынан Саха академическай театрын сценатыгар оонньуур. 2011 сылтан Олоҥхо тыйаатырын иһинэнэ үлэлиир актерскай студия художественнай салайааччытын быһыытынан үс спектаклы туруорда.
Режиссер өссө биир олус үчүгэй, табыллыбыт, сонун үлэтинэн саха олоппосторун туһаныыта буолла. Саха норуотун бастыҥ оҥоһуга, биир да тоһоҕо саайыллыбакка, аҥардас талаҕынан баайан оҥорбут олоппосторо бу спектакльга олус сөпкө туһанылыннылар диэн бэлиэтиир тоҕоостоох. Саха атын да туһаныыга талах олоппостор сөпкө туттулланнар, сөптөөх өйдөбүлү биэрдэ. Онуоха муусука хас биирдии хамсаныыны чопчулаан, чочуйан биэрэрэ олус итэҕэтиилээх буолла.
“Таптал талыыта” сценографиятын Михаил Егоров оҥордо, оонньооччулар көстүүмнэрин Сардана Федотова айан таһаарда. Таҥастара хас биирдии ырыа олоҥхо спектакль геройугар олус сөп түбэһэрин сөҕө-махтайа көрөҕүн. Аныгылыы тупсаҕайдык тигэн, өҥүн-дьүһүнүн аттаран, көрөөччүгэ дуоһуйууну биэрэр.
Читайте также: Дьоллоох Дьокуускай куорат олохтоохторугар уонна ыалдьыттарыгар! СОНУН! Бороҥ сирэйдээх саха ураанхайдар көрө-истэ сэргэҕэлээҥ! Ойуун түүлүгэр билиҥҥи кэм туһунан тугу тойоннообутай?
Спектакль уотун- күөһүн өртүгэр олус табыллыбытын бэлиэтиир наадалаах. Уот-күөс туруоруллуутун Вадим Власов, Сахайаан Петров кыайа- хото туттулар. Оонньуу уларыйыытыгар олус сөпкө уота-күөһэ туруоруллан көрөөччүнү сэргэхситэр.
Оруолларга оонньообут артыыстар бары итэҕэтиилээхтик оонньоотулар.
Ол курдук, көрөөччүлэри хас биирдии уларыйар сыанаҕа Олонхоһут (сказительница) – Ньургуйаана Маркова бэрткэ, тиэмэтигэр сөп түбэһиннэрэн киллэрэн истэ. Кэпсиирэ, туттара-хаптара чуолкай, өрө күүрүүлээххэ күүрдэн, айанныыры кытта айаннаан, охсуһары кытта охсуһан олус итэҕэтиилээхтик уобараһын айар.
Бу улахан үлэни айан таһаарарга, биллэн турар, айар састаап сөпкө таҥыллыыта- режиссер Степанида Борисова талаана буоллаҕа.
Олонхоһут (сказительница) – Ньургуйаана Маркова
Айталыын Куо – Инга Леонова, сиэн кыыс
Күл-Күл оҕонньор (Старик Кюл-Кюл) – Павел Колесов;
Силлирикээн эмээхсин (Старушка Силлирикээн) – Лена Оленова;
Бэйбэлдьин Куо (Бэйбэлджин Куо) – Наталья Слепцова;
Уол оҕо (Мальчик) – Наталья Слепцова;
ХараХаан – Александр Дьячковский;
Кини кэргэнэ (Супруга Хара Хаана) – Ольга Дорофеева;
Көҕүл бөҕө (Кегул Беге) – Валерий Саввинов;
Баһымньы Баатыр (Басымньы Баатыр) – Владислав Иванов;
Миэкэстэй – Дмитрий Алексеев;
Үрүҥ Уолан (Юрюнг Уолан) – Гаврил Менкяров;
Эр Соҕотох (Эр Соготох) – Дмитрий Хоютанов;
Хаарылла Мохсоҕол (Хаарылла Мохсогол) – Андрей Соловьев;
Обот Хобочой – Анастасия Алексеева;
Күтүөт (Зять) – Дмитрий Захаров;
Чаҕыр кыыс (Девушка Чагыр) – Мария Михалева.
Артыыстар оруолларыгар бары даҕаны кыахтарын, талааннарын көрдөрдүлэр. Сайдыылаах үйэҕэ ырыанан олоҥхо туруоран, бу курдук, Олоҥхо тыйаатыра аатыра, өбүгэбит күлүүс тылларын сыанаҕа үйэтитэ турдун. “Таптал талыыта” ырыалаах олоҥхо үйэлэри уҥуордаан кэлэр кэнчээри ыччакка, өбүгэбит олоҕун-дьаһаҕын, өйүн-санаатын тиэрдэ туруохтун!
Лариса Аввакумова, Айар Кут айар түмсүү суруналыыһа, РФ суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ
ТЕГИ
николай барашков
театр олонхо
фотограф
Предыдущая статьяЫрыаһыт Битээлий Ачыыраптыын сэргэх кэпсэтии
Следующая статьяОх саа кырыымпа — уруулуу омуктарга бастакынан оҥоһуллан, улахан биһирэбили ылбыта
Ayar Kyt
СХОЖИЕ СТАТЬИБОЛЬШЕ ОТ АВТОРА
АЙАР КУТ
«АЙАР КУТ» түһүлгэтэ – Майаҕа
Театр Олонхо
Кюн Эрили
Театр Олонхо
Үс күн (Три светила) олоҥхо
ТУРИЗМ
Рай где остановилось время
Театр Олонхо
Премьера Театра Олонхо «Өрүс бэлэхтэрэ» — “Дары реки”
ОСТАВЬТЕ ОТВЕТ Отменить ответ
Войдите, чтобы оставить комментарий
О НАС
Популяризация культуры и искусства Республики Саха (Якутия)
Свяжитесь с нами: [email protected]
СЛЕДУЙ ЗА НАМИ
На главную
Журнал
ВсеАГИКИАЙАР КУТВ КАДРЕВОСПИТАНИЕ. ИИТИИИcкусствоИНТЕРЕСНОКАК ЭТО БЫЛОКИНОКЛАССИКАКэнчээриКРАСОТА. КЭРЭ ЭЙГЭТЭКультураФедерация танцевального спорта РСЯКУЛЬТУРНОЕ НАСЛЕДИЕЛичность. Айар дьоҕурдаах дьоммутМУЗЕИМУЗЫКАЛЬНАЯ ПАУЗАНаукаНАШИ ДРУЗЬЯОБЛОЖКА НОМЕРАОБРАЗОВАНИЕПРИЯТНОГО АППЕТИТА. МИННЬИГЭСТИК АҺААҤРепутация. КарьераРОДИНА — ДОЙДУМ БАРАХСАНСОЮЗ ДИЗАЙНЕРОВ, ХУДОЖНИКОВСПЕКТАКЛИСПОРТТанцы. Саха үҥкүүтэМБУК ДЮЭЦ «КЫТАЛЫК»ТЕАТР
Кэнчээри
Кэрэҕэ кынаттыыр, сырдыкка угуйар «Кэнчээри»
Кэнчээри
Мой творческий путь
НТТ РС(Я) ИМ. С.А. ЗВЕРЕВА — КЫЫЛ УОЛА
Заявление медиа группы «Айар Кут» к вопросу намерения Министерства культуры …
АЙАР КУТ
Благотворительный концерт «АЙАР КУТ»
ВДОХНОВЕНИЕ
АКЦИИ / СКИДКИ
Фотограф Мичил Яковлев
Александр Маликов — видеограф
Фотограф Николай Барашков
Фотограф Иван Петров
ИСТОРИЯ СУОЛА
ВАЛЬС ПОБЕДЫ
Танцы / Музыка / Видео
КОЛЛЕКТИВЫ
Календарный план 2022
НОВОСТИ «ВАЛЬС ПОБЕДЫ»
ОТЗЫВЫ
© ИП Иванов Е. В., 2019
'); var formated_str = arr_splits[i].replace(/\surl\(\'(?!data\:)/gi, function regex_function(str) { return ' url(\'' + dir_path + '/' + str.replace(/url\(\'/gi, '').replace(/^\s+|\s+$/gm,''); }); splited_css += ""; } var td_theme_css = jQuery('link#td-theme-css'); if (td_theme_css.length) { td_theme_css.after(splited_css); } } }); } })();
|
oscar
|
Ыам ыйын 21 күнүгэр, П. А. Ойуунускай аатынан литературнай түмэлгэ «Айар аартыкпыт аргыстара» эдэр ааптардар, «Талаан түһүлгэтэ» сааһыттан тутулуга суох айар дьон түмсүүлэрин уонна хас даҕаны бөлөҕү холбуур «АйАрт» кэмиэрчэскэйэ суох айар-суруйар дьон уопсастыбалара «Сайыны уруйдуубут» дьоро түһүлгэни тэрийэн ыыттылар.
Бырагыраамма быһыытынан, 4 сиринэн тэрээһиннэр ыытылыннылар. Сарсыардаттан литература түмэлин бастакы этээһигэр «Сааскы ыллыктар» диэн сабыс-саҥа кэпсээн хомуурунньугун сүрэхтэниитэ буолла. Бу кэмҥэ таһырдьа түмсүүлэр ааптардарын кинигэлэрин атыыта тэрилиннэ.
Салгыы, түмэл олбуоругар турар балаҕаҥҥа олоҥхоһуттар толорууларын иһиттилэр, ол кэнниттэн аһаҕас халлаан анныгар ырыалаах-тойуктаах, үҥкүүлээх-битиилээх уонна хоһоону айыыга күрэхтээх кэнсиэр ыытылынна. Дьоро түһүлгэ Былатыан Ойуунускай олорбут дьиэтигэр суруйааччылар олохторун туһунан лиэксийэнэн уонна литератураҕа сыһыаннаах тургутугунан түмүктэннэ.
«Сааскы ыллыктар» кэпсээн хомуурунньугун сүрэхтэниитэ
«Сааскы ыллыктар» саҥа кэпсээн хомуурунньугун сүрэхтиир тэрээһини «Айар аартыкпыт аргыстара» эдэр ааптардар, «Спутники из мира поэзии» нууччалыы суруйар, «Талаан түһүлгэтэ» сааһыттан тутулуга суох айар куттаахтар түмсүүлэрин уонна хас даҕаны түмсүүнү холбуур «АйАрт» кэмиэрчэскэйэ суох айар-суруйар дьон уопсастыбаларын салайааччыта Диана Сутакова-Дайаана Куо уонна көхтөөх актыбыыһа, холонооччу ааптар Ираида Коркина-Чугдаара ыыттылар.
Саха үгэһинэн, тэрээһин сахабыт эҕэрдэ тойугунан, алгыс ырыатынан саҕаланна. Алгысчытынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын туйгуна, «Симэх» национальнай киин методиһа, «Талаан түһүлгэтэ» түмсүү чилиэнэ Виктор Игнатьев буолла.
«Сааскы ыллыктар» кэпсээн хомуурунньугар «Айар аартыкпыт аргыстара» эдэр ааптардар, «Талаан түһүлгэтэ» сааһыттан тутулуга суох айар дьон түмсүүлэрин уонна хас даҕаны бөлөҕү холбуур «АйАрт» кэмиэрчэскэйэ суох айар-суруйар дьон уопсастыбаларын холонооччу ааптардара, салайааччы Диана Сутакова-Дайаана Куо, Мария Винокурова, Сардаана Гаврильева-САРДААНА, Оксана Манчурина, Анатолий Кириллин-Толикус, Вера Прокопьева-Итэҕэл, Игнатий Слепцов-Хайа Тыала, Мария Андреева, Ираида Коркина-Чугдаара, Марианна Коркина, Айсен Николаев-Лэҥкэ, Евгений Васильевка-Чаҕыл, Петр Ефимов-Уһунча, Петр Кычкин-Сайылык Бүөтүрэ тэттик кэпсээннэрэ киирдилэр. Ирдэбил быһыытынан, ааптардар 5 сирэйгэ (стр) батар уус-уран айымньыларын ыыппыттара. Кэпсээннэр күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, олох бары өрүттэрин таарыйаллар диэтэхпитинэ, сыыспаппыт буолуо.
Оттон кинигэ тахсыбыт устуоруйатын сэгэттэххэ, аан бастаан Ираида Коркина-Чугдаара кэпсээн хомуурунньугун таһаарыы туһунан этии киллэрбитэ уонна биллэриилэри ыытан, хомуйан саҕалаабыта. Кэлин кини бириэмэтэ тиийбэтиттэн сылтаан, хомуурунньугу салгыы хомуйуу уонна таҥыы үлэтин "Айар Кут" Саха сирин суруйааччыларын уонна хоһоонньуттарын Сойууһун кылгас болдьоххо бэрэссэдээтэлэ, Эдэр ыччаты көҕүлүүр "АйАрт" түмсүү биир актыыбынай чилиэнэ, Сунтаар улууһун "Ньургуһун", Уус-Алданнааҕы "Уһуктуу" түмсүүлэр кыттыылааҕа Анатолий Кириллин-Толикус ылсыбыта.
Хомуурунньук тас ойуутун живописец худуоһунньук, Саха сирин уонна Арассыыйа худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ, Арассыыйа худуоһунньуктарын творческай сойууһун чилиэнэ, СӨ култууратын туйгуна, «Гражданская доблесть» бэлиэ хаһаайына Вячеслав Васильевия Яроев уруһуйдаабыта. Эрэдээктэринэн саха тылын уонна литературатын үрдүкү категориялаах учуутала, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, "Учууталлар учууталлара" Ольга Романовна Аржакова буолбута. Киирии тылы СӨ суруйааччылыын сойууһун чилиэнэ, суруналыыс Акулина Михайловна Иванова-Бээрийэ Кыыһа Хотойук Айгыына олус үчүгэйдик, ылыннарыылаахтык анааран суруйбута.
Кинигэ сүрэхтэниитин сүрүн ыалдьыттарынан филологическэй наука дуоктара, М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-илиҥҥи федеральнай университет профессора Варвара Борисовна Окорокова уонна Арассыыйа суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, суруналыыс, биллиилээх оҕо суруйааччыта Евдокия Семеновна Иринцееваҕа-Огдо буоллулар. Кинилэр, хомуурунньукка киирбит ааптардар кэпсээннэрин ырыттылар, сүбэ-ама биэрдилэр.
Салгыы, хомуурунньукка киирбит ааптардар эҕэрдэ тыл эттилэр, хоһоон аахтылар уонна ырыа ыллаан эйээриттилэр. Ол курдук, Ираида Коркина-Чугдаара, Мария Винокурова, Петр Ефимов-Уһунча, Оксана Манчурина, Петр Кычкин-Сайылык Бүөтүрэ уонна Диана Викторовна Сутакова-Дайаана Куо эҕэрдэ тылларын уонна бэйэлэрэ айбыт хоһооҥҥо холонууларын ааҕан иһитиннэрдилэр.
Анатолий Кириллин-Толикус бу күн «ZOOME» онлайн-ситиминэн эҕэрдэ тылын этэн баран, тэрээһиҥҥэ кэлбит бииргэ төрөөбүт балтытыгар Ирина Ивановаҕа тылы биэрдэ. Оттон, кэпсээнньиттэр Сардаана Гаврильева-САРДААНА, Мария Андреева, Игнатий Слепцов-Хайа Тыала, саамай эдэр ааптар Марианна Коркина эдьиийинээн Ираида Коркина-Чугдааралыын ылбаҕай ырыалары бэлэхтээтилэр. Оттон тэрээһин айар куттаах ыалдьыта, ырыаһыт, хоһоонньут, уопсастыбанньык, самодеятельнай мелодист Мария Протопопова-Намыына ырыа күнүнэн эҕэрдэлээн туран, "Ыллаа-ыллаа" ырыаны толордо.
Кэпсээнньиттэр бары даҕаны дэгиттэр талааннаах, ураты дьоҕурдаах буолан биэрдилэр. Хас биирдиилэрэ араас таһымнаах литературнай күрэхтэргэ ситиһиилэрдээх, атын даҕаны хайысхаҕа элбэх кыайыылардаах эбит.
Кинигэ сүрэхтэниитин дьоро чааһыгар Диана Сутакова-Дайаана Куо түмүк тылы эттэ уонна кинигэ тахсарыгар күүс-көмө буолбут дьоҥҥо махтанна, махтал суругу кытта саҥа кинигэни туттартаата.
Түмүккэ, түмсүүлэр чилиэннэрэ «Айар аартыкпыт аргыстара» гимн ырыаларын толордулар.
Балаҕаҥҥа көмүлүөк оһох таһыгар олоҥхоһуттары истии
«Сайыны уруйдуубут» дьоро түһүлгэ иккис тэрээһининэн Былатыан Ойуунускай аатынан литература түмэлин олбуоругар турар балаҕаҥҥа олоҥхоһуттары истии буолла.
Былыргылыы буор кырыстаах, көмүлүөк оһохтоох, холумтаннаах балаҕаҥҥа аал уот оттулунна. Олоҥхону истии тэрээһинин И. С. Охлопков аатынан Модуттааҕы култуура дьиэтин фольклорго испэсэлииһэ Вера Цыпандина салайан ыытта. Кини бэйэтэ, үйэлэри уҥуордаан кэлбит, хомоҕой, баай тыллаах, Нам улууһун биир биллиилээх олоҥхоһута Егор Герасимович Охлопков-Буоратай «Алантай Боотур» олоҥхоттон быһа тардыыны толордо.
Вера кэнниттэн, «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхоттон Туйаарыма Куо ытыыр, энэлгэн ырыатын Ираида Коркина-Чугдаара ыллаан-туойан иһитиннэрдэ.
Салгыы, А.П. Петров аатынан Бэйдиҥэтээҕи норуот айымньытын киинин дириэктэрэ Игнатий Слепцов-Хайа Тыала Дьааҥы улууһуна, Сартаҥ нэһилиэгин биллиилээх олоҥхоһута Гаврил Иннокентьевич Слепцов-Хааһах «Күүнүк усталаах көс туоралаах көй дьаҕыл аттаах Күн Эрилиэс Бухатыыр» олоҥхотуттан быһа тардыыны иһитиннэрдэ.
Көрөөччүлэр бука бары иһийэн, аал уот күүдэпчилэнэр тыаһын, саха киэн туттар олоҥхотун истэн сэҥээрдилэр, чахчы даҕаны былыргы олоххо төннөн кэлбиккэ дылы буоллулар.
Олоҥхоҕо анаммыт тэрээһин түмүгэр түмсүүлэр көхтөөх кыттааччылара норуот ырыаларынан попуррины толордулар.
Аһаҕас халлаан анныгар кэнсиэр
Салгыы, Былатыан Ойуунускай аатынан литература түмэлин олбуоругар, сандаарыччы тыкпыт күн, мэндээрэ үрдээбит аһаҕас халлаан анныгар ырыалаах-тойуктаах, үҥкүүлээх-битиилээх уонна хоһоону айыыга күрэхтээх кэнсиэр буолла. Тэрээһини түмсүүлэр салайааччылара Диана Сутакова-Дайаана Куо уонна бөлөхтөр актыбыыстара, СӨ культуратын туйгуна, Арчы дьиэтэ духуобунай киин фольклорга салаатын специалиһа Петр Кычкин-Сайылык Бүөтүрэ иилээн-саҕалаан ыыттылар. Бүөтүр тэрээһини бэйэтин ураты куолаһынан, ыллам ырыаны толоруунан саҕалаата.
Кэнсиэргэ түмсүүлэр ыччаттара, Маҕарас Орто оскуолатын педагог-библиотекара, үгүс ситиһиилэрдээх хоһоонньут Мария Андреева, И. С. Охлопков аатынан Модуттааҕы култуура дьиэтин фольклорго испэсэлииһэ Вера Цыпандина, айар куттаах хоһоонньут, ырыаһыт Мария Протопопова-Намыына уонна «Айар аартыкпыт аргыстара» эдэр ааптардар, «Талаан түһүлгэтэ» сааһыттан тутулуга суох айар куттаахтар түмсүүлэрин уонна хас даҕаны түмсүүнү холбуур «АйАрт» кэмиэрчэскэйэ суох айар-суруйар дьон уопсастыбаларын көхтөөх чилиэннэрэ кыттыылаах, «Арчы» духуобунай киин иһинэн тэриллибит «Ньургуһун» ансаамбыл ылбаҕай ырыалары бэлэхтээтилэр. Маны сэргэ, «Надежда» култуура киинин испэсэлииһэ, үҥкүү туруорааччы Татьяна Иванова түмэл олбуорун хабайар хаба ортотугар араас омук ырыаларынан флеш-моб үҥкүүнү тэрийэн сэргэхситтэ.
Кэнсиэр быыһыгар түөрт строкалаах, тэттик хоһоону тута хоһуйууга күрэс ыытылынна. Маныаха, Мария Андреева Игнатий Слепцов-Хайа Тыалын кытта бастакы, Сардаана Гаврильева-САРДААНА иккис уонна Ираида Коркина-Чугдаара үһүс миэстэлэргэ тигистилэр.
Кэнсиэр түмүгэр, мустубут дьон бары оһуокайы оройуттан, эһиэкэйи эҥээриттэн ыллылар.
Литератураҕа сыһыаннаах лиэксийэ, тургутук
«Сайыны уруйдуубут» дьоро түһүлгэ түмүктүүр тэрээһининэн, Былатыан Ойуунускай олорбут дьиэтин иһигэр лиэксийэни истии уонна тургутугу толоруу буолла.
Бастаан, кыттааччылар Былатыан Ойуунускай илэ-чахчы олорбут дьиэтин-уотун, ис бараанын кэрэхсии көрдүлэр. Онтон, түмэл үлэһитэ суруйааччы олоҕун туһунан кылгастык сэһэргээтэ. Онуоха, тэрээһиҥҥэ кыттыыны ыла сылдьар, холонооччу ааптардар суруйааччы олоҕун туһунан билбэтэхтэрин биллилэр, ураты чахчылары иһиттилэр.
Ол кэнниттэн, М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи Федеральнай Университет саха литературатын маҕыстырааннара Марина Спиридонова, Диана Сутакова, уонна Яков Алексеев суруйааччылар тустарынан лиэксийэлэри аахтылар.
Лена Спиридонова Ксенофонт Дмитриевич Уткин-Нүһүлгэн олоҕуттан улаханнык биллибэтэх-көстүбэтэх чахчылары кэпсээтэ. Оттон Яков Алексеев саха маҥнайгы комедиограба Николай Денисович Неустроев айар үлэтин туһунан ырытта. Салгыы, кини Диана Сутаковалыын «Айар аартыкпыт аргыстара» эдэр ааптардар, «Талаан түһүлгэтэ» сааһыттан тутулуга суох айар куттаахтар түмсүүлэрин уонна хас даҕаны бөлөҕү холбуур «АйАрт» кэмиэрчэскэйэ суох айар-суруйар дьон уопсастыбаларын чилиэннэригэр литератураҕа сыһыаннаах тургутугу толоттордулар. Түмүккэ муҥутуур кыайыылааҕынан Мария Андреева буолла, иккис миэстэни Ираида Коркина-Чугдаара, оттон үһүс үрдэли Саргын Кыыһа Уран Күннэй ыллылар.
***
Бу күн, сайын кэлбититтэн, «Сайыны уруйдуубут» дьоро түһүлгэ ырыалаах-тойуктаах, айар тыыннаах эйгэтиттэн үөрбүттүү, үрүҥ күммүт сандаара чаҕылыйан, дьон сүргэтин көтөхтө.
Бэйэ кэрр.
Тэрээһин араас түгэннэриттэн хаартыскалар:
Хаартыскаҕа түһэрдэ Яков Алексеев
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Наталья сырдыгынан сыдьаайа сылдьар ураты киһи этэ...
«Ретро ССРС» ураты эйгэтэ
Татьяна ПОСКАЧИНА – кэскиллээх прозаик
«Айар кут» Саха сирин хоһоонньуттарын уонна сэһэнньиттэрин эрэгийиэннээҕи Сойууһун дьоро киэһэтэ
Өбүгэ дьарыгын салгыыр дьиэ кэргэн
Умуллубат аналлаах Чүмэчи кэриэһигэр
Үс күн устата Эдэр суруйааччылар XXIII өрөспүүбүлүкэтээҕи Сүбэ мунньахтара ыытылынна
Николай ДОНСКОЙ: “Тапталлаах сыанабар холоруктуу эргичийэн, күөрчэхтии ытыллан тахсыам...”
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Петр Ноговицын: "Оскуола эйгэтэ - инники олоҕум, кэскиллээх үлэм"
Эрэдээксийэбит бүгүҥҥү ыалдьыта – өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэйи 2012 сыллаахха бүтэрбит,…
Сүбэ
Дьиэни бырайыактааччы Аина Уларова
Сонуннар
Олоҥхо дьыктаанын «туйгун» сыанаҕа 1000 тахса киһи суруйда
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Бэс ыйын 4 күнүттэн са5аламмыт Дьокуускай уокуругун оҕолоругар куорат таһынааҕы сынньалаҥ лааҕырдарыгар «Е-услуги» портаал нөҥүө сурутуу салҕанар. Бэс ыйын 11 күнүнээҕи туругунан бастакы сменаҕа номнуо 363 оҕо суруйтарбыт.
Дьокуускай куораттааҕы үөрэҕирии управлениета куорат олохтоохторуттан электроннай былааҥканы толорууга ыйытыктар киирэллэрин бэлиэтиир. Онуоха төрөппүттэргэ уонна сокуоннай бэрэстэбиитэллэргэ оскуола оператордара сайабылыанньа статуһун биэрбит кэннэ биир күн иһинэн уларыталларын этэллэр. Иһитиннэрии төлөпүөҥҥэ субуоннаан, смс нөҥүө эбэтэр электроннай почтаҕа оскуола5а хаһан кэлиэхтээх күннэрин ыйан туран кэлэр. Итини сэргэ сайабылыанньалаах дьон хаһан кэлиэхтээхтэрин туһунан информация оскуола официальнай саайтыгар тахсар. Хааччахтааһын миэрэлэрин кэмигэр хас биирдии оскуола сайабылыанньалаах дьону график быһыытынан ыҥырар.
Төрөппүттэр уонна сокуоннай бэрэстэбиитэллэр истиилэригэр!
Оҕо сайыҥҥы сынньалаҥар уонна чэбдигирдиитигэр көрүллүбүт өрөспүүбүлүкэтээҕи субсидия суотугар, бары муниципальнай төгүрүк суукканы быһа үлэлиир лааҕырдар путевкаларыттан, 13713 солкуобай компенсация көрүллэр. Ол курдук төрөппүттэр (сокуоннай бэрэстэбиитэллэр) лааҕыр путевкатын сыанатын хас биирдии лааҕырга (сыаната араастаах буолан) туспа төлүүллэр. Үөһээ этиллибит 13713 сууммалаах компенсация лааҕырга быһа төлөнөр буолар. Төрөппүт ол ордугун төлүүр. Холобур, "Бинго" оҕо сайыҥҥы лааҕырын путевкатын сыаната - 34 478 солкуобай, итинтэн төрөппүт 20 765 солкуобайы төлүүр. "Мир" хаартанан төлөөбүт буоллаҕына суумматыттан 50% (10 382,5 солкуобай) кешбэк быһыытынан төннөр. Ол аата путевка сыаната 10 382,5 солкуобай буолан тахсар.
Сонуннар
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Тускар туһан | 25.11.2022 | 18:00
Ытаспакка, этиспэккэ, үөрэ-көтө...
Элбэх төрөппүт оҕотугар дьиэтээҕи үлэтин оҥороругар көмөлөһөрө кистэл буолбатах. Сорохтор “тэбис-тэҥҥэ үөрэнсэбит”, “киэһэ аайы ол айдаана”, “айа, стресс” диэн муҥатыйалларын үгүстүк истэбит. Чуолаан дистанционнай үөрэх кэмигэр дьиэтээҕи үлэни толоруу “сэриигэ” кубулуйа сыспыта.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Күнтэн күн биһиги тулалыыр дьон санаатын истэргэ үөрэнэн хаалбыппыт. Ол санааларга куруук итэҕэйэбит, эрэнэбит, ол эрээри хас биирдии киһи тус бэйэтэ көрүүлээх буоларын бэркэ диэн билэбит. Ол курдук “стереотип” диэн өйдөбүл олохсуйан хаалар.
“Үрдүк үөрэхтээх дьон эрэ элбэҕи ситиһиэ, байыа” – диэн тыллары бары истибит буолуохтааххыт. Бу баар дьиҥнээх стереотип. Ол сүүс бырыһыан сөптөөх этии буолбатах. Үөрэҕирии министиэристибэтин статистикатын көрдөххө, кэнники алта сыл иһигэр орто үөрэххэ үөрэнэр эдэр дьон 10%-ан элбээбит эбит.
Тоҕо оҕолор орто үөрэххэ киирэ сатыылларый? Бастатан туран, үксүн үп-харчы кыһалҕата күһэйэр. Билиҥҥи кэмҥэ үрдүк үөрэхтэргэ босхо үөрэтии миэстэлэрэ аҕыйаата, үөрэх сыаната олус үрдээтэ. Иккиһинэн, аныгы оҕолор эдэр саастарыттан үлэлээн, харчы өлөрөн, төрөппүттэриттэн тутулуга суох буолар сыаллаахтар.
Барыта бэйэҕиттэн эрэ тутулуктаах
Биллэн турар, үрдүк үөрэх туһата суох диир сыыһа, ол эрээри орто да үөрэхтээх дьон элбэҕи ситиһиэн сөп. Атын өттүттэн көрдөххө, дьон бары туох эрэ улаханы ситиһэр сыала суох. Баҕар, киһи бэйэтэ кыра сааһыттан бухгалтер, ол эбэтэр слесарь буолар баҕа санаалааҕа буолуо дии. Ол иһин бу сөп, бу сыыһа диир эмиэ да соччото суох. Хас биирдии киһи бэйэтэ билиэхтээх – туох киниэхэ үчүгэйин уонна куһаҕанын. Барыта киһи бэйэтиттэн эрэ тутулуктаах.
Орто үөрэх кыһатын бүтэрбит оҕолору кытта кэпсэттим.
Богдан Семенов, 20 саастаах:
– Мин 9 кылааһы бүтэрээт, Дьокуускайдааҕы Потребительскай кооперация атыы-эргиэн колледжыгар (ЯТЭК ПК) үөрэххэ повар идэтигэр үөрэнэ киирбитим. Төлөбүрдээх үөрэх буолан, туттарсарга ыарахан буолбатах этэ. Кыра сааспыттан повар буолар баҕа санаалаах этим, ол иһин үөрэҕим миэхэ чэпчэкитик барбыта. Идэҕин сөбүлээн талбыт буоллаххына, үөрэххэр кыһалҕалары көрсүбэккин.
Повар идэтигэр, мин санаабар, биир даҕаны куһаҕан өрүттэр суохтар. Тэҥҥэ үөрэммит оҕолорбун кытта билигин даҕаны үчүгэйдик алтыһабыт. Үс сыл номнуо ааспытын кэннэ, дипломмун тутаат, армияҕа барбытым. Онтон биир сылынан чугас доҕорум рестораҥҥа идэбинэн үлэҕэ ыҥырбытыгар сөбүлэһэн, этэҥҥэ үлэлии сылдьабын. Бу курдук повар карьератын саҕалаатым.
Василина Евсеева, 21 саастаах:
– Бу сылга Дьокускайдааҕы инновационнай технология колледжын бүтэрдим. Идэм “Разработчик веб и мультимедийных приложений” диэн буолар. Кылгастык эттэххэ – веб-разработчик. Интернет сайтары уонна көмпүүтэр, төлөпүөн сыһыарыыларын айан оҥорорго үөрэтэллэр. Ол аата сайт тас көрүҥүн уонна иһинээҕи структуратын (код) суруйарга үөрэммиппит. Орто үөрэх буолан, туттарсарбар аттестат орто сыанатын көрбүттэрэ. Оскуоланы үрүҥ көмүс мэтээлинэн бүтэрбитим, ол иһин бүдьдьүөттэн үбүлэнэр миэстэҕэ хапсыбытым.
Үөрэхпэр бастыҥ үөрэнээччилэргэ ыйдааҕы стипендия 4500 солкуобай, ону кытта үрдэтиллибит стипендия эмиэ баар. Мин санаабар, бу хайысханы оскуолаттан саҕалаан интириэһиргээбит уонна үөрэппит киһиэхэ үөрэнэргэ син чэпчэки буолар. Ордук эр дьон баһылыыр хайысхата буолан, бөлөхпүтүгэр 6 кыыс уонна 14 уол буолан үөрэммиппит. Улахан аҥаара, дууһалара талбыт идэлэринэн киирбит буолан, күүскэ кыһаллар оҕолор этэ.
Билиҥҥи үйэҕэ технология уонна IT балысханнык сайда турар кэмэ. Ханнык баҕарар тэрилтэҕэ, кыраҕа даҕаны, улахаҥҥа даҕаны, бизнес-сайт наадалаах уонна үлэтигэр туһалаах. Киһи сайтка олорон элбэх иһитиннэриини билэр, ырыҥалыыр, үөрэтэр. Элбэх туһалаах уопут уонна билии ылар курдук. Практиканы инникитин үлэлиэн баҕарар сиргэ ааһар ордук эбит. Мин талбыт идэм сүрдээх интириэһинэй уонна киһи наар сайдар хайысхата дии саныыбын. Ол иһин, хайаан да идэбинэн үлэлиир былааннаахпын.
Киһи хаһан баҕарар бэйэтин булар
Дарья Семенова, 21 саастаах:
– Дьокускайдааҕы педагогическэй колледжка начаалынай кылаас учууталыгар үөрэммитим. Үс сыл үөрэнэр кэммэр син элбэх оҕо үөрэҕин бырахпыта. Үөрэхпит олус ыарахан этэ, сорох дьон ноҕуруусканы кыайбакка сыыйыллыбыттара.
Учуутал диэн урут-уруккуттан бар дьон ытыктыыр идэтэ. Билигин даҕаны бу уһулуччу суолталаах идэ буолар. Үлэ хаһан баҕарар булуохха сөп, оннооҕор оскуолалар бэйэлэрэ ыҥыраллар.
Бастакы кууруска уруоктар хайдах ааһалларын кэтээн көрөөччүбүт, бүтүн оскуола үлэтэ хайдах барарын эмиэ билбиппит. Иккис кууруска номнуо бэйэбит оҕолору үөрэтэн саҕалаабыппыт, дьэ, ол ыарахан этэ. Түүнү быһа уруокка бэлэмнэнээччибит, күнүһүн оҕолору үөрэтээччибит. Учуутал идэтэ ыараханын онно өйдөөбүтүм.
Мин санаабар, орто үөрэх сүрүн үчүгэй өттө – түргэнник бэлэм идэлээх үлэһит буоларыҥ. Үөрэхпин бүтэрээт, бэйэм дойдубар баран учууталынан үлэлии киирбитим.
Инна Соловьева, 22 саастаах:
– Дьокуускайдааҕы атыы-эргиэн колледжыгар логистика хайысхатыгар үөрэммитим. Үөрэҕим үп-харчы эйгэтигэр сыһыаннаах буолан, элбэх формулалары, докумуоннары үөрэтээччибит. Бэйэм ордук тыл өттүгэр күүстээхпин, ол иһин кыратык ыарырҕатар этим. Ол эрээри ис хоһоонун өйдөөтөххүнэ барыта табыллар.
Баҕарбыт үөрэхпэр бүддьүөт миэстэҕэ тиксибэтэҕим, ол иһин билиҥҥи үйэҕэ наадалаах идэҕэ туттарсыам диэн санаа эмискэ үөскээбитэ. Үчүгэйэ диэн, устудьуон уопсай дьиэтэ баар уонна үрдүк таһымнаах преподавателлэр үөрэтэллэр.
Биһиги өрөспүү-бүлүкэбитигэр логист идэтэ олус наада, холобур, “Айгуль” уонна ФАПК “Якутия” курдук улахан тэрилтэлэр оннук дьоҥҥо өрүү наадыйаллар. Биирдэ коллеһым аатыттан Москва куоракка научнай-практическай конференцияҕа кыттарбар, преподавателлэрим күүс-көмө буоланнар, үһүс миэстэ буолбутум.
Үөрэнэ сылдьан биири өйдөөбүтүм – үп-харчы эйгэтэ миэнэ буолбатах эбит. Ол иһин айар үлэ өттүнэн барарга былааннаммытым. Ол эрээри маннык улахан уопут ылбыппыттан кэмсиммэппин. Киһи бэйэтин аналын хаһан баҕарар тобулар дии саныыбын. Бэйэтин бириэмэтин харыстыыр уонна кырдьык бу идэни баһылыахпын баҕарабын диир киһиэхэ орто үөрэх наада дии саныыбын. Тоҕо диэтэххэ, орто үөрэх кыһатыгар чуолкай хайысхалаах эрэ идэлэр бааллар.
***
Бу курдук орто үөрэх үчүгэй өрүттэрэ быдан элбэх буолан тахсар. Билиҥҥи кэмҥэ орто үөрэх кыһатыттан тахсар специалистар, ону тэҥэ олоҕу тутан олорор оробуочай идэлэр ордук ирдэнэллэр.
Сонуннар
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Тускар туһан | 25.11.2022 | 18:00
Ытаспакка, этиспэккэ, үөрэ-көтө...
Элбэх төрөппүт оҕотугар дьиэтээҕи үлэтин оҥороругар көмөлөһөрө кистэл буолбатах. Сорохтор “тэбис-тэҥҥэ үөрэнсэбит”, “киэһэ аайы ол айдаана”, “айа, стресс” диэн муҥатыйалларын үгүстүк истэбит. Чуолаан дистанционнай үөрэх кэмигэр дьиэтээҕи үлэни толоруу “сэриигэ” кубулуйа сыспыта.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тохсунньу 5 — Германияҕа Мюнхеҥҥа Ньиэмэс оробуочай баартыйата тэриллибит, кэлин бу баартыйа фашист баартыйата буолбута.
Тохсунньу 9 — Гражданскай сэриигэ Арассыыйа соҕуруу өттүгэр сэриилэһэр үрүҥнэр Добровольческай аармыйаларын «хара барон» Петр Врангель баһылаабыт.
Тохсунньу 11 — РСФСР Совнаркома продразверстканы киллэрэр туһунан дэкириэт таһаарбыт.
Тохсунньу 18 – Аан дойду бастакы сэриитэ: Парижтааҕы эйэлэһэр кэмпириэнсийэ Версальга аһыллыбыт.
Игнаций Ян Падеревскай саҥа тутулуга суох Польша премьер-миниистирэ буолбут.
Тохсунньу 21 — Ирландия Өрөспүүбүлүкэтэ тутулга суох буолуутун биллэрбит Ирландия түмэнэ олохтоммут. Тутулуга суох буолуу иһин бастакы кыргыһыылартан биирдэстэрэ буолбут.
Тохсунньу 22 — Злука Актата баттанан, Украина Народнай Өрөспүүбүлүкэтэ Уонна Арҕаа Украина Народнай Өрөспүүбүлүкэтэ холбоммуттар.
Тохсунньу 24 — Арассыыйаҕа Гражданскай сэрии кэмигэр казактары утары охсуһуу туһунан РКП(б) 1КК Оргбюротун дирэктиибэтэ тахсыбыт. Мантан ыла казаактары социальнай бөлөх быһыытынан суох гынар соруктаах маассабай кыһыл террор саҕаламмыта.
Тохсунньу 25 — Антанта Наассыйалар Лиигаларын төрүттүүрү бигэргэппит.
Олунньу, кулун тутарПравить
Бассабыыктар Ф. Лебедев, б.Чижик, П. Кочнев салалталарынан кистэлэҥ хомуньуус тэрилтэтэ үлэтин саҕалаабыт. Соруктара - сэбилэниилээх өрө турууга бойобуой дружиналары бэлэмнээһин. Хаҥас эсердэр эмиэ бу кэмнэргэ террористическэй бөлөх бэлэмнээбиттэр. Манна М. Сабунаев, Е.М. Егасов, Б.С. Геллерт бааллара.
Олунньу 8 — РСФСР Совнаркомун «Кэми аан дойду систиэмэтинэн ааҕыы туһунан» дэкириэтэ тахсыбыт.
Олунньу 14 — Сэбиэскэй Арассыыйа уонна Польша Иккис өрөспүүбүлүкэтин ыккардыларыгар сэрии саҕаламмыт. Ленин өрөбөлүүссүйэни Европаҕа тарҕатар былааннаах ньиэмэстэр босхолообут сирдэригэр кимэн киирбитэ, оттон Пилсудскай баһылыктаах поляктар Польшаны урукку кыраныыссаларынан сөргүтэр былааннаахтара. Сэрии 1921 сыллаахха кулун тутар 18 күнүгэр Украина уонна Белорусия сирдэрин аҥаардааһынынан түмүктэммитэ.
Олунньу 17 — Украина Народнай Өрөспүүбүлүкэтэ Антантаттан уонна АХШ-тан бассабыыктары утары көмө көрдөөбүт.
Бэс ыйаПравить
Бэс ыйын 28 — Версальскай эйэ дуогабара түһэрсиллибит, Бастакы Аан дойду сэриитэ бүтүүтэ.
От ыйаПравить
От ыйын 30 — Омскайга Саха уобаластааҕы земство быраабатын бэрэссэдээтэлэ Василий Никифоров - Күлүмнүүр Судаарыстыбаннай экэнэмиичэскэй сүбэ мунньах депутациятын кытары Арассыыйа Үрдүкү Салайааччытын Александр Колчагы көрсүспүт. Бу сырыытыгар Василий Никифоров - Күлүмнүүр Судаарыстыбаннай экэнэмиичэскэй сүбэ мунньахха Саха сирин наадыйыыларын туруорсубут, ходатайстволары түһэртээбит. Ол курдук земство тэрээһиннэригэр 10 мөл. солк. тыырарга, хааһына харчытынан күндү түүлээх тутарга, присяжнайдар сууттарын киллэрэри түргэтэргэ, Амур тимир суолугар диэри почта трагын тутарга.
СэтинньиПравить
Сэтинньи 14 — Кыһыл аармыйа Омскайы ылбыт. Адмирал Колчак сэриилэрэ үлтүрүтүллүбүттэр.
Сэтинньи 19 — Сэбиэскэй Арассыыйаҕа Бастакы Аттаах аармыйа төрүттэммит.
АхсынньыПравить
Ахсынньы 3 — Канаадаҕа 20 сыл тутуллубут, ол иһигэр иккитэ суулла сылдьыбыт Квебек күргэтэ аһыллыбыт. Күргэ уһуна — 987 м, ортоку систэрин арыта — 549 м.
Ахсынньы 12 — Деникин сэриитин кыһыллар Харьковтан үүрбүттэр.
Ахсынньы 15 — Түүн Дьокуускай гарнизона уонна өрө турбут оробуочайдар утарылаһыыта суох переворот оҥорбуттар, Колчак былааһа суулларыллыбыт. Хаайыыттан босхоломмуттар: Х.А. Гладунов, Степан Аржаков, Л.Л. Даниш уо.д.а. Хаайыллыбыттар: уобалас сэбиэтин коммиссара В.С. Соловьев, гарнизон салайааччыта Каменскай, куорат кулубата Павел Юшманов, Түрмэ начаалыннньыга Сыроватскай, уобалас быраабатын бэрэссэдээтэлэ Василий Никифоров - Күлүмнүүр, Гавриил Ксенофонтов, атыыһыт Кондаков, уо.д.а. Сарсыарданан былааһы Саха сиринээҕи байыаннай-революционнай штаб ылбыт, Саха уобалаһын сэриилэрин командующайынан Болеслав Геллерт буолбут. Аҕыйах күнүнэн ахсынньы 28-гар Болеслав Геллерт өлөрүллүбүт, кэлин биллибитинэн кинини бэйэтин дьоно кыһыллар өлөрбүттэр эбит.
Хаайыыга угуллубут дьону сорохторун суута суох ытан өлөрбүттэрэ: Соловьев, Юшманов, Сыроватскай, эппиһиэрдэр Быков, Каменскай, Климовскай, Сухонин, уруккута полицейскай Вильконецкай, атыыһыт Кондаков уо.д.а. Саҥа былааһы олохтооччулар В.В. Никифоровы, Г.В. Ксенофонтовы, А.Д. Широкиҕы, Р.И. Оросины нэһилиэнньэҕэ аптарытыттара улахана бэрдиттэн тыыппатахтара.
Ахсынньы 18 — Бүлүү уокуругар Колчак салалталаах былаас сууллан сэбиэскэй былаас олохтоммут. Сарсыныгар ревком буоластар хамыһаардарын анаабыт: Орто Бүлүү уонна Мастаах буолаһын хамыһаарынан Гоголев С.Ф., Үөһээ Бүлүүгэ уонна Үөдүгэйгэ Кардашевскай Р.И., Мархаҕа, Ньурбаҕа уонна Куочайга Михайлов С.К., Сунтаарга уонна Хочоҕо - Михайлов И.Г. анаммыттар[1].
Ахсынньы 26 — Бу күннэргэ Дьокуускайга былаас уларыйбыт, уобаластааҕы управление, куорат дуумата, полиция управлениета, казаактар хамаандалара, Колчаак милиисийэтэ үрэллибиттэр. Уокуруктааҕы суут уонна борокуруор надзора эмиэ астаапкаҕа ыытыллыбыттар. Кыһыл Аармыйа Дьокуускайдааҕы быстах кэмҥэ Штаабын начаалынньыга Х.А.Гладунов бу күннээҕи № 11 бирикээһинэн Саха уеһын уонна куорат милиисийэлэрин холбообута уонна начаалынньыгынан А.В.Акуловскайы анаабыта.
Ахсынньы 28
"Холбос" сойууһун II сийиэһэ аһыллыбыт. Сийиэскэ "Холбос" 1919 сыллааҕы үлэтэ, 1920 сылга смета ырытыллыбыттар. Өлүөхүмэ уонна Бүлүү уездтарыгар отделение арыйарга быһаарбыттар.
Соторутааҕыта Саха уобалаһын сэриилэрин командующайынан анаммыт Болеслав Геллерт өлөрүллүбүт, кэлин биллибитинэн кинини бэйэтин дьоно кыһыллар өлөрбүттэр эбит.
ТөрөөбүттэрПравить
Достовалов Семён Васильевич (1919—1944), Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа.
Муус устар 13 — Григорян Грант Арамович (1919—1962), композитор.
От ыйын 7 — Гурвич Илья Самуилович (1919—1992), история билимин дуоктара, ССРС Государственнай бириэмийэтин лауреата.
Атырдьах ыйын 14 — Попов Леонид Андреевич (1919—1990), саха норуодунай бэйиэтэ.
Балаҕан ыйын 2 —
Лонгинов Владимир Дионисьевич (1919—1943), Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа.
Балаҕан ыйын 20 — Донской Феодосий Семенович — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, суруналыыс, социолог-чинчийээччи.
Сэтинньи 25 — Сметанин Тимофей Егорович (1919—1947), саха суруйааччыта, прозаик, бэйиэт, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.
Ахсынньы 26 — Иннокентий Попов — Саха государственнай университетын 1959—1973 сс. ректора.
Ахсынньы 27 — Антонов Николай Климович (1919—2002), тыл үөрэҕин билимин дуоктара, биллиилээх тюрколог, профессор.
ӨлбүттэрПравить
Розанов Василий Васильевич
ЛитератураПравить
Калашников А. А. Якутия. Хроника, факты, события: 1917-1953 г. ч.2. — Дьокуускай: Бичик, 2004.
↑ Ю.И. Васильев-Дьаргыстай Кэрэ кэскил, сырдык дьылҕа иһин охсуһааччы // Умнуллубат киһи / Сивцев В.Т.. — Дьокуускай: ТИД "Кудук", 1997. — С. 59. — 84 с. — ISBN 5-7863-0099-4
|
oscar
|
Сэтинньи 13 күнүгэр П.П.Ядрихинскай- Бэдьээлэ аатынан сынньалаҥ киин үлэһиттэрэ Пестерев Илларион Илларионович, Тютрина Мария Семеновна, Федотова Светлана Семеновна, Осипов Ким Алексеевич уонна мин олохтоох библиотекарь Бочкарева Февронья Юрьевна элбэх улууһу уҥуордаан, уһун айаны айаннаан Таатта улууһугар баран кэллибит. Биһиги барбыт сыалбыт – сорукпут диэн, саха советскай литературатын төрүттээбит суруйааччы, Саха судаарыстыбаннаһын тэрийсибит, сүүрбэһис үйэ саҥатыгар олох- дьаһах чыҥха уларыйыытын оҥорсубут уһулуччулаах политическай деятель, лингвист- учуонай, наука салайааччыта Платон Алексеевич Ойуунускай төрөөбүтэ 125 сылынан, төрөөбүт дойдутун дьонун- сэргэтин, талыы- талба Таатта олохтоохторун, Эҥсиэли хочолоох Нам улууһун сэбиэскэй государственнай- партийнай деятель Максим Кирович Аммосов биир дойдулаахтарын ааттарыттан истиҥник эҕэрдэлээн, улуу киһибит аатын ааттатан , ытыктаан, сүгүрүйэн кэллибит.
Бастаан Таатта Чөркөөҕөр Суорун Омоллоон тэрийбит Чөркөөхтөөҕү мемориальнай музейыгар сырыттыбыт. Онтон Былатыан Ойуунускай үөрэммит оскуолатыгар уонна төрөөбүт балаҕаныгар сылдьаммыт олус астынныбыт. Киһи сөҕүөн курдук, балаҕан иһэ ис- иһиттэн хайдах эрэ сылаас тыыннаах, субу дьон билигин да олороллорун курдук этэ. Ол кэннэ Халамнаайы Эбэҕэ тохтоон, Былатыан Ойуунускай автобиографическай айымньытынан оҥоһуллубут “Оҕо куйуурдуу турара” памятникка тохтоон, сүгүрүйэн аастыбыт. Онтон Ытык –Күөл театрыгар кэлэн , ис сүрэхтэн долгуйан туран Эҕэрдэ сурукпутун ааҕан, сэмэй бэлэхпитин улуу олоҥхоһуппут П.П.Ядрихинскай-Бэдьээлэ “Дьырыбына Дьырылыатта” кинигэтин уонна Нам улууһун туһунан кинигэни туттардыбыт. Бу кэннэ Ким Осипов эҕэрдэ ырыатын ыллаан дьон- сэргэ биһирэбилин ылыан ылла. Маны таһынан, Таатта улууһун библиотекаларын кииннэммит ситимэ туруорбут олус дириҥ ис хоһоонноох кинигэтин быыстапкатын көрдүбүт уонна Евгения Ивановна Шестакова хомуйан оҥорбут, саҥа тахсыбыт, буруолуу сылдьар “Дорҕоонноох тылым хоһооно долгутар алгыстаах…” П.А. Ойуунускай айымньыларыттан, ахтыыларыттан, этиилэриттэн, ыстатыйаларыттан бэргэн этиилэр кинигэтин илиибэр тутаммын олус долгуйдум, үлэбэр- хамнаспар бу кинигэ көмөлөөх буолара саарбаҕа суох.
Былатыан Ойуунускай ыкса доҕоро Максим Аммосов буоларын бары билэбит. Ол курдук, 1932 сыллаахха Ойуунускай тус бэйэтинэн биһиги дойдубутугар, Нам Көбөкөнүгэр кэлэн, Буоратай, Бочоох, Бэдьээлэ олоҥхолорун сурунан, истэн барбыта. М.К.Аммосов ийэтинэн аймахтара Көбөкөҥҥө олорор буоланнар, Ойуунускай кинилэргэ сылдьан, хонон- өрөөн ааспыта диэн уостан түспэккэ, киэн туттулла ахтыллар номох баар.
Улуу убайбыт, саханы саха дэппит Былатыан Ойуунускай, биир дойдулаахпыт Максим Аммосов доҕордоһууларын туоһулаан, биһиги Көбөкөн нэһилиэгэ бу Улуу өрөгөйдөөх күҥҥэ, Былатыан Ойуунускай сылын түмүктүүр тэрээһиҥҥэ сылдьан кэлбиппититтэн олус дьоллоохпут , киэн туттабыт, сүгүрүйэбит.
|
oscar
|
Соторутааҕыта Саха сирин дьонун ус ый куттарын туппут “Эн сулу-скун” биэрии туму1стэннэ. Ыраах улуустар, чуола-ан хотулар, хайдах дабаны өрө дабайар, нууччалыы эт-тэххэ “шанспыт” суох эбит диэн тумуккэ кэллим. Вячеслав Поповтан уратылар бары да биир таһымнаах, маарыннаһар ырыалаах, итэбэспит-быһабаспыт КӨСТӨ сылдьар дьон ыллаан муҥнанныбыт.
В. Попов ыллаабытын кэн-ниттэн куонкуруһу тохтотон, ки-ниэхэ бастакы бирииһи биэ-рэн кэбиһиэххэ баара, кинини баһыйардык ыллыыр суоппар-сылгыһыт тахсыбата биллэр эта. 49 сыл билэр атаһым, биллиилээх байаанньыт, хара маҥнайгыттан “сэниэҕин бараа-ма.ыраатыаҥ суоҕа,шоу-бизнес буоллаҕа” диэбитэ.
Сөпкө эппит эбит. 32 киһиттэн 16 ахсааныгар боро-стуой да ырыанан киириэххэ СӨП. 16-тан 5 бастыҥҥа хапсан финал аҥаарыгар киирэр — олус ыарахан! Дьэ манна “ослиные уши Голливуда” диэбиккэ дылы, шоу-бизнес кэтэх етте: билсии-керсуу, аймахтаһыы, улуустаһыы быган, баһылыыр оруолу ылла. Дьууллуур субэ дьонун нэдиэ-лэ ахсын уларытталлар даҕаны, араас албаһынан “мин эдь-иийбин ейее, аныгыга мин эн киһигин аһарыам”, “улууһуҥ дь-ээдьэтин кереер”, “нэһилиэгиҥ баар-суох ырыаһытын хаалла-раайыккын” уо.д.а. кэпсэтиилэр, угаайылар ханна барыахтарай бу телепуен уйэтигэр? Дьоку-ускай кыра буоллаҕа дии, бары бэйэ-бэйэлэрин билсэллэр. Бэл мин кылгас бириэмэҕэ балай эмэ киһини биллим.
Онон, 16 тэбис-тэҥ ырыаһыттартан (ону дьууллуур субэ дьоно бэйэлэрэ бигэрг-эппиттэрэ, ордук Эрчим) 4 то-лорооччуну чорботон финал аҥаарыгар аһарыахтааххын. Дьэ кими аһараҕын: Саха сирин түгэҕиттэн кэлбит биллибэт-кестубэт биэнсийэлээҕи дуу, эбэтэр бэйэҥ улууһуҥ сааһын тухары сыанаттан туспэтэх, уба-астабыллаах бэтэрээнин дуу? Биллэн турар, бэйэ диэки охту-бакка, кыах бэриллибитин кэн-нэ? СМС-ка хотулар син биир хотторобут — уелээннээхтэрбит сатаан ыыппаттар, интер-неппит НЭДИЭЛЭҔЭ дэҥ кун улэлиир, билиҥҥи майгы си-эринэн. “Сынньанар” кунугэр тубэстэххинэ малыйдаҕыҥ ол. Бэйэм хаалыыбар туох да хом санаам суох — ыапдьан быһа сытыйан кыайан ыллаабатаҕым. Биһиги,хотулар,мае дьиэ серуун салгыныгар уерэнэн куоракка тиийдэрбит эрэ аһаҕас туннуккэ урдэрэн куемэй ыарыытыттан ордубаппыт.
Финал аҥаарыгар Аллараа Халыматтан Наталья Павлова ыллаабыта. Сонно Тулагыттан Лонгина Бережнева тахсыбыта. Иккиэн да биирдик ыллыыр, тас кестуулэрэ биир, уу курдук халыһытан элбэх сыл ыллыы уерэммит ырыаларын толорбут-тара. Иккиэн музыка уерэхтээх,
биЛИҤҤИГЭ ДИЭрИ ол ЭЙГЭҔЭулэлии сылдьар дьахталлар,са-астара араа-бараа.
үс I а стэ тааиыҥ эрэ, хаи-аларын аһарбыттара буолуой? Артыыс аймахтар-даах Лонгинаны буолбакка! Наталья бу курэххэ Өндеруускэ бөһуөлэгиттэн иккитэ кэлэн барда, бөһуөлэгиттэн Черскэйгэ диэри 400-тэн тахса км туунда-ранан харчы төлөөн айаннаата. Айаҥҥа барыта 140 тыһ. солк. ороскуотурда. Арай тэрилтэтэ КӨМӨЛӨСТӨ ини. Билигин мээнэ телеебеттер, эрэбиисийэ ту-тан “нецелевые расходы” диэн суукка да биэрдэҕинэ кенгулэ. Маннык хартыына Томпоттон сылдьар суоппар Дмитрий Жирков, Амматтан кыттыбыт биһиги биир дойдулаахпыт Николай Ковлеков эрдэ туораабыттары-гар көһуннэ.
Аны бастакыттан ситиһиилээхтик кыттан истэх-хэ куоракка 3 ый сытыахха, ту-луур, элбэх харчы наада. Ону хайа биэнсийэлээх кыайыаҕай? Мин 2 ый буолаары сууһунэн тыһыынчаны ороскуоттаатым. Онон,хойут даҕаны Дьокуускайга олорооччулар, чугастааҕы улуустар кыттар курэхтэрэ буолууһу. Курэҕи ыытааччылар “телеви-зорга көһуннуҥ, сулус буоллуҥ” диэн уоскуталлар. 2 мунуутэ кестен ааспыт 256 толорооччуну КИМ ӨЙДӨӨН хаалыаҕай? Фина-листартан киһи барыта Вячеслав Попову, Владимир Иганы эрэ ейдеен хаалбыт буолуохта-ах. Бастакытын — куолаһын иһин, иккиһин — кырдьаҕаһын иһин.
Финалга кыттыбыт дьону олус аһынным. Барыларыгар саатар 10-нуу тыһ. солк. би-эрбиттэрэ буоллар. Ону баара суруктаах, тэриэлкэлээх эрэ хаалаахтаатылар. Теһелеөх бэлэмнэммиттэрэ, ороскуотур-буттара буолуой! Аҥаардас байаанньыттарыгар 12-лии тыһ. солк. төлөөтөхтөрө. Аны ырыа уөрэтээччигэ, таҥаска, бырайы-аска ороскуотуруу — биэнсийэ-лээххэ ботуччу харчы.
Вячеслав Попов кыайыан кыайда. Куолаһыгар эбии музыка уөрэхтээҕэ, ансамблга ыллаабыта, билигин да куорат хомуур кэнсиэртэригэр дьууллуур сүбэ дьонун кытта бииргэ ыллыы сылдьара оруолланна. Биһиги курдуктар сыанаттан ыраахпыт, хам-тум уруу остуолларыгар, балыксыт балаҕаныгар, булчут уутээнигэр сыл баһыгар-атаҕар харса суох ыллаан тыыммы-тын таһаарарбыт, ирдэнэр көрдөбуллэргэ ырааҕынан эп-пиэттээбэппит кестен таҕыста. Ол да буоллар тэрийээччилэргэ улахан махтал, норуокка анам-мыт бырайыагы олоххо киллэ-рэн сэргэхситтэхтэрэ дии.
Инникитин тэрийэр буоллах-тарына манныктары учуоттуул-ларыгар баҕарабын. Биир күрүс
Саха ырыата көрөөччүлэри сы-латар. Билигин 3 ыйы быһа биир киһи ыллаабытын курдук өйдөбүл хаалла. Элбэх норуот-таах Саха сиригэр олорорбу-тунан, араас омук ырыатыгар туспа номинация баара буоллар араас ырыаны истиэхтээх эти-бит. Үлэҕэ кэлбит дьону кытта туохпутун былдьаһыахпытый, кыргыыстыы, узбектыы, татаар-дыы уо.д.а. ыллаатыннар ээ. Бирииһин бэйэлэрин община-лара туруордуннар. Нууччалыы ырыа туспа номинациялааҕа буоллар куонкурус ессе киэркэй-иэх этэ. Бирииһин Дьокуускай аэропорда уйуннун.
Классическай репертуарга туспа номинация хайаан да наада. Аттыбытыгар улуу искусство баарын, норуот театртан ыраах буолан бэйэтэ сатыырынан кэрэҕэ тардыһарын учуоттуохха уонна кердеруеххэ наада. Опе-ралартан ариялары,серенадала-ры умсугуйан ыллыыр учуутал-лар,быраастар,инженердэр суох буолбатахтар. Биэнсийэҕэ оло-рон, бэлэмнэнэн хайдах курдук кэрэҕэ тардыһалларын, кэрэни кэрэхеииллэрин керен астыны-ахпыт. Бирииһи Опера уонна балет тыйаатыра туруордун.
Куонкурус олус уһун, кыт-тааччыларга сылаалаах. Бастакы түһүмэҕи кердөрүмүөххэ да баара, син биир керееччулэр талбаттар. Ыытааччылар тылларын-өстөрүн кичэйэллэ-ригэр баҕарабын. Финал кэми-гэр ыытааччы Георгий Белоусов 50-тан тахсата “доҕоттор” диэтэ, биһиги истэ сатаан баран ааҕарга тиийбиппит. Олус ИСТИҤ тылы кэмэ суох хатылаа-тахха сыппыыра биллэн турар.
|
oscar
|
"Арчы" дьиэтин "Доуобуйам бэйэм илиибэр" рубрикатыгар ыалдьыттаата Вероника Маркова. Вероника эмтээх оттору, этин түспүт маһын ханыылаан бэйэни арчыланарга, дьиэни уоту ыраастанарга сөптөөх ньыманы көрдөрдө, олус тиийимтиэ гына кэпсээтэ.
Арчы
0
1
2
3
4
5
nastya
0
169
ПОЛОЖЕНИЕ ежегодного турнира «Фактор страха Next Level» ко дню Halloween
26/10/2021 12:08
Афиша
0
1
2
3
4
5
pelageya
0
368
МАХТАЛ ЭЙИЭХЭ, ЫТЫК КИҺИМ! Иннокентий Поисеев хоһооно, Альберт Николаев ааҕыыта
20/10/2021 16:47
Дьоллоох киһи бу орто дойду олоҕор ийэ, аҕа тапталын билэр. Бүгүн, махтал тылларын аныыбыт амарах санаалаах, кэтит көҕүстээх, эркин курдук эрэллээх тапталлаах аҕаларбытыгар. Аҕа дьиэҕэ киирэн кэллэҕинэ дьиэ иьэ сэргэхсийэ түһэр, тоҕо диэтэххэ кини саамай элбэх оонньууну билэр, ким да хаһан да кэпсээбэтэх остуоруйаларын кэпсиир уонна кини почти аптаах, араас фокустары көрдөрөр. Хас биирдии оҕоҕо аҕата саамай күүстээх, аттыгар аҕан баар буоллаҕына туохтан да куттаммаккын. Улаатан истэҕин аайы аҕа үтүө холобур буолан бары барытыгар үөрэтэр, элбэх саҥата суох батыһыннара сылдьан араас дьиктини көрдөрөр, ыллыктаах сүбэтинэн салайан биэрэр. Онтон улахан киһи буолан кэпсээн ипсээн дьиэҕэр киирэн кэллэххинэ аҕан киэн туттубут хараҕа туох да атын наҕараадатааҕар улахан наҕараада буолан кынаттыыр. Этэҥҥэ сылдьын күндүттэн күндү дьоммут, ытыктабыллаах аҕаларбыт. Биһиги эһигини таптыыбыт.
|
oscar
|
Биэс уонус сыллар саҥаларын эргин эбитэ буолуо, күһүн алтынньы-сэтинньи ыйдар ыпсыыларыгар Дьааныска хайаларын нөҥүө, Абый үрэҕин үрдүгэр турар үүтээҥҥэ тохсуо буолан тииҥнии кэллибит. Туох да тас сибикини, сибиэни билбэккэ эрэ үүтээммитигэр хас да хоннубут.
Ол сайын атырдьах ыйын саҥата Кейментинов Василий Иннокентьевич – Нонноо диэн хос ааттаах, кэргэнэ, оҕото суох сулумах оҕонньор бултуу сылдьан сүтэн хаалла. Ханна тиийбитин, туох буолбутун ким да билбэт. Оҕонньорбутун ким да түбэһэн көрбөтөх, суолун-ииһин да сибикилээбэтэх. Анаан-минээн көрдөөһүн да суох. Олус судургутук «оҕонньор, арааһа, ханна эрэ, туохха эрэ түбэһэн өллөҕө» диэн буолта. Устунан кини сүппүтүн туһунан сурах умнуллан барда. Буолумуна, кини туох да үгүс-элбэх уруута-аймаҕа суох, тулаайах киһи этэ. Төрүт да Киччэҥ олохтооҕо буолбатаҕа.
Биһиги күнүс бултаан баран киэһэ үүтээҥҥэ мустан хонобут. Биир киэһэ булпутун таҥастаан, киэһээҥҥи аһылыкпытын аһаан утуйаары сыттахпытына, үүтээммит аана оргууй аҕай кыыкынаан аһылынна. Биир бүтүннүү хаар-кырыа буолбут киһи киирэн кэллэ. Хаарын-сиигин тэбэнэн, таҥаһын устубутугар көрбүппүт, били, быһайын сүппүт Нонноо оҕонньорбут эбит. Оҕонньору өлбүтүнэн ааҕа сылдьар уонна үүтээммит абааһылааҕын билэр буоламмыт, Нонноо киирбитин хайдах эрэ итэҕэйбэт курдук тутуннубут. Оҕонньорбут таҥаһа-саба эргэтэ, дьүһүнэ-бодото дьүдьэйбитэ сүрдээх, киһи эрэ дьик гыныах. Ким да айах атан тыл быктарбата. Быһата, оҕонньор бэйэтэ буолбакка, кини үөрэ, абааһыта киирбитин курдук тутуннубут быһыылааҕа. Үүтээн иһэ уу чуумпу буолла. Ол эрээри, оҕонньорбут бэйэтэ саҥа таһааран дорооболосто, кэпсэттэ. Ыйыталаһан билбиппит: оҕонньорбут булду эккирэтэн наһаа ыраах түһэн баран, олох чиэски сиргэ тиксэн хаалбыт. Онно биир былыргы булчут үүтээнин сэмнэҕин булан, икки кыыл табаны бултаан, онтукатын сии-сии сыта сатаан баран, тоҥон, бырда быстан, сылайан-элэйэн дьонноох сири булаары, бу Абый үрэҕин үүтээнигэр сыккырыыр тыына эрэ кэлбит. Оттон «эрдэ, хаар түһэ илигинэ, улахан тоҥоруулар иннилэринэ, кыһын кэлэрин күүппэккэ эрэ кэлиэххин, тоҕо онно сэлээннэнэн сыттыҥ» диэн ыйыппыппытыгар, «сыппычча сытан хааллым» эрэ диэн быһаарбыта. Оннук хас да хоннубут. Биһиги отгулбут бүтэн уонна Өктөөп бырааһынньыгын дьиэбитигэр ылаары, сэтинньи ый 6 күнүгэр сарсыарда эрдэттэн бөһүөлэкпитигэр Киччэҥҥэ киирээри оҥоһуннубут. Оҕонньорбут: «Мин үүтээҥҥэ хаалабын» диэн хаалла.
— Үүтээҥҥэ ас элбэх. Үрдүттэн төһө кыайаргынан аһыы олор, — диэтибит уонна саа сэбэ тэрийэн хааллардыбыт.
Бөһүөлэкпитигэр эрдэ тиийэн, бэрт үчүгэйдик сынньанан, суунан-тараанан, аһаан-сиэн киэһэ миитиҥҥэ, кэнсиэргэ сылдьан, үҥкүүлээн, оонньоон-көрүлээн баран, түүн 3-4 чаас саҕана тарҕастыбыт. Ол баран иһэн, Нонноо оҕонньор икки табаны сиэтэн, хонор, тохтуур ыалыгар кэлбитин көрсө түстүбүт. «Оҕонньор үүтээҥҥэ уһуурдуу оҥостон хаалбыта уонна бачча түүннэри тоҕо кэллэҕэй?» диэн муодарҕаатыбыт. Ол быыһыгар, аны үүтээни уокка былдьаттаҕа дуу диэн дьаархана санаатыбыт. Оҕонньорго тиийэн тоҕо кэлбитин туоһуластыбыт. Көрдөхпүтүнэ, оҕонньорбут сирэйэ-хараҕа хайдах эрэ уларыйан, туран хаалбыт.
— Оҕолоор, ол дойду сатаан хоннорбото, ыксаан, бу атахпынан куотан кэллим, — диэтэ. Биһиги бары оҕонньору кытары дьиэҕэ кутуллан киирэн, сыгынньахтаннарар да бокуойу биэрбэккэ, туох буолбутун туоһуластыбыт. Дьиэлээхтэр туран оҕонньорго чэй кутан биэрдилэр. Оҕонньор утаппыта сүр быһыылаах, чэйин биир тылынан ыймахтаан кэбистэ уонна дьэ манныгы кэпсээтэ.
Оҕонньор үүтээҥҥэ соҕотоҕун хаалан баран киэһээҥҥи аһылыгын аһаары олордоҕуна, үүтээнин ааныттан туох эрэ хара былаах курдук хамсаан кэлбит. Сааһын тухары араас үрэх бастарынан, хайа быыстарынан, өрүс-үрэх эҥээринэн элбэхтик кэрийбит, иччитэх үүтээн бөҕөҕө хоммут, күһээбит-кыстаабыт, бу үүтээҥҥэ эмиэ биһигини кытта хаста да хонсубут оҕонньор урут манныкка түбэһэн көрбөтөх эбит. Оҕонньорбут, төһөтүн да иһин, улаханнык куттамматах. Били хара былааҕа мэлийэн хаалбыт. Онон Нонноо оронун оҥостон, тимир оһоҕун эбии оттон баран, үүтээнин аанын таба быатынан баайан, маһынан олуйан баран оронугар сыппыт. Ол сыттаҕына кинини, аны, үүтээн аанын аттыгар ыйанан турар куруусканан бырахпыттар. Нонноо улаханнык куттамматах. Аны хайдах гынар эбит диэн кэтээн сыппыт. Саатын ииттэн баран түргэнник эһэ охсон ылар гына бэлэмнээн тэллэҕин анныгар укпут. Өр буолбатах, ол сыттаҕына аны үүтээнин аанын таһыттан улахан баҕайытык тардыалаабыттар. Торҕоннообут эһэ кэллэҕэ дуу диэн оҕонньор иһиллээн көрбүтэ таһырдьа онтон атын туох да тыас-уус суох үһү. Дьөрү, тыал да үрбэт эбит. Оҕонньор дьиксинэ саныы-саныы оронугар кэлэн эмиэ сыппыт. Сытарын кытта аанын өссө күүскэ тардыалаабыттар. Оҕонньор саатын хаба тардан ылыан икки ардыгар олуллубут маһы тосту тардан, быатын сутука курдук быһа түһэн, аана иэччэх өттүнэн тоҕо тардыллан нэлэс гына түспүт. Ол гынан баран аһаҕас аанынан тымныыттан атын туох да киирбэтэх. Нонноо дьэ ыксаабыт. Саатынан аан үрдүнэн уонна аан халҕанын хаста да ытыалаабыт. Төһө да «бу үүтээн хоннорбот буолла» дии санаатар, бачча тымныыга түүн оройугар ханна барыай, сырдыар диэри кэтэһиэххэ диэн үүтээнин аанын саба уурунан, оһоҕун эбии оттунан, көрдөһөн-ааттаһан уотун аһаппыт. Онтон, саатын туппутунан оронугар сөһүргэстээн сыппыт. Арай иһиттэҕинэ үүтээнин хоту муннугунан үөһэттэн дьахтар ыллыыр саҥата иһиллибит:
— Аан ийэ дойдум аймаһыйар буолаайаҕын, туруу баран дойдум туоххаһыйар буолаайаҕын...
Онтон атын биир да тылы сатаан истибэтэх. Нонноо дьэ улаханнык куттаммыт. Таҥаһын таҥнан, саатын туппутунан таһырдьа тахсыбыт. Доҕор гыныахха диэн үүтээн таһыгар аһыы сылдьар табалартан икки табаны туппут. Ол сылдьан санаатаҕына, ыллыыр дьахтар үүтээн иһигэр кини киирэрин күүтэн олорор курдук үһү. Нонноо атаҕа үүтээн диэки хайдах да барбат, бааллан хаалбыт курдук буолбут. Оҕонньор икки табатын сиэтэн күнүс дьон барбыт суолларынан Киччэҥ диэки бара турбут, түүн 3 чаас саҕана бөһүөлэккэ тиийбит.
Оҕонньор кэпсээнин сорохпут итэҕэйдэ, сорохпут итэҕэйбэтэ быһыылаах. Ол гынан баран, киһи үксэ, ордук булка-алка, сиргэ-уокка сылдьар дьон, итэҕэйдилэр. Булчуттар хаһан да сымыйалааччылара суох. Ордук эбээн кырдьаҕастара сымыйалыыр диэни букатын билбэт дьон. Ыалдьыбыта буолуо диэҕи отой муус доруобай. Онон, Нонноо оҕонньор туох эрэ көстүбэт күүскэ, айылҕа дьиктитигэр түбэспитэ саарбаҕа суох.
Өктөөп бырааһынньыгын кэннэ ол үүтээҥҥэ табаларбытын көрө, бултуу бара сылдьыбыппыт. Кырдьык, үүтээн аана алдьаммыт, аан үрдүнэн, халҕаҥҥа саҥа ытыллыбыт доруобунньук суола көстөн турара. Биһиги онно хаһыа да буолан хоммуппут. Туох да сибикини билбэтэхпит.
Нонноо оҕонньор кыра тыас-уус, күлүк хамсыырын аайы куттаныа суохтаах этэ. Туох эрэ адьас улаханы көрөн-истэн куттанан куоппут буолуохтаах. Ону, дьон, ол сиргэ хаһан эрэ булчут дуу, туох эрэ дьахтар дуу өлөн баран хараллыбакка, буорга көмүллүбэккэ кута-сүрэ көстүбэт күүс буолан сордоно-муҥнана сылдьара буолуо диэн тойоннообуттара.
Ити түбэлтэ кэнниттэн Нонноо оҕонньор ол үүтээҥҥэ хонуохтааҕар, чугаһынан да ааспат буолбут этэ.
Ньукулай ДЬӨГҮӨРЭП,
Кэбээйи
Тарҕат:
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
Ньурбаҕа «Кыталык» култуура дыбарыаһыгар «Кыым» хаһыат сурутааччыларын кытары…
Сонуннар
Хатырыкка - Өрөспүүбүлүкэ искибиэрэ
Уопсастыба
Саха тылын учууталларын сийиэһэ: кыһалҕа чопчуланна
Сонуннар
“Кыым” суруналыыстара Бүлүүтээҕи ыччат бибилэтиэкэтигэр сырыттылар
Сонуннар
Саха сирин бэрэстэбиитэллэрэ пилота суох аппараттары көтүтэргэ үөрэннилэр
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Гавриил Гаврильевич Колесов аатынан Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Оройуоннааҕы норуот айымньытын киинэ «Олоҥхо Дьиэтэ» “Олоҥхо алгыстаах айана” бырайыагынан Уус Алдан улууһугар ыалдьыттаата.
22 ноября, 2022
Сэтинньи ый 18 күнүгэр Гавриил Гаврильевич Колесов аатынан Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Оройуоннааҕы норуот айымньытын киинэ «Олоҥхо Дьиэтэ» “Олоҥхо алгыстаах айана” бырайыагынан Уус Алдан улууһугар ыалдьыттаата. Бу өрөспүүбүлүкэ 11 Олоҥхо Дьиэлэрэ биир ситимҥэ үлэлиирбитигэр биир бастакы хардыы буолла.
«Олоҥхо Дьиэтэ» оройуоннааҕы норуот айымньытын киинин директора Евдокия Николаевна Иванова Олоҥхо Дьиэтин үлэтин-хамнаһын билиһиннэрдэ.
Өрөспүүбүлүкэтээҕи “Куйуур олоҥхото”, өрөспүүбүлүкэтээҕи “Олоҥхо батл” телевизионай күрэх көрөөччү биһирэбилэ бириис хаһаайына Станислав Иванов олоҥхолоон, “ноо” дэтэн көрөөччү кутун тутта.
“Олоҥхо оҕо хараҕынан” бырайыак автора, М.К.Попова аатынан Майатааҕы оҕо искусствотын оскуолатын преподователэ, биир дойдулаахпыт Анастасия Михайловна Константинова саха култууратын оҕоҕо олоҥхонон уруһуй нөҥүө тиэрдэри кэпсээтэ.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуот уус-уран оҥоһуктарын маастара, Саха Өрөспүүбүлүкэтин куукула оҥорооччуларын Сойууһун чилиэнэ Лидия Михайловна Николаева “Ыһыах”, “Байанай алгыһа” куукуланан композицияларын сырдатта.
Дэгэрэн ырыатынан биир дойдулаахпыт, Олоҥхо дьиэтин фольклорга специалиһа Ларьяна Васильева, кыл кылыһахтаах кырыымпа оонньуутунан Дмитрий Ченянов сэргэхситтилэр.
Тэрээһин түмүгүнэн Мэҥэ Хаҥалас улууһун Г.Г.Колесов аатынан оройуоннааҕы норуот айымньытын киинэ “Олоҥхо Дьиэтэ” уонна Уус Алдан улууһун “Олоҥхо Дьиэтэ” этнокультурнай киин саха норуотун тылынан уус-уран баайын Олоҥхону чинчийиигэ, тарҕатыыга, үйэтитиигэ, сөргүтүүгэ биир сүбэнэн үлэлииргэ сыаллаах Сөбүлэһиигэ илии баттастыбыт.
Поделиться
Печать
WhatsApp
Instagram
Facebook
Похожее
Версия для слабовидящих
Translate
Полезные ссылки
Время работы
Пн: 09:00-18:00
Вт: 09:00-18:00
Ср: 09:00-18:00
Чт: 09:00-18:00
Пт: 09:00-18:00
Обед: 13:00-14:00
Сб-вск: Закрыто
Политика конфиденциальности и использования файлов сookie: Этот сайт использует файлы cookie. Продолжая пользоваться этим сайтом, вы соглашаетесь с их использованием.
Дополнительную информацию, в том числе об управлении файлами cookie, можно найти здесь: Политика использования файлов cookie
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
2020 сыл олунньу 13 күнүгэр Ил Дархан Айсен Николаев Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр от ыйын 1 күнүн Национальнай бэчээт күнүнэн биллэрэр туһунан Ыйаахха илии баттаабыта.
Информация о материале
Эрэдээксийэ
Эрэдээксийэ
02.07.22 20:48
Просмотров: 750
Ыһыах
Еремеев Алексей Ильич
2020 сыл олунньу 13 күнүгэр Ил Дархан Айсен Николаев Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр от ыйын 1 күнүн Национальнай бэчээт күнүнэн биллэрэр туһунан Ыйаахха илии баттаабыта.
Ол эрээри оруобуна хоруона хамсыгын хааччаҕа буолан, икки сыл буолбакка гынан баран, дьэ, быйыл суруналыыстар бастакыларын Национальнай бэчээт күнүнэн ыһыах ыстылар.
Бу үөрүүлээх түгэҥҥэ Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Алексеей Еремеев өрөспүүбүлүкэ сырдатар-иһитиннэрэр эйгэтин айар үлэһиттэрин эҕэрдэлээтэ уонна кинилэргэ туһаайан эттэ:
--Быйыл өрөспүүбүлүкэбит 100 сылын туолла. Үгүс киһи бу күҥҥэ тиийэр баҕа санаалааҕа... Биһиги, дьоллоох дьон буолан, тапталлаах өрөспүүбүлүкэбит 100 сылын уруйдуу көрүстүбүт. Маннык түгэҥҥэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин төрүттээбит дьоммутун саныах, ааттарын ааттыах тустаахпыт. Биллэн турар, кинилэр кимнээхтэрин эһиги бары бэркэ билэҕит.
Ол гынан баран, бастатан туран, мин биири чуолкайдаан этиэм этэ. Өрөспүүбүлүкэни олохтообут дьоммутуттан чахчы өрөспүүбүлүкэни төрүттээбит киһибит -- улуу убайбыт Максим Кирович Аммосов. Кини быйыл төрөөбүтэ 125 сыллаах үбүлүөйэ. Онтукатын ахсынньы ыйга биһиги бэлиэтиэхтээхпит. Ил Дархан анал дьаһала тахсан турар. Суруналыыстар бу улуу киһибит бэлиэ олоҕун-дьаһаҕын, үлэтин ыччакка киэҥник сырдатаргытыгар ыҥырабын.
Билигин история саҥа чахчыларын архыып докумуоннарыттан буланнар, өрөспүүбүлүкэ салалтатыгар биэрэ тураллар. Оччолорго “Өрөспүүбүлүкэ буолар дуу, аптаныамнай уобалас дуу?” диэн улахан мөккүөр үөскүү сылдьыбытыгар, Киин быыбардыыр хамыыһыйаҕа уонна Бассабыыктар баартыйаларын киин кэмитиэтигэр куоластааһын ыыппыттар. Онно ахсаан тэҥ-тэҥҥэ буолбут. Онуоха Максим Кирович сахалартан соҕотоҕун Москуба куоракка сылдьан, ол саҕана Национальностар дьыалаларыгар норуодунай комиссара И.В. Сталины сирэй көрсөн: “Уобалас буолбакка, өрөспүүбүлүкэ буолуохтаах”, -- диэн толлубакка туруорсан, 1922 с. олунньу 16 күнүгэр өрөспүүбүлүкэ буоларын туһунан уураах тахсар. Онтон анал хамыыһыйа тэриллэр. Ол хамыыһыйа 1922 с. муус устар 27 күнүгэр биһиги өрөспүүбүлүкэбитин Декрет быһыытынан олохтуур. Ити түгэҥҥэ диэри күн аайы наар үлэ бара турбут. Онно барытыгар сахалартан Максим Аммосов сүүрбүт-көппүт, түбүгүрбүт. “Сүрдээх улахан дьыаланы оҥорбута” диэн бу билигин архыыптан дааннайдары биэртэлии олороллор. Бу билиҥҥи Саха Сирин кыраныыссатын уонна территориятын кимиилээхтик киирсэн быһаарсыбыт. Ол иһин билигин биһиги дойдулаахпыт, алмаастаах, ньиэптээх, гаастаах, чохтоох, көмүстээх, онтон да атын сир баайдаах киэҥ сири тутан хаалан, баһылаан олоробут. Онон, суруналыыстар, Максим Кирович Аммосов үбүлүөйдээх сылынан кини туһунан киэҥник сырдатарга күүс-көмө буолуҥ.
Иккиһинэн, бары билэргит курдук, 1907 сыл от ыйын 1 күнүгэр “Саха дойдута” диэн бастакы хаһыат тахсыбыта. Ол аата сэбиэскэй былаас олохтоно илигиттэн, национальнай өрөспүүбүлүкэбит тэриллэ илигинэ, Арассыыйа империята муҥутаан сайдан олорор кэмигэр, саха омук бэйэтин тылынан хаһыаттаммыт. Тоҕо “муҥутаан” диэтим диэтэргит, ити кэмҥэ, аан дойду бастакы сэриитин иннинэ, Арассыыйа империята тэтимнээхтик сайдан иһэрэ. Кини национальнай баалабай бородууктата, холобурдаан тэҥнээтэххэ, билиҥҥи Кытай киэнинээҕэр бырыһыанынан улахана. Оннук кыаҕыра сылдьар кэмигэр биһиги курдук аҕыйах ахсааннаах омуктар бэйэлэрэ суруктаах-бичиктээх, тыллаах-өстөөх буоллуннар, онтукаларын сайыннардыннар диэн өйөөн, генерал-губернатор хаһыат таһаарарга анал көҥүлү биэрэн, усулуобуйа тэрийэннэр, “Саха дойдута” күн сирин көрөр.
Ити тугу туоһулуур? Арассыыйа судаарыстыбатыгар биһиги сахалар урут-уруккуттан бэйэбит тылбытын, үгэспитин, култуурабытын сайыннарар кыахтаах этибит диэн. Ол аата биһиги 390 сыл анаараа өттүгэр сөптөөх быһаарыныыны ылыммыппыт.
Өйдүүргүт буолуо, 90-с сылларга улахан мөккүөр бара сылдьыбытын: “Саха Сирэ Арассыыйа судаарыстыбатыгар баҕа өттүнэн холбоспута дуу, биитэр сэриилээн ылбыттара дуу?” диэн. Улуу профессор Георгий Башарин теориялаах, онно “добровольно” диэн этиллэр. Кини уонна кэргэнэ Калисфена Ивановна куруук этэллэрэ: “Бу курдук биир остуолга олорон, тэҥҥэ кэпсэтэллэрин туһугар саха омук нуучча судаарыстыбытыгар баҕа өттүнэн холбоспута”, -- диэн. Ол кэнсиэпсийэни биһиги эмиэ өрө тутуоххайыҥ. Биһиги бэйэбитин хаһан да кимиэхэ да баттаппатах норуоппут. Онон Арассыыйа састаабыгар баҕа өттүбүтүнэн киирбиппит 390 сылынан бу тиэмэни оруннаахтык сырдатаргытар көрдөһөбүн. Аны 10 сылынан нуучча норуотун кытта иллээхтик олорбуппут 4 үйэлээх улахан үбүлүөйэ буолуоҕа.
Үсүһүнэн, итиннэ даҕатан эттэххэ, билигин дойдубутугар тыҥааһыннаах соҕус кэмнэр буола тураллар. Ол иһин дьон-сэргэ суруналыыстартан балаһыанньаны барытын сөпкө быһааран сырдаталларын эрэйэр, көһүтэр. Кинилэр Арассыыйа маннык быһыыга-майгыга ханнык суолунан сайдыахтааҕын, салгыы хайдах буолуохтааҕын, геополитика боппуруостарын, өрөспүүбүлүкэбит бу күчүмэҕэй кэмҥэ экэниэмикэтин, бүддьүөтүн – бүттүүнүн ырытан, анааран суруйаргытын күүтэллэр. Дьоҥҥо объективнай информацияны биэрэргитигэр баҕарабын.
Норуот дьокутаата Мария Христофорова өрүү суруналыыстар бырааптарын, көмүскэллээх буолууларын, өйөбүл миэрэлэрин туруорсар, онуоха бырайыага да элбэх. Сорох өттүн олоххо киллэрэр кыаллыа, сороҕо үптэн-харчыттан харгыстанар. Ол гынан баран, перспектива баар, көмө, өйөбүл буоларга бэлэммит, Ил Түмэн эһигини өйүүргэ үлэлэһэр.
2
0
0
0
0
0
SAKHAPARLIAMENT.RU
Подписывайтесь
на наш канал в telegram
и Будьте всегда в курсе
свежих новостей!
Подписаться
Читайте также
Хайахсыкка Афанасий Илларионов аатынан саҥа оскуола үлэҕэ…
21.11.22 15:05
Туора Күөлгэ А.П. Илларионов аатынан оскуола-саад аһылынна
21.11.22 11:44
Алексей Еремеев: «Михаил Николаев - саха норуотун дьиҥнээх…
13.11.22 11:57
Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев Норуот…
04.11.22 11:15
Поздравление Алексея Еремеева с Днём народного единства
04.11.22 09:12
Алексей Еремеев выступил на заседании Совета по вопросам…
29.10.22 09:56
Спикер парламента Якутии Алексей Еремеев поздравляет с Днем…
05.10.22 10:08
Алексей Еремеев: Президент страны обозначил историческую…
01.10.22 19:48
Комментарии (0)
Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.
Оставьте свой комментарий
Опубликовать комментарий как Гость.
Имя (Обязательно)
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Оставляя комментарии на сайте «Сахапарламент.ру», я подтверждаю, что согласен с пользовательским соглашением сайта. правилами и условиями.
Отменить
Отправить комментарий
Другие новости
Спецпроекты
Саха Сирин «Олохтоох каадырдары промышленноска» бырайыага эдэр ыччаты үлэнэн хааччыйыы бастың практикаларын Бүтүн Россиятааҕы куонкуруhун финалыгар таҕыста
«Олохтоох каадырдары промышленноска» ѳрѳспүүбүлүкэтээҕи бырайыак ыччаты үлэнэн хааччыйыы…
07.12.22 20:49
Госдума сонуннара
2023 сылга үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйэ хайдах буолуоҕай?
Судаарыстыбаннай Дума үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйин (МРОТ) улаатыннарар сокуону ылынна диэн…
07.12.22 20:08
Политика
Мичил Николаев: «Благодарим республику за гуманитарную помощь!»
Как известно, самый молодой народный депутат Государственного Собрания (Ил Тумэн)…
07.12.22 19:51
Политика
Трудовые права мобилизованных будут дополнительно защищены
Председатель Госдумы Вячеслав Володин подчеркнул: выполняя задачи спецоперации,…
07.12.22 18:27
Общество
Подведены итоги конкурса «Призвание - Мама»
На днях подведены итоги Всероссийского конкурса молодых журналистов «Призвание - Мама»,…
07.12.22 14:33
Общество
Юные шахматисты Якутии, Бурятии и Сахалина - на гроссмейстерской сессии
Продолжается работа III Республиканского шахматного конгресса на базе…
07.12.22 12:50
Все новости
Спецпроекты
Спецпроекты
Акция «Я люблю тебя, Мама!»
76 лет Великой Победы
Якутия Помнит/Саха Сирэ умнубат
Новости
Спецпроекты
Саха Сирин «Олохтоох каадырдары промышленноска» бырайыага эдэр ыччаты үлэнэн хааччыйыы бастың практикаларын Бүтүн Россиятааҕы куонкуруhун финалыгар таҕыста
Политика
Мичил Николаев: «Благодарим республику за гуманитарную помощь!»
Политика
Трудовые права мобилизованных будут дополнительно защищены
Об издании
Редакция
Обратная связь
Реклама и услуги
Подписка
Спецпроекты
Архив
Пользовательское соглашение
16+
SAKHAPARLIAMENT.RU © 2020 | Сетевое издание «Саха Парламент». Все права защищены
Учредитель: Аппарат Государственного собрания (Ил Тумэн) РС(Я)
Адрес редакции: 677027, Республика Саха (Якутия), г. Якутск, ул. Кирова, д.18, блок В
Главный редактор: Христофорова М.Н.
Телефон редакции | Факс: +7 (4112) 40‒22‒10
Электронная почта редакции: [email protected]
Регистрационный номер ЭЛ № ФС77-78176 от 20 марта 2020г. выдано федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (Роскомнадзор)
Все права на материалы, опубликованные на сайте www.sakhaparliament.ru, принадлежат редакции и охраняются в соответствии с законодательством РФ.
Полное или частичное использование текстовых и иных материалов с сайта Sakhaparliament.ru на иных ресурсах в сети Интернет и в социальных сетях разрешается только с согласия редакции сайта и гиперссылкой на материал сайта Sakhaparliament.ru.
|
oscar
|
Кытталлар: «Тобуруокап көмүс күһүнэ» тэрээһин кыттыылааҕа, 18 сааһыттан үөһээ. Кыттыан баҕалаахтар балаҕан ыйын 3 күнүгэр 9 чаастан кэлбити бэлиэтэнии кэмигэр заявкаларын биэрэллэр.
Ыытыллар бэрээдэгэ: Күрэх 2 түһүмэҕинэн ыытыллар.
Бастакы түһүмэххэ сэрэбиэйинэн эр киһи уонна дьахтар хоһоонунан хоһуйсаллар. Утарыта хоһуйсааччылар паараларын булуулара көҥүл.
Иккис быһаарар түһүмэххэ бастакы түһүмэх кыайыылаахтара сэрэбиэйинэн хоһуйсаллар, биэтэккэ биир кыайыылаах тахсар уонна Үөһээ Бүлүүтээҕи О.Д.Федорова аатынан Киин модельнай библиотека анал бирииһинэн наҕараадаланар.
Күрэҕи дьүүллүүр сүбэ сыаналыыр.
күрэх
Тэрийээччилэр: О.Д.Федорова аатынан Киин модельнай библиотека, Тобуруокап сынньалаҥ киинэ.
Буолар миэстэтэ, күнэ-ыйа: Үөһээ Бүлүү улууһун Нам нэһилиэгэ, Намнааҕы сынньалаҥ киин.
2022 с. балаҕан ыйын 4 күнэ, 14:30
Кытталлар: «Тобуруокап көмүс күһүнэ» тэрээһин кыттыылааҕа, 18 сааһыттан үөһээ. Кыттыан баҕалаахтар балаҕан ыйын 3 күнүгэр 9 чаастан кэлбити бэлиэтэнии кэмигэр заявкаларын биэрэллэр.
Ыытыллар бэрээдэгэ: Күрэх 2 түһүмэҕинэн ыытыллар.
Бастакы түһүмэххэ сэрэбиэйинэн эр киһи уонна дьахтар хоһоонунан хоһуйсаллар. Утарыта хоһуйсааччылар паараларын булуулара көҥүл.
Иккис быһаарар түһүмэххэ бастакы түһүмэх кыайыылаахтара сэрэбиэйинэн хоһуйсаллар, биэтэккэ биир кыайыылаах тахсар уонна Үөһээ Бүлүүтээҕи О.Д.Федорова аатынан Киин модельнай библиотека анал бирииһинэн наҕараадаланар.
|
oscar
|
Японскай музыка араас жанрдартан саҕалаан, үгэс буолбут уонна бэйэ эрэ жанрдарыттан саҕалаан аныгы музыка араас жанрдарыгар тиийэ, тулалыыр эйгэлэргэ ураты уратылаах сценаҕа, атын дойдуларга хатыламмат. Япония музыкальнай ырыынага 2008 сыллаахха Америка кэнниттэн аан дойдуга иккис буолбута[1]. "Музыка» диэн Термин (яп. (Онгак) икки иероглифтан турар: звук (яп. (Он) уонна комфорт, Тал (яп. (ГАК)[2]. Япония музыкатын бэлиэтииргэ " хогак» (яп. Хо: ГАК, букв. «төрөөбүт дойду музыката»), «вагак» (яп. Вагак, букв. «японская музыка») эбэтэр «кокугак " (яп. Кокугак, кокугак. «национальная музыка»). Үгэс буолбут инструменнары уонна жанрдары таһынан, японскай музыка эмиэ «колодцев ыллыыр» уонна «чааскыны ыллыыр»курдук ураты инструменнарынан биллэр. Атын уратытынан Япония музыката киһи тыынын интервалларыгар олоҕурар, математика отчуотугар олоҕурар[3].
1990- с сыллартан саҕалаан Япония музыка Арҕаа өттүгэр киэҥник биллэр уонна киэҥник биллэр, бастатан туран, дьоппуон, j- rop, visual keei курдук уһулуччулаах жанрдарынан биллэр. Маннык музыка саунтурь быыһыгар аниме эбэтэр видеоигрга киирсэр, Япония култууратын араас фестивалларыгар практическай бөлөхтөр уонна толорооччулар кэлэллэр.
Ис хоһооно
1 История
1.1 Норуот музыкальнай үгэстэрин үөскэтии
1.2 Музыка арҕаа көрүҥүнэн үөскээһинин саҕалааһын
1.3 Байыаннай ырыа
2 Регионнааҕы үгэс
2.1 Строй «ё»
3 Билиҥҥи музыка
3.1 Дьоппуон поп- музыката
3.2 Дьоппуон джаһа
3.3 Дьоппуон рок музыката
3.4 Дьоппуон тимир ырыата
4 Быһаарыылар
История[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Норуот музыкальнай үгэстэрин үөскэтии[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Японияҕа музыкальнай культура былыргыттан баар, ол гынан баран археологическай туоһуларга олоҕурбут былыргы японскай музыка, ону тэҥэ Кытай хроникаларыгар олоҕурбут суруктарга сыһыарыы, олус сыстаҕас уонна биир суол. Бамбук флейта ямо- буэ, былыргы лютня вагон эбэтэр ямо- гото уонна да атын притив инструменнара туһаналлара. 701 сыллаахха Олоҥхо кодексатын быһыытынан, император тиэргэнин музыкатыгар эппиэттээх государственнай орган тэриллибитэ. Омук, бастатан туран, Кытай, музыка, ону тэҥэ ол кэмҥэ баар буолбут норуот музыкатын үөрэтии саҕаланна. Омук музыката Япония мировориятын уонна эстетикатын нуормаларыгар сөп түбэһэр. Ылыллыбыт музыка араас Дворцовай дьаһалларга толоруллар буолла.
Музыка арҕаа көрүҥүнэн үөскээһинин саҕалааһын[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Европейскай музыка Японияҕа Мэйдзи революция кэнниттэн өтөн киирэн барбыта. 1872 сылтан Япония оскуолаларыгар европейскай манерга ырыалары үөрэтии киллэриллибитэ, онтон 1887 сылтан Токийскай музыкальнай оскуола аһыллыбыта, онно Европа уонна Америка деятеллэрэ ыҥырыллыбыттара.
Японияҕа европейскай музыка пропагандатыгар биллэр оруолу Москватааҕы консерватория выпускнига, Токийскай университет философиятын преподавателэ, 1893-1914 с. немец Рафаэль фон Кебер оонньообута. Кини, чуолаан, 1903 с. Японияҕа бастакы европейскай Опера туруутугар пианиноҕа доҕуһуоллаабыта.
1920- с сыллар бүтүүлэригэр дойдуга бастакы популярнай музыка үөскээн эрэр, үгүстэригэр Америка эстрадатын үтүктүү этэ. Жанр "рюкок" (яп. Онно " популярнай ырыа»диэн ааты ко:к). Чуолаан бу жанрга, дьоппуон ырыаһыттара үгэс буолбут ырыаларын уларыттылар, холобур кобуси, классическай Европа дойдуларыгар. Рюкок жанр быһыытынан өссө ааспыт үйэ 60- с сылларыгар диэри олорбута уонна ол кэмтэн ыла икки хайысхаҕа, энка уонна попсуска сөп түбэһиннэрэн икки хайысханан арахсыбыта.
Инникитин жанр тахсарыгар бастакы ыҥырыынан Катяша ырыата (яп. Туох да көҥүлэ суох Катяны үллэстии " Роман Николаевич Толстой «тиллии» романын сабыдыалынан симпозиторынан суруллубут. 1914 сыллаахха композиция аан бастаан ырыаһыт Мацуьа толорбута уонна ол кэмҥэ олус популярнай буолбут, онно кытта 20 000- тэн тахса пластмасса атыыламмыта. Сорох чинчийээччилэр санааларынан, бу Япония музыкатыгар, «Япония народнай уонна арҕаа музыка гибрида» диэн бастакы «арҕаа»ырыалара этэ. Ырыа дьоно- сэргэтэ арҕаа музыкаҕа интэриэһи биэрбиттэрэ, 1937 с. дойдуга саамай киэҥник биллибитэ. Ол иннинэ, өссө 1934 сыллаахха японскай опера үөскүүр.
Бу кэмҥэ, доҕор- атас Япония музыкальнай сценатыгар саҥа ааттар тахсан эрэллэр, оттон композитордар омук жанрдарын интэриэһиргээн эрэллэр, ол быыһыгар джаз баар. Бастакы итинник эксперимент-композитор Масао Когда уонна ырыаһыт Итиро Фудзия ыыттылар. Кинилэри «Сакэ ваида ка тамэики ка» (яп. Дьон аньыыларын- хараларын, аньыыларын- хараларын, аньыыларын- хараларын«) 1931 с. дойдуга толору хит буолан, фудзия брунер быһыытынан, онтон гитараҕа кэтэрдэҕинэ, аньыыларын- хараларын үллэстэр. Атын ырыата «о кэтэ» (яп. Шишигин, «холмтан») 600 тыһыынчаттан тахса копия атыыланар. Үгэргээн эттэххэ, Фудзия аҥаардас бэйэтин санаатын толоруу мандарын оҥоруутуттан саҕаланан эрдэҕинэ, бу куһаҕан тониох курдук ылыныллыбыта, оттон бэйэтэ уһуллубута, биир да преподаватели көмүскүүр буолан, уһуллубута.
Байыаннай ырыа[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Ол гынан баран, барыта 1937 сыл сайыныгар Ньукулай «норуот ырыалара» (кокумин ка:?), Япония музыкатыгар улахан биһирэбили ылбытын туһугар, ол гынан баран сыыйа- баайа, ити «Япония байыаннай ырыалара»диэн ааттанар дьон көстүүлэригэр тириэрдэр. Бу жанр гунка (дьоп. 軍歌?), XIX- с үйэ ортотугар курдаттыы көстөн кэлэн Япония армиятыгар байыаннай да ырыалар, оркестрдар дуу, хоролор дуу бааллара. Дойду тас өттүгэр бу тиэрмин сэрии бүтүөр диэри Япония байыаннай ырыалара эрэ ааттаммыттарын үрдүнэн, Японияҕа гункаҕа ханнык баҕарар байыаннай ырыалар, ол иһигэр атын дойдулар.
Сэрии кэмигэр музыканнар үксэ байыаннай ырыалары суруйарга, толорорго күһэллибиттэрэ, ол иһин милитаризмы пропагандалааһыҥҥа түбэһэн, бэлиитикэ кэнниттэн кириитикэлэммиттэрэ. Ол кэмҥэ, үгүстэр кэлин кэмсиммиттэрэ, холобур, кинилэр ортолоругар элбэх байыаннай уонна патриотическай харитердар автордара буола сылдьыбыт Юдзи Косэки композитора эбит. Сэрии кэнниттэн байыаннай ырыалар тыйыс табаҕа түбэстилэр, оннооҕор Япония ырыатын историятын үөрэтэргэ кыһамматтар, сорохтор "фроҥҥа буойун ыытарга ырыа" (дьоп. Ол эрээри, манна киһи аймах туох киһитий?) киһи быраабын араҥаччылыыр тэрилтэ сүрүн музыкальнай темата буолбута. Бу ырыаларга көрдөрүллэр сүрүн биричиинэлэрин ортолоругар националистическай характер баара. 1946 с. " норуот ырыаларын» сөргүппүтэ эрээри, номнуо историческай ырыалар тустарынан программаны быһыытынан ылыныллыбыттара, онно эрэ сөп түбэһэр кыахтаммыта.
Регионнааҕы үгэс[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Япония музыкатыгар икки сүрүн музыканан арахсаллар: рюкюк (окинавия) уонна айнская.
Строй «ё»[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Звукоряд строя «ё» от ноты «Ре» с добавлением нот «Фа» и «До»
«Е» диэн дорҕооно дьоппуон үгэһин, дьоппуон үгэһин тутуһар, дьоҥҥо- сэргэҕэ ырыаҕа- тойукка ураты буолар. Билиҥҥи кэмҥэ «е» дорҕооно норуот музыкатыгар эмиэ сыһыаннаах. «Рюкюйский строй» диэн ааттаах, барыны- бары «е»туһаттан тахсар.
Билиҥҥи музыка[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Урут Японияҕа "каекек" диэн арҕаа стилинэн музыканы бүтүннүү ааттаабыттара эрээри, 1990- с сыллар саҥаларыгар Япония музыкатыгар быһыы- майгы Америкаҕа уонна Европаҕа үөскээбитэ-бары жанрдар бытарыйан, бутуллан хаалаллара. Дьоппуон музыкатын урукку категориялара бары ис хоһооннорун сүтэрбиттэр, эбэтэр туох эрэ атын, оттон «кекек» диэн термин«эмэгэттэргэ»эрэ туһаныллыбакка хаалбыт. Оччолорго дьоппуон музыкальнай маҕаһыыннара просто уонна табыгастаах атыылаһааччылар табыгастара Япония поп- музыкатын аныгы дьоппуоннар «J- pop» курдук категориялыырга быһаарбыттар, оттон экки хомуньуустара «каеке»диэн ааттаммыттар. Билигин маҕаһыыннар түөрт полкаларга музыканы оҥороллор: J- pop (японская поп- музыка, арҕааҥы поп- музыка, энк (урукку дьоппуон баладата) уонна классическай музыка. Урут каекека диэн ааттанара, билигин тэтиминэн эбэтэр тэтиминэн көрөн.
Дьоппуон поп- музыката[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Япония поп- музыка 1990- с сыллардааҕы курдук үөскээбитэ, оттон кини силис тардыыта өссө 1960- с сыллардаахха бэлиэтэммитэ, Японияҕа The Beatles курдук бөлөхтөр бааллара. Ол саҕаттан саҕалаабыт жанр быһыытынан билигин даҕаны кекек (яп. (Каэ: кеке, "лирическэй исполняющая музыка"), кини 1920-1980 сс. Япония поп- музыкатын этаба этэ, ол кэнниттэн дьоппуон жанрын доминациялыыр формата буолбута.
Выступление королевы японской поп-музыки Аюми Хамасаки в 2008 году.
Япония популярнай музыка сайдыытыгар инники түһүмэхтэртэн уратыларга, дьоппуоннар манерга анаммыттара. Аны арҕаа музыкаттан Япония үгэс буолбут музыкатыгар суох элеменнэр ылылыннылар. Билиҥҥи музыка сыыйа- баайа Япония пентатоникатын уонна үгэс буолбут мелодияларын уонна хаамыыларын, композицияларын туһанан суруллубут композицияларын дойду олохтоохторугар киэҥник биллэллэр. Сыыйа «саундо группа " (яп. Ол иһигэр the Beatles туһаайыытынан баар «бөлөх дорҕоонноро») Япония музыкатын уонна саҥа, «арҕаа» тииптээх бөлөхтөр икки ардыларыгар көс дорҕооннор баар буолбуттара.
Дьоппуон термин аан бастаан Арҕаа манерга суруйбута. Дьиҥэр, аан дойду үрдүнэн бүрүүкээбит евробит жанрын вокалиһа аа Мицухиро Хидак Европа жанрыттан таһаарыылаах буолар диир. Ол да буоллар, «J- POP» диэн өйдөбүл өссө уопсай, онон киниэхэ 1990- с сылларга ордук популярнай рок- бөлөхтөр сыһыаннара буолбуттара, оттон сорох музыканнар жанрга сыһыаннаах буолан, айымньыга ис хоһоонноох матыыптары үөскэппиттэрэ. 1990 с.Япония дорҕоонун индустриятыттан ураты, Япония дорҕоонун индустриятыттан ураты (кини им- индустриятыттан ураты) Япония дорҕоонун холбуур термин курдук pop- popands сыһыарбыта.
Аан бастаан Япония попсатын сценатыгар Доминациялыыр мусукааннар (яп. Бүтүн дэлэгээссийэттэн (Бүлүүттэн), кини Музыканнартан 1990- түү тыһ. солк.. Бу толорооччулар ортолоругар 1990- с сыллар саҕаланыыларыгар Нам норуодунай ырыаһыта, 1995-1997 сс. музыкальнай сулус буолбут эдэр дьоппуоннар бөлөхтөрө эмиэ бааллар. Кини кэлиҥҥи гярусса мода элеменнэрин укта, холобур, кыргыттар «мини- юбка + саппыкы " стилин копиялаан, солярияҕа курдук элбэх бириэмэни ыыталлара. 2009 с. «модной иконой Японии 1 нүөмэрдээх» диэн ааттаммыта, ону тэҥэ куоластааһыҥҥа Хамасак Аюми — музыкальнай жанрынан сүрүн утарсааччытын быһыытынан биллибитэ. Ону аныгыскы стилинэн аныгыскы нүөмэргэ "Оросохотох" диэн ааттаабыттар. Но В это время термин разгляется и модным языком, наполнивается молодые девушки, секс- и дорогую жизненными ценами. Итини сэргэ гяру- муода Байҕал таһыгар популяризацияланар уонна тас көстүүтэ уларыйар.
2000- с сыллар саҕаланыыларыгар хамсааһын көҕүлээһинэ Япония поп- музыкатыгар эрэллээхтик хардыылыыр. Ол лейлэҕэ сурулла сылдьар музыканнар ортолоругар Куолакт, Быһыылаах- таһаалаах Дуораан, Хатылы, о.Д. А. Кнн, Avex Group — Япония поп- культуратын салайар.
Дьоппуон джаһа[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Сорох сыаналыылларынан, Японияҕа аан дойдуга саамай элбэх киһи олорор. Итини таһынан джаза — АХШ саамай төрөөбүт дойдутугар-Япония култууратын кытта булкуһууга олоҕурбут «Азия-Америка джаз» жанр баар. Аан бастаан Япония уонна Америка кириитиктэриттэн тахсыбыт Америка джазатыгар аан бастаан утаа Япония уонна Америка критиктэриттэн тахсар Америка джазатыгар аан бастаан дьоппуоннары уларыппакка, аан бастаан норуот мелодияларын кытта эксперименнэринэн биллэрбиттэрэ. Сорох критиктар этэллэринэн, дьоппуоннар дзэн- буддизм идеалларын уонна атмосфератын көрдөрөр. Билигин Япония джаза сценатын киинэ Токиоҕа сытар; ол кэмҥэ, үгүс толорооччулар атын куораттартан кэлэллэр.
Дьоппуон рок музыката[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Рок метала-Япония сцената киэҥ. Дьоппуоннар рок бөлөхтөрө, холобур, The Alfal бөлөх 100 000- тэн тахса киһилээх аудиторияны хомуйаллар. Сорох бөлөхтөр аан дойду жанрдарыгар, холобур, саҥа романтикаҕа кылааттарын оҥордулар. Улахан ситиһиилэр биир эрэ Японияҕа 79 мөлүйүөнтэн тахса дисканы атыылаабыттара уонна Голливуд аллеяҕа бэйэтин сулустарын ситиспит бастакы бөлөх буолбуттара. Онуоха Япония металлистара бэйэлэрэ бэйэлэрин- бэйэлэрин " территорияларыгар «үгүстүк тахсан музыкальнай былааҥҥа дьайаллар.
Дьоппуон тимир ырыата[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Loudness в современном своём составе выступают в Гамбурге, Германия в 2010 году
Япония металын пионердара 1975 сыллаахха тахсыбыт хард- рок бөлөх уонна хви- рок бөлөҕө 1981 сыллаахха тахсыбыт Лоудуднай бөлөх уонна гитарист, Акир Такасаки олус биллэр. Аатырбыт вокалист Эйдзо Сакамотаны салайбыт атын култуура бөлөҕүн кытары ити үс бөлөхтөрү эдэр японскай метал- хамсааһыны салайбыттара. Кинилэр барыта 80-90 сс. арҕаа дойдуларга үчүгэйдик биллэр кыахтаммыттара эрээри, ол кэмҥэ японскай тыраахтары оччолорго арҕаа металл музыкатыгар биллэллэрэ. Ону тэҥэ 1982 с. көстүбүт стилистиканы, сүргэни көтөҕөр бөлөҕү эмиэ ыарырҕатан, мелодичнай металл- дорҕооннору кытта ситимнээн суруйуохха сөп. Аан дойду биир биллэр металл- коллектива, ону таһынан бэйэтин иһигэр баар таһырдьа иистэнньэҥ имидж оҥостор ураты табыгастаах. Группа вокалиста- Демон Когурэ группа распадын кэнниттэн ситиһиилээхтик сольнай карьеры саҕалаабыта уонна Япония поп- культуратынан сибээстээн ахтыллыбыта. 44 Magnum, Show Yakum, ЗАБАЙКЕР TIGER, Eарhaker уонна хойутаан бөлөх буоланнар, атын биллэр бөлөхтөрө.
Бу кэмҥэ эдэр гитарист Её Её (яп. 1) кэнэҕэски кэнгириэс новаторынан буолбут хэм- метал- группа кыттыылааҕа буолла. Коллектив өссө 1979 сылтан (официальнайа суох) баарын үрдүнэн, 1985 с. СИНГЛОМ I 'ЛЛИНГ" (яп.) сэриигэ аналлаах Вьетнамҥа. Инди- бөлөхтөр ахсааннарыттан тахсан атыттарга маарыннаабат буоланнар,Хидэ даҕаны арҕааҥҥы гм- металл- бөлөхтөр уобарастарын туһанар буоланнар, атын бөлөхтөр стандартнай металл имиджин туһанар кэмнэригэр, оттон Хидэ сүгүрүйэр киһилэрэ. Сотору бөлөх Мейдьор- статуһу ылан Япония саамай ситиһиилээхтик рок бөлөх буолла. "Айымньыгыт ис хоһооно тугуй?" диэн ыйытыыга хоруйдуур.» Psychelic VIII Viiifalishal Sholi «(»визуальнай шок буруйу оҥоруу, визуальнай шок буруйу оҥоруу«) курдук сыаналаатым. Бу суолу дьоппуон рок коллективтара эмиэ хатылыырга быһаардылар. 1980- с сыллардааҕы бөлөхтөр үгүстэрэ гэм- металы толорбуттара, оттон тирээн турар имидж оҥостубуттара: кинилэр ахсааннарыгар Хapан уонна COLОР (англ.). Бүтэһик, Томпо «Динамит» диэн Вокалист, кэлин 1986 сыллаахха биир улахан лейбердэртэн биирдэстэрэ Filll. Бу бөлөхтөр айар үлэлэрэ, сүнньүнэн, арҕаа (сүнньүнэн Америка уонна Британия) гэм- метал курдук этэ.
Ити бөлөхтөр көстүүлэринэн, икки сүрүн хайысханан арахсаллар: биирэ глэм- метал сабыдыалыгар, иккиһэ хифу- металга тиийэ сылдьыбыта. Кэлин дьоппуон уонна Япония металын маннык сөп түбэһиннэрэн биэрэллэр. Ол гынан баран, 90- с сыллар саҕаланыыларыгар Япония метала-сцена кризиһи туораабыта, үгүс сүрүн бөлөхтөрү уонна 1998 сыллаахха олохтон барбыт хас да биллэр музыканнары өлбүтэ.
90- с сыллар бүтүүлэригэр хоҥнон баран, 2000- с сыллар бүтүүлэригэр Япония пауэр- метала оскуолаларын үөскэтэн, Galneryus, Concero mon уонна Versalles, ону тэҥэ сольнай үлэлэргэ гитаристар-виртузтар хидзаки уонна Омурҕан бииргэ үлэлээһиннэрэ саҕаламмыта. Бу бөлөхтөр бары арҕаа пауэр- металлартан уратылаахтар-неоклассик ырыатын- тойугун хомуурунньуктарга уонна уопсай кыамталаах симфоническай дорҕооннорго тирэҕирэллэр. 2000- с метал бүтүүтүгэр но- вижуал кея бөлөҕөр биллэр- көстөр сабыдыалы оҥорон, The Gaztte, Nогod, Dogod, Drou Opera курдук коллективтарга биллэр- көстөр виртуальнай уонна ыарахан бөлөхтөрү түмтэ.
Японияҕа экстремальнай метал сцена баар, сорох коллективтар аан дойду түһүлгэтигэр уһукталлар, сүнньүнэн блэк- дэ- бөлөх мелодик- дэ- бөлөхтөрө, Заболев, Сход, о.Д. А. Кинилэри таһынан экстремальнай музыка элеменнэрэ кэккэ аныгы видуал- кей- группалартан бэлиэтиэххэ сөп, ол гынан баран Гру- металы уонна металкордаах эксперименнэр, ол кэмҥэ бэйэтин жанрын таһыгар тахсыбакка хаалаллар.
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0_%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B8
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Дьоппуон_музыката&oldid=383599»
Категориялар:
Дьоппуон култуурата
Музыка
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын бырайыактарга
Викисклад
Атын омук тылынан
العربية
Boarisch
Ελληνικά
English
Español
Eesti
Suomi
Français
Gaeilge
Galego
Magyar
Հայերեն
Bahasa Indonesia
Italiano
ქართული
Қазақша
한국어
Lietuvių
Norsk nynorsk
Norsk bokmål
Polski
Português
Română
Русский
Српски / srpski
Svenska
Türkçe
Українська
Tiếng Việt
中文
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 17:12 3 Балаҕан ыйын 2022 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Дьааҥы оройуонун биир бөдөҥ сопхуоһа “Адыаччы” ыраах сытар Боруулаах уонна Табалаах диэн икки отделениелаах этэ. Табалаах нэһилиэгин дьоно Аҕа дойду сэриитин кэмигэр судаарыстыбаҕа кииһи, тииҥи, саһылы кыайа-хото туттаран биллибиттэрэ.
Кинилэртэн биир бастыҥнара Эверстов Иннокентий Гаврильевич буолар. Лэгиэнтэй үчүгэй кэпсээнньит, сэһэнньит, былыргыны уонна аныгыны тэҥнээн кэпсиирин сөбүлүүр оҕонньор этэ. Биирдэ кинини кытары кустуу сылдьан “40 сыл устата бултаабыт кэмҥэр туох быһылааннары көрсүбүккүн кэпсии түс эрэ” диэн хаайбыппыт. Онуоха Чуорунай диэн булчут ыттаах этим диэн кэпсээнин саҕалаабыта.
— Биирдэ атынан уон көстөөх сиргэ ыппын батыһыннаран айаннаатым. Аара хонон аҕам бултуур үүтээнигэр тиийэн кэллим. Үүтээн үс киһи сытар ороннооҕо, көмүлүөк оһохтооҕо, таһыгар сэргэлээҕэ. Манна хас да сыл устата эспэдииссийэ дьоно олоро сылдьыбыттар. Үүтээн иһэ барыта орун-оннугар эбит. Аппын илин атахтарын кыаһылаан баран, кыра көлүйэ кытыытыгар ыытан кэбистим. Ол кэннэ ыппын көх гынан оттук маспын бэлэмнээтим. Ыппын хайыппыт маспын таһарга үөрэппитим, аһыыр миискэтин эмиэ бэйэтэ ытыран аҕалааччы. Оччоҕуна эрэ аһатааччыбын. Оттон аппын куска-хааска үөмэргэ үөрэппитим. Бултуурбар үксүн сиэтэ сылдьарым. Оччоҕо ханнык да ат сиргэмтэҕэ суох буолар, киһини доҕор оҥостор, эрэнэр.
Сарсыныгар аппын миинэн бултуур сыһыыларбын көрө бардым. Эбиэт кэннэ эргийэн үүтээн аны биир өттүн кэрийдим. Кыра күөллэр тоҥон чарчыйан эрэллэр этэ, кыра үрүйэлэр эмиэ мууһунан бүрүллүбүттэр. Куобах ороҕуттан ураты тугу даҕаны көрбөтүм. Хаар түһэ илик буолан, туох да суол-иис биллибэтэ. Киэһэлик аппын эмиэ кыаһылаан баран ыыттым. Үүтээммэр кэлэн көмүлүөкпүн оттон, аһаан-сиэн баран утуйдум. Арай түүн үс чаас саҕана ытым тугу эрэ сибикилээн үрдэ. Сарсыарда турбутум хаһыҥнаабыт, сир тоҥон, атах тыаһа лоһугурас буолбут. Манныкка ат туйаҕын тыаһыттан улахан булт ыраахтан күрэнэр, ол иһин сатыы бардым. Тайах, эһэ суоллара көстөллөр. Чуорунайым саҥа сиргэ хаһан да куота барбат, кэннибиттэн оргууй батыһар. Үөрэтиим оннук этэ.
Уопсайынан, тугу сатыырбын өйдүү сатыыр курдуга, сирэйбин-харахпын одуулааччы. Бэйэтэ олус оттомноох, сахалыы өйдөөх ыт этэ. Дьиэбэр кэллэхпинэ, ытым өйө-төйө ыһыллыбатын диэн, бөһүөлэктэн үс биэрэстэ тэйиччи сиргэ соҕотоҕун олорор оҕонньорго хаалларааччыбын.
Күнү быһа сирбитин кэрийэн, туох баарын сибикилээн баран дьиэбитигэр төнүннүбүт. Мырааны түһэн иһэн көрдөхпүнэ, арай ыҥыыр тутуурдаах биир киһи аппын батыһа сылдьар эбит. “Бачча ыраах сиргэ ким кэллэҕэй?” диэн дьиибэргии истим. Ол киһи аппар чугаһаатаҕына, биирдэрэ иннин диэки ойон биэрэр. Өйдөөн көрбүтүм – эһэ эбит. Дьэ ыксаатым, саабын илиибэр ыллым. Ытым сыт ылла даҕаны ыстанан кэбистэ. Тиийэн, үрэн моргуйда, тула кулахачыстылар. Ити кэмҥэ эһэ миигин көрөн, кэлээри сүүрэн истэҕинэ, ытым эмэһэтиттэн ытыран баран, түөрт атаҕынан хоруйан тохтотто. Кыыл часкыйа түһэн баран, аны ыты эккирэттэ. Ити курдук кыыл миэхэ кэлээри гынарын үстэ тохтотто. Эккирэтиһэн биир түгэҥҥэ хойуу талах иһигэр киирэн истэхтэринэ ытан саайдым. Эһэ часкыйа түһэн баран сүтэн хаалла. Эмэһэтин сиирэ-халты таптарда быһыылаах. Ону даҕаспытынан ытым бэрт куһаҕаннык «ньах» диирин иһиттим.
Хойуу талахха сэрэҕэ бэрт диэн, атым үрдүттэн көрөргө сананным. Ыҥыырдаан баран оргууй аҕай талах быыһынан хаамтардым. Балай эмэ хаамтардым даҕаны туох да сибики биллибэт. Арай өйдөөн көрбүтүм, ытым илин холо сытар эбит. Чуорунай бэйэтэ уонча миэтэрэлээх сиргэ ыйылыы-ыйылыы сытар. Холун ылан миэстэтигэр тутан баран, сэрэнэн баайдым уонна ыҥыырга сытыаран үүтээммэр аҕаллым.
Ыта суох аны бултаан бүттэҕим. Сарсыарда туран Чуорунайбын тыынын салгыырга илиим көтөҕүллүбэтэ. Ороҥҥо сытыаран баран туох баар аһым тобоҕун иннигэр уурдум. Ол кэннэ ытыы-ытыы сүүһүттэн сыллаатым. Уонча сыл бодоруһан бииргэ бултаабыт доҕорум эмиэ ытыы-ытыы сытан хаалбыта.
Бу кэпсээни мин Табалаахха Степан Юмшановы кытары кустуу сылдьан Лэгиэнтэйтэн истибитим.
С.С. Колесов.
Нам, Кыһыл Сыыр.
0
0
Навигация по записям
Күүстээхтэр, быһыйдар, сымсалар. Кэрэ Киһи Уола
Күүстээхтэр, быһыйдар, сымсалар. ААППЫЙ
Маны ааҕыҥ
ОЛОХХО ТАРДЫҺЫЫ
Олох оонньуута (КЭПСЭЭН)
Адьырҕалыын киирсии
Булчут кэпсээнэ
Күүстээхтэр, быһыйдар, сымсалар. ААППЫЙ
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
Саха Автономиятын үөлээннээҕэ
Сонуннар
Ахсынньы 3 күнэ – Юрист күнэ
Уопсастыба
Санкт-Петербурга Семен Новгородов аатынан искибиэргэ өйдөбүнньүк бэлиэ баар буолла
Сүрүн
Ил Дархан юристары идэлээх бырааһынньыктарынан эҕэрдэлиир
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Хоһоон уонна хоһоонньут туһунан кэпсэттибит. Манай омонимынан хоһуйарын сэргээтибит. Хоһоон аахтыбыт.
1. Оҕо саас хоһооҥҥо сирдиир
2. Поэзия толоонун сэгэтэн
3. Поэт олоҕо сиэртибэлээх
4. Хоһоон муусуката (омоним, рифма, аллитерация, ода)
Хоһоону кириитикэ нөҥүө быһаарар саахымат харахтара (хара-үрүҥ, сырдык-хараҥа, үтүө-мөкү, тыйыс-истиҥ, күүстээх-мөлтөх, киэҥ-кыараҕас, ода)
|
oscar
|
Дьокуускайга бөҕү арааран хомуйууга бэлэмнэнии үлэтэ ыытыллар. Федеральнай үбүлээһин көмөтүнэн куорат араас оройуоннарыгар контейнердар атыылаһыллан туруорулуннулар диэн куорат баһылыгын солбуйааччы Роман Сорокин иһитиннэрдэ.
ОДьКХ уонна энергетика Министиэристибэтин мунньаҕар эппитинэн, өрөспүүбүлүкэҕэ федеральнай бүддьүөттэн бу сыалга 40 мөлүйүөн тобоҕу наардаан уурар контейнердары атыылаһарга көрүллэр диэтэ.
Баһылык солбуйааччыта бырааба салайааччыларыгар үлэҕэ кыттыһалларыгар, кылгас болдьох иһигэр бэйэлэрин сирдэригэр-уоттарыгар баахтар турар миэстэлэрин булалларыгар, балаһааккалары бэлэмнииллэригэр, бөҕү, тобоҕу наардаан хомуйарга куорат уопсай санитарнай туочукаларын үлэтин бэлэм оҥороллоругар сорудахтаата.
Сонуннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Дьэ, ыарахан сыыппаралар... Бу кэннигэр төһөлөөх киһи олоҕун отуора кэһиллибитэ, сүтүктээхтэр харахтарын уута тохтубута буолуой? Айманыы, хараастыы... Ордук ыарыылааҕа – кыра оҕолор ыалдьыылара. Бүгүҥҥү туругунан күн аайы 50-тан тахса ыарыһах эбиллэ турар. Хаһан тохтуур ыарыы эбитэ буолла? Сыстыганнаах дьаҥтан дьон-сэргэ уйулҕа өттүнэн сылайда. Куттана-дьаархана сылдьар турукка киирдэ.
Туох кистэлэ кэлиэй? Кэнники кэмҥэ коронавирус дьаҥа намтыахтааҕар, өссө тэнийэн иһэрэ, ама, кими дьиксиннэрбэт буолуой? Улуустарынан, нэһилиэктэринэн тарҕанан эрэрэ мэлдьэх буолбатах. Дьиҥнээх баар көстүүнү, статистиканан намтатан көрдөрөр буолбуттарыттан киһи хараастар. Бу дьаҥ ханнык улуустарга, дэриэбинэлэргэ турбутун сиһилии билиһиннэрии суоҕун кэриэтэ.
Холобурдаан эттэххэ...
Өймөкөөн улууһугар ааспыт нэдиэлэттэн “Коронавирус тарҕаммыт” диэн сурах-садьык социальнай ситими толорбута.
Өймөкөөн үс нэһилиэнньэлээх пуунугар төһө киһи ыалдьыбытын билигин эһиги дьүүлгүтүгэр таһаарыам. Ол курдук, Хара Тумул, Өймөкөөн, Томтор нэһилиэктэрэ бэйэ-бэйэлэриттэн чугас тураллар. Хара Тумул - Өймөкөөн - 3 км, Өймөкөөн – Биэрэк Үрдэ – 7 км, Өймөкөөн – Томтор – 40 км быысаһаллар. Бу үс нэһилиэккэ холбоон, 900-кэни кыайбат киһи олохсуйан олорор. Онтон Томтор нэһилиэгэр – балтараа тыһыынчаны кыайбат киһи. Атырдьах ыйыгар мин бу нэһилиэктэргэ айаным сыалынан баран кэлбитим.
Хара Тумул нэһилиэгэ – коронавируһунан 6 киһи ыалдьыбыт. Онтон 1 ыарахан туруктаах ыарыһаҕы санитарнай рейсинэн куорат инфекционнай балыыһатыгар аҕалбыттар. Кинилэри кытта чугастык алтыспыт 44 киһини чинчийбиттэр.
Өймөкөөн нэһилиэгэ – бу дьаҥынан 3 киһи сутуллубут. 1 киһи олохтоох балыыһаҕа эмтэнэ киирбит. Кинилэри кытта 20 киһи алтыспыт, балартан 10 киһитэ бииргэ үлэлиир дьонноро. Барыларыттан анаалыс ылбыттар.
Томтор нэһилиэгэ – манна 5 киһи сыстыганнаах дьаҥҥа хаптарбыт. Ыалдьыбыт дьон бары олохтоох балыыһаҕа тустаах эмтэниини бараллар. Бу ыарыһахтары кытта 53 киһи алтыспыт. Онтон 22 киһитэ үлэлэринэн.
Вирусологическай чинчийиигэ, ол эбэтэр коронавируска 1401 киһи, ол иһигэр 70 оҕо анаалыс туттарбыттар. Хабыллыбыт дьон, оҕолуун-уруулуун бары эмчиттэр көрүүлэригэр кэтэбилгэ хапсыбыттар.
Төрүт дорҕоон тыҥаны сайыннарар
Саргылаана Борисовна Николаева-Тупсаана, төрүт өбүгэ үөрэҕин тарҕатааччы, Дьокуускай куорат:
- Билигин быыһык кэм кэлэн турар. Пандемиянан сибээстээн киһи бэйэтэ-бэйэтигэр бүгэн хаалла. Аан дойду дьонугар барытыгар бу ыарыыттан хайдах бэйэбитин дьаһанабытый диэн толкуй кэлэр. Норуот барыта, омугуттан тутулуга суох, бу дьаҥы этинэн-сааһынан, өйүнэн чугастык ылынна. Ол мээнэҕэ буолбатах, икки өрүттээх. Холобурдаан эттэххэ, үчүгэй да буолуон сөп, куһаҕан да буолуон сөп. Бу киһи толкуйдаан таһаарбыт ыарыыта, айылҕа киэнэ буолбатах. Мин үс сыллааҕыта, бу тыын кэлэн иһэрин сэрэйбитим. Оччолорго эйгэбит чуумпуруу, ол эбэтэр кэтэнии, мананыы туругар киирбит кэмэ этэ. Биһиги, сахалар, үрүҥ уонна хара тыын диэҥҥэ араарабыт дии. Мин айылҕабынан маннык этиэхпин сөп. Киһи сайдыыта мээнэ барбыт. Ону бу ыарыы тохтотто, толкуйданыҥ диир. Ол аата быыһык кэм кэлбит. Дьол уонна сор билигин утарыта турдулар. Ол төрүөтүнэн бары мааска иһигэр киирэн хааллыбыт. Билигин өй-сүрэх мөккүөрүн былдьаһыктаах кэмигэр олоробут. Пандемия кэмигэр экология уонна экономика биир буолар кэмнэрэ кэллэ. Тоҕо диэтэххэ, билиги геокултуура кэллэ. Ол аата норуот бэйэтин төрүт култууратыгар, кини сыаннаһыгар тирэҕирэр кэмэ. Норуот бэйэтэ историялаах, итэҕэллээх, иитэр-сааһылыыр төрүт идэлэрдээх буолуохтаах. Итини мүччү туппатаҕына, 21-с үйэҕэ чиҥник киириэхпит диэн бигэтик эрэнэбин. Коронавирус кэмигэр дьон-сэргэ таас дьиэҕэ олорон тыыннара хаайтарда. Мантан сэдиптээн тыа сирин олоҕун, айылҕаҕа чугас буолуохтаахтарын дьэ билиэхтэрэ. Онно бу дьаҥ төрүөт буолла. Сахабыт төрүт дорҕоонноро тыҥаны сайыннарар. Онон саха куттаах киһи маны билиэхтээх.
1007 киһи гирииби утары быһыы ылла
Ааспыт нэдиэлэҕэ куораппыт килбэйэр киинигэр, Ленин болуоссатыгар дьон-сэргэ тоҕуоруһа мустубутун көрөммүн, туох тэрээһинэ буоллаҕай диэн интэриэһиргээммин онно тиийбитим. “Кылаабынайа – доруобуйа” диэн суруктаах плакаты көрө түспүтүм. “Вакцинация против гриппа” диэн ыарыыны сэрэтэр медицинскэй көрүү буола турар эбит.
1-кы №-дээх поликлиника үлэһиттэрэ гирииби утары быһыыны куорат олохтоохторугар биэрэ олороллорун түбэһэ көрөбүн. Уочарат уһун, дьон быыстала суох кэлэ турар. Сорохтор ааһан иһэн, тохтоон, быһыы ылан бараллар. Эмчиттэртэн быыс булан ыйыппыппар, элбэх киһи гирииби утары быһыыны ыллылар. Күҥҥэ 100-200 киһиэхэ быһыы биэрэ олоробут диэн үлэлэрин хаамыытын сэгэттилэр. Тэрээһин ыытыллыахтаах сонуна эрдэ барбыт буолан эбитэ дуу, хас күн аайы уһун уочарат буолбут эбит. Онон билиҥҥи пандемия кэмигэр дьон-сэргэ доруобуйатыгар өссө күүскэ болҕомтотун уурар буолбутун бу ыытыллыбыт тэрээһин көрдөрдө. Сэттэ күн ыытыллыбыт медицинскэй көрүүгэ, гирииби утары быһыыны 1007 куорат олохтоохторо кэлэн ылбыттар.
Аттыларыгар турар массыынаҕа тиийэбин. Манна “Центр Спид” медицинскэй тэрилтэ ВИЧ инфекцияҕа, вируснай гепатит В, С көрүҥнэригэр анаалыс ылар, экспресс-тестирование оҥорор эбит. Манна тута бу этиллибит тиэстэргэ тарбаххыттан хаан ылаллар, анаалыһыҥ түмүгэ 15 мүнүүтэнэн биллэр эбит. Докумуоҥҥун ирдээбэттэр. Ол түмүгэр элбэх киһи анаалыс туттарбыт. Доруобуйатын туругун билиэн баҕалаах киһи, бу тэрилтэҕэ кэлэн босхо экспресс тургутууну ааһыан сөбүн туһунан анал үлэһит быһааран биэрдэ. Бу ыытыллыбыт тэрээһин тухары, күҥҥэ төһө киһи кэлэн, тургутууну аспыттарын ыйыппыппар, тустаах тэрилтэ үлэһитэ биир күҥҥэ 100-тэн тахса киһи кэлэн, бу ыытыллыбыт тэрээһиҥҥэ кытыннылар диэтэ.
Үтүө түмүктээх буоларыгар эрэнэбин
Ефросинья Дьячковская, 1-кы №-дээх поликлиника ыарыыны сэрэтэр отдел сэбиэдиссэйэ:
- Дьокуускай куорат киин болуоссатыгар, куорат олохтоохторугар анаан атырдьах ыйын 31 күнүттэн балаҕан ыйын 6 күнүгэр диэри 1-кы №-дээх поликлиника тэрийиитинэн гирииби утары быһыы бэрилиннэ. Куорат олохтоохторо олус көхтөөхтүк кыттыбыттарын тоһоҕолоон бэлиэтиэхпин баҕарабын. Ол курдук, сэттэ күн ыытыллыбыт ыарыыны сэрэтэр тэрээһин түмүгүнэн уопсайа гирииби утары быһыыны 1007 киһи ылла. Бу үчүгэй көрдөрүү дии саныыбын. Элбэх киһи кэлэн махтал тылларын эттэ. Туох кистэлэ кэлиэй, сорох дьон бу дьаҥ турбутунан сибээстээн, поликлиникаҕа кэлэн көрдөрүнэллэрин куттаналлар эбит. Онон маннык аһаҕас халлаан анныгар профилактическай көрүүнү ыыппыппытын биһирээтилэр. Аны халлааммыт туран биэрэн, элбэх киһи кэлэн гирииби утары быһыы ылан бардылар. Билигин күһүҥҥү сезон саҕаланан, элбэх киһи тымныйарыгар төрүөт буолар күн-дьыл кэллэ. Онон доруобуйаларын туругун көрүнэр куорат олохтоохторугар бу ыытыллыбыт тэрээһин үтүө түмүктэрдээх буоларыгар эрэнэбин.
Чөл турукпут бэйэбититтэн тутулуктаах
Марина Афанасьева, куорат олохтооҕо:
- Бу тэрээһин буоларын дьүөгэм төлөпүөнүнэн эрийэн эппитэ. Дьаҥ туран, хас да ыйы быһа дьиэҕэ олордум. Сылын аайы бэйэм поликлиникабар тиийэн, гирииби утары быһыыны көтүппэккэ ылар этим. Хата, бу тэрээһини ыытаннар, кэлэн быһыы ылан баран эрэбин. Дьэ, уһун уочарат буолла. Мин көрдөхпүнэ, үксэ саастаах дьон кэлбиттэр. Эдэрдэртэн аҕыйах ыччат көстөр. Коронавирус ыарыыта туран, аны дьону-сэргэни “вакцинация”, “чиптээһин” курдук тыл-өс санааларын өрө ытыйан эрэр. Биир бэйэм истэ-истэ саллабын. Билигин киһи доруобуйатын туһугар бэйэтэ кыһаллар үйэтэ кэлэн турар. Онон маннык ыытыллар тэрээһиннэргэ дьон-сэргэ эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһыан наада.
Светлана Корякина, Орто Халыма улууһуттан кэлэ сылдьар:
- Хата бу мин ааһан иһэн, таарыйан аастым. Бүгүҥҥү күннээххэ бэйэбэр үтүө дьыаланы оҥордум. Уоппускабын ыламмын, куоракка оҕолорбор күүлэйдии кэлэ сылдьабын. Биһиэхэ, хоту улууска, ыарыйдахпытына эрэ балыыһаҕа көрдөрүнэбит. Бүгүн манна гириип утары быһыы ыллым. “Центр Спид” диэн суруктаах массыынаҕа тиийэммин, түмүгэ 15 мүнүүтэнэн биллэрин истэн, ВИЧ инфекцияҕа, гепатит икки көрүҥэр анаалыс туттардым. Түмүгэ барыта этэҥҥэ эбитин истэммин үөрдүм. Биһиги, ыраах улууска, дэриэбинэҕэ олорор дьон, доруобуйабытын мээнэ көрдөрбөппүт. Сөптөөх усулуобуйа да суох буоллаҕа. Онон бүгүҥҥү ыытыллыбыт тэрээһинтэн сүрдээҕин астынан баран эрэбин. Киһи ханна да сырыттар, тус доруобуйатын бэрэбиэркэлэнэ сылдьыахтаах диэн толкуйдаахпын.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Арай, интэриниэт Сардаана Ушницкая диэн аатынан туолбут. Эчи, бэрдин. Ити балтым дии. Чыкырык. Сүрэҕим үөрэр. Биһиги ыал буоларга быһаарынан убайбар дьукаах буолбуппут. Икки эдэр ыал. Убайым аах, билигин гроссмейстер, Петр Ушницкай, нарын кыыстаахтар. Лена диэн. Онтон Сардаананы Таҥара бэлэхтээбитэ. Аҕыс хонон баран биһиэхэ Саргылаана кэлбитэ.
Ол кэмҥэ убайым Владимир Высоцкай “Альпинистка” диэн граммпластинкатын хос-хос холбуура. Ыраахха үрдүккэ угутара. Онтон, баҕар, айанньыт буолбуппут буолуо. Мин ханна сылдьыбатахпыный? Хотугу полюска кытта тиийбитим. Аны балтым ити. Сардаана оҕо эрдэҕинэ аҕатыгар төһүү көмөлөһөөччү этэ. Ол иһин ити. Убайым уола суох буолан кыыһын дьиэ ис-тас үлэтигэр тэҥҥэ көмөлөһүннэрэрэ. Аппа уҥуор чааһынай дьиэттэн ити кыыс үрдүккэ таласпыта...
Урбаанньыт, “Панда” маҕаһыыннар ситимнэрин төрүттээччи-бас билээччи Сардаана Ушницкая Африка саамай үрдүк чыпчаалын – 5895 м Килиманджаро хайатын дабайда.
Ити туһунан кини бэйэтэ Instagram страницатыгар суруйда. Утуйа сытар вулкан үрдүттэн түһээтин кытта, ыраах Танзанияттан бассаап ситиминэн кэпсэттибит. Кыыс этэринэн, билигин Африкаҕа +23 кыраадыс сайыҥҥылыы сылаас.
– Биһиги бөлөхпүт алта киһилээх. Олортон чыпчаалга биэс киһи ытынна. Эдэр дьон бары араас регионтан, Москваттан, Челябинскайтан, Сыктывкартан сылдьаллар. Сөптөөхтүк акклиматизацияланнахха эрэ альпинист итиччэ үрдүккэ тахсар кыахтанар. Биһиги биэс күн устата ыттыбыппыт, хас күн аайы кыра-кыралаан, холобур, саҕаланыытыгар 3000 м, онтон 3600 м, салгыы түһэбит, 3900 м баран утуйабыт, онтон эмиэ тахсабыт, ол курдук түөрт күн устата ыттабыт. Бэһис эрэ күҥҥэ чыпчаалы дабайыыны саҕалаабыппыт. 3000 м саҕалаан кислород биллэ аччаабыта, салгын тиийбэт буолбута, мэйиибит эргийбитэ, хотуолуоххун баҕараҕын, ким эрэ иһэ ыалдьар. Төһөнөн үөһэ тахсаҕын да, оччонон этиҥ-хааныҥ алдьарыйар. Кэлбит дьонтон чыпчаал үрдүгэр альпинистартан сорохторо эрэ дабайаллар. Онно эрчиллии эрэ суолтаны ылбат, организм хайаҕа хайдах дьайара, “хайа ыарыыта” хас киһиэхэ атыннык көстөр, – диир Сардаана.
Икки сыллааҕыта кини бастаан Илин Саян хайаларыгар тиийбит. Ол кэмтэн ыла хайаҕа тардыспыта. Икки ыйынан Камчаткаҕа икки вулкаҥҥа сылдьыбыта. Быйыл сайын “Бурятия-Саха сирэ” официальнай альп-сбордарга бэлэмнэниини ааспыта. Онно икки чыпчаалга тахсыбыта.
Килиманджаро – кини бастакы дьоһуннаах үрдүгү дабайыыта. Сардаана спорка, музыкаҕа, айар үлэҕэ холонуута күүстээх. Экстримҥэ тардыһыыта оҕо эрдэҕиттэн биллибитэ. Альпинизмҥа эрэ буолбатах, тиэхиньикэни интэриэһиргиир, матассыыкылынан, бэлисипиэтинэн, спортивнай массыынанан үлүһүйэр.
–Хайаҕа киһи бэйэтин кыаҕын билээри, күүһүн холоноору ыттар. Ханнык баҕарар спорт мүччүргэннээх, оттон альпинизм өссө сэрэхтээх. Барыта экспедициялартан уонна айаннартан тутулуктаах, мин маршруттарым арыый лайтовай, туристическай этилэр. Маннык дьоһуннаах хайаларга ыттыыга олох эрдэттэн бэлэмнэниэххэ наада, саатар балтараа сыл иннинэ, оттон мин балтараа ыйынан саҕалаабытым.
2020 сылга пандемия буолан, барарым дуу, барбатым дуу биллибэт этэ. Кросс сүүрэрим, тренажернай саалаҕа эрчиллэрим, бассейҥҥа харбыырым.
Аны инники былааннарбар Европаҕа Монблан хайаларыгар барар санаалааҕым, арааһа, быйыл Эльбруска тиийэрим буолуо. Африкаҕа билиэт Дьокуускайтан Москваҕа диэрини аахпакка туран, сыаната 75 тыһыынча солкуобай курдуга, Танзанияҕа мантан көтөр рейстэр суохтар, онон Афинанан Эфиопияҕа көппүппүт. Мин санаабар, хайаны дабайыыга кытаанахтык санаммыт киһи тахсыан сөп. Хайаҕа мээнэ дьон суохтар. Үрдүккэ ыттарга 50-60 саастаахтар кэлэллэр, Килиманджароттан түһэн истэхпитинэ, 75-тээх европеец-оҕонньору көрсүбүппүт. Итинэн киһи сааһа быһаарбат диэххэ сөп. Бу спорт көрүҥэ ыарахан сыаналаах, ыраах айаны үрдүнэн, экипировка, кыһыҥҥы, сайыҥҥы таҥас-сап, элбэх харчыны ирдиир, – диэн Сардаана Африка сүрэҕиттэн санаатын үллэстэр.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Соторутааҕыта киинэ театрдарыгар саҕаламмыт, номнуо үгүс мөккүөрү таһааран эрэр, “Окно в Европу” бэстибээлгэ үрдүк ситиһиилэммит “Хара хаар” киинэҕэ сүрүн оруолу оонньообут, чаҕылхай фильмографиялаах Үүнэр көлүөнэ театрын артыыһа Федот Львову кытта билиҥҥи киинэ, театр, саха тылын туһунан кэпсэтиибитин таһаарабыт.
– Кэпсэтиибитин “Хара хаартан” саҕалыахха. Бэйэҥ көрдүҥ? Сорохтор “бэйэбит уһуллубут киинэбитин көрбөппүт” диэччилэр дии...
– Көрөн. Бу киинэ 2020 сыллаахха “Окно в Европу” бэстибээлгэ кыттыбыта, режиссер Степан Бурнашовтуун баран кэлбиппит. Онно көрбүтүм... Гран-при ылан кэлбиппит дии...
– Бэйэҥ көрөн туох диэтиҥ?
– Уопсайынан, киһи бэйэтин туораттан көрөрө дьикти баҕайы ээ. Миэхэ наар оннук. Артыыс киһи син биир үлэтин көрүөн наада. Сыыһаҕын-халтыгын көрөҕүн. Сорох түгэннэргэ “оо, манна итинник гыныах киһи хаалбыт” дии саныыгын. Бу “Хара хаары” этэр буоллахха, илиини баттатааһыны эҥин... Билбэт буоллаҕым дии, Камаз анныгар баттаппыт киһи хайдах буоларын...
– Биһиги бу соторутааҕыта көрдүбүт ээ. Кэргэним ыраах айан суоппара буолан, олох кыһыйа олордо: “Бастаан көлөһөтүн түһэриэхтээх этэ”, – дии-дии...
– Бары итинник дииллэр. Бастаан көлөһөтүн түһэрэн баран, массыынатын домкраттыахтаах этэ дииллэр. Ол эрэн суолга араас буолуон сөп. Киһи өйө бааллыан, ыксаан хаалыан эмиэ сөп. Дьиҥнээх дальнобойщиктар сөпкө этэллэр – кинилэр бастаан көлөһөлөрүн түһэриэ этилэр. Бу суоппар – хомуур уобарас. Биир прототиптан устан ылыы буолбатах. 80-с сылларга дьиҥнээх олоххо буолбут түбэлтэ, онно түбэспит киһи атыннык быыһаммыт – илиитин быстыбыт эрээри, атыннык быспыт үһү... Биир көрөөччүм биһиэхэ буолбут түбэлтэни санаан кэллим диэн эппитэ...
– Оттон бу оруолу эйиэхэ анаан суруйдулар дуу, эйигин талбыттара дуу?
– Сценарист Степан Бурнашев бэйэтэ. Кини суруллубут сценарийга артыыс көрдөөбүт. Мин бастаан сөбүлэспэтэҕим.
– Тоҕо?
– Оттон... Сценарийын аахтаҕым дии. Хайдах эрэ ыарырҕаппытым. Хаһан да улахан массыынаны ыыппатах киһибин. Дальнобойщигы көрдөрөр буоллахпына кинилэр үөрүйэхтэрин, тутта-хапта сылдьалларын билиэхпин наада. Кинилэр аҥаардас күлүүс ороон ылан, эрийэ туталлара атын буолуо дии.
Киинэҕэ уһуллубут Камазпыт суоппара Болуодьа Намтан төрүттээх, ыраах айан суоппара эбит. Көрсүбүппүтүгэр: “Камаз ыыта сылдьыбытыҥ дуо?”, – диэбитэ. Оҕо сырыттахпына, урут таайым ыыттарар этэ. Ол ырааттаҕа дии. Олорон кылгас дистанцияны айаннаан көрдүбүт. “Сатыыр эбиккин”, – диэн буолбута. Кыра ол-бу албастары көрдөрбүтэ.
Сиэгэн Күөлгэ Кэбээйигэ уста барарбытыгар мин Камаһы ыытан барбытым. Болуодьа аттыбар олорон кэпсии олорбута. Киинэҕэ уһун көстүбэт сыаналарбын кини айаннаата. Мин көстөр сыаналарга уруулга олордум.
– Хоту дойдуну көрдөрдүлэр дии. Киинэ арыгылааһын сытыы кыһалҕатын көрдөрдө...
– Арыгылааһын эрэ буолбатах. Бу киинэ наһаа элбэх кыһалҕаны таарыйда – дьон икки ардыгар сыһыан, аҕа уонна оҕо сыһыаннара, итэҕэл, суолга сыһыан, о.д.а.
Итинник уора-көстө арыгы атыыта хоту улууска эрэ баар буолбатах. Киин улуустарга эмиэ баар. Бүтүн Арассыыйа үрдүнэн баар көстүү.
– Көрө олорон өһүргэниэххэ сөп. Хоту сир дьонун арыгыһыт гына көрдөрдүлэр диэн... Дойдум буоллаҕа дии. Бастаан өһүргэниэх санаа үөскүүр эбит, олох кыыһыран харахпыттан уу-хаар баһыах курдук этим. Онтон “кырдьык даҕаны, баары көрдөрдө ээ!” диигин. Саарбах хаачыстыбалаах арыгыга туохтарын барытын суйдаан ылар атыыһыттар билигин да бааллар...
– Мин уһулла сылдьан санаабытым ээ, тугу эрэ оҥорон эрэбин диэн... Дьону өһүргэтэр буоллубут диэн санаа баара. Ол эрэн наһаа оннук буолбатах эбит. Холобур, Новосибирскайга премьераҕа сырыттахпытына, биһиэхэ эмиэ маннык көстүү баар диэбиттэрэ.
Киһини элбэҕи толкуйдатар – суол-иис суоҕа, “сыана хаһан да чэпчиэ суоҕа” диэн сүрүн дьоруой да этэр дии...
– Көрөөччү барыта эрэ “толкуйдуур көрөөччү” буолбатах ээ. “Түргэн баҕайытык бүтэн хаалла” диэччи элбэх дуу?
– Дииллэр. “Тоҕо эрдэ баҕайы бүтэрэн кэбистигит?” дииллэр. Финала суох дииллэр үһү. Мин санаабар, барыта өйдөнөр дии. “Массыынатын тоҕо уоттаата?” – дииллэр. Ити киинэ биир приема – ыраастаныы, атын суолунан барарын көрдөрөр. Биир суумканы ылан барда – атын суолу талла. Ыраас хаары кэһэн дьоҥҥо таҕыста – барыта символика.
Ол биһиги кини быыһаммытын, тиийэн балыыһаҕа сытан эмтэммитин уонна киһи быһыытынан көммүтүн көрдөрүөхтээх этибит дуо?
Новосибирскайга баар сахалар “иккис чааһын күүтэбит” диэбиттэрэ. Иккис чааһа суох буоллаҕа дии.
Төһөнөн ырытыһыы, утарсыы, мөккүөр тахсар – ол аата режиссер улахан үлэни оҥорбут диэххэ наада. Сорох киинэлэргэ оннук буолбат, көрөн баран тахсан бараллар, сотору умналлар – көрөөччүгэ бэлэми ыстаан, ууран биэрэллэр.
Мин биэкэр кэлэн килиэбин оҥорорун курдук, оруолбун толордум уонна бардым. Барыта режиссер өҥөтө, кини ситиһиитэ буоллаҕа.
Саха киинэтэ көрөөччүнү толкуйдатар
– Арассыыйа киинэтигэр кытта уһулуннаҕыҥ дии. “Ордаҕа” уһуллубут оруолгунан улахан бириэмийэҕэ номинациялана сылдьыбытыҥ. Анараалар таһымнара уонна биһиэннэрин киэнэ чыҥха атын буоллаҕа...
– Биһиэннэрин билигин кустарнай киинэ устуу диэбэккин. Эн тэҥҥэ үлэлэһэр буолаҥҥын, быдан кыттыгастаах буолаҕын. Билигин биһиэхэ профессионализм үрдээтэ, соҕуруулартан туох да итэҕэһэ суохпут. Биллэн турар, усулуобуйабыт уустук. Соҕуруулар курдук толору хааччыллыылаах дьиэлэри соһо сылдьыбаппыт, балааккаҕа хонон, тоҥон-хатан сылдьыахпытын сөп.
“Саха киинэтин феномена” баар буолбута билиннэ. Холобур, бу “Пугало” Арассыыйа үрдүнэн прокакка таҕыста. “Хара хаар” ол иннинэ 20-чэ бөдөҥ куоракка таҕыста. Сэҥээрдилэр.
– Эн санааҕар, толкуйдатар төрүөтү сэҥээрэллэр дуу, экзотикабытын сэҥээрэллэр дуу?
– Биһиги киинэлэрбитигэр турбут кыһалҕаны тута көрөллөр. Арассыыйаҕа маннык көстүү элбэх дииллэр. Биһиги тымныыбытыттан саллаллар. “-40, -50 кыраадыс тымныыга хайдах тахсан уһуллаҕын?” – диэн ыйыталлар. Холобур, ханнык да Голливуд киинэтигэр дьиҥнээх тымныыга устубаттар – албын тымныы, албын туман. Биһиги киинэбитигэр кими да албыннаабаппытын сөбүлүүллэр. “Тоҥмотоҕуҥ дуо?” – диэн бастаан ыйыталлар этэ. Хайаан тоҥмот буолуохпунуй (күлэр). Массыынаҕа баттатан сытарбын -40 кыраадыс тымныыга үс күн уһулбуппут. Биир 15 мүнүүтэлээх каадыры устаары. Онно наар тиэхиньикэбит тоҥон аккаастаан иһэр этэ.
– Оруолгар хайдах киирэҕин?
– Режиссерум сүбэлиир. Хайысхабын этэн биэрэр. Тымныыбыт да көмөлөстө. Ычча, доҕор, онно хаарга сытан тоҥон, ис-искиттэн ньиэрбинэйдээн бараҕын. Сымыйа илиини кытта сытан кыыһыраҕын. Өссө үчүгэйдик оонньуу сатыыгын (күлэр).
– Өссө ханнык оруолу оонньуоҥ этэй? Артыыс оннук ыра санаалаах буолар дуу?
– Сорохторго баар дииллэр. Миэхэ наһаа “маны оонньообут киһи-ии” диэн санаа киирэн кэлбэт. Режиссердар этиилэрэ киирдэҕинэ, барытын ыйааһыннаан көрөҕүн. Бэйэҥ кыаххын билинэҕин буоллаҕа.
Араас амплуаҕа оонньуу сатыыбын. Театрбар син оруоллардаахпын. Киинэҕэ уһулларбытын салалтабыт – Алексей Прокопьевич уонна Матрена Степановна наһаа өйүүллэр. Биһиги театрга эрэ хаайыллан олорбот дьоллоох артыыстарбыт. Театр үлэтигэр мэһэйдэри оҥорбоппут, барытын эрдэ сүбэлэһэбит. Киинэлэр ыыппыт графиктарын кытта театр үлэтэ барыта аттарыллар. Улахан испэктээктэргэ бэйэҥ тахсыахтааххын. Сороҕор солбуйуохтарын сөп. Киинэни үксүн уоппуска кэмигэр түбэһиннэрэ сатыыллар.
– Режиссураҕа интэриэс баар дуу?
– Олох суох. Сорох артыыстар режиссураҕа, продюсированиеҕа да бараллар.
– Саамай өйдөөн хаалбыт бырайыагыҥ ханныгый?
– “Орда” буоллаҕа дии. 2010 сыллаахха Андрей Прошкиҥҥа уһуллубуппут. Миэхэ саамай улахан, умнуллубат бырайыагым. Барыта сонун, долгутуулаах. Сахалар алтыа этибит. Олох актер иннигэр-кэннигэр сүүрэ сылдьаллар, тимэххин да бэйэҥ тимэхтэммэккин, туран эрэ биэрэҕин. Аҥаардас аһаталлара – меню аҕалан биэрэллэриттэн таларбыт (күлэр).
Киинэ театрдааҕар ыарахан соҕустук оҥоһулларын онно өйдөөбүтүм. Сарсыарда 8-ка кэлэн гримнэнэҕин, таҥыннараллар уонна дьэ ыҥырылларгын кэтэһэн күнү да быһа олоруоххун сөп. Киэһэ 6 чаас саҕана ыҥырыахтарын сөп, эбэтэр “бүгүн уһуллубаккыт” диэн кэбиһэллэр.
Ол оруолбунан “Никаҕа” номинацияламмытым.
Аармыйаҕа ылбатахтара
– Үлэҕиттэн атын интэриэстээххин дуу?
– Саха киһитин сиэринэн булка сылдьабын. Сааскы, күһүҥҥү куска. Уус Алдаммар кэлэ-бара сылдьабын. Табаарыстарбын кытта атын улуустарга тахсааччыбын. Сайын, киинэ суох буоллаҕына, дойдубар оттуубун-мастыыбын.
– Аармыйаҕа сулууспалаабытыҥ дуу?
– Суо-ох. Ылбатахтара. Ол туспа история этэ. Олох ылбатахтара. Бастаан тиийэрбэр эппэр туох эрэ аллергия тахсыбыт этэ, ону ааспат баас диэн сыыйбыттара. Ааһан хаалбыта.
Онтон колледжка киирбитим, Щепкаҕа киирбитим. Сааһым да ыраатан барбыта. Аны бэбиэскэ туттаҕым аайы тиийэн, аармыйаҕа бара сатыыр этим. Туох эрэ билиэтим итэҕэс эбэтэр тугум эрэ табыллыбат буолан иһэрэ. Москваттан үөрэнэн кэлэн баран, манна 25 сааспар военкомакка тиийбиппэр: “Бачча сыллар тухары куотунан кэлбиккин дии, 2-3 сыл саһан сырыт уонна кыһыл билиэттэ кэлэн ылаар”, – диэтилэр. Дьиҥэ, мин куоппатах да, саспатах да буоллаҕым дии...
Театрбын ордоробун
– Култуура колледжыгар киирэргэр кими эрэ батыспытыҥ дуу? Дьонуҥ култуура эйгэтигэр сыһыаннаахтар дуо?
– Аҕам хаһан да сыанаҕа ыллаабатах эрээри, дьиэҕэ олорон гитаралыыр, баянныыр, ыллыыр этэ. Мин буоллаҕына куораттааҕы эдьиийим сүбэтинэн төрүт култуура салаатыгар киирбитим. Охонооһой Сэмэнэбискэ уонна Мария Гаврильевна Боппоеноваҕа. 3 сыл үөрэммитим. Тойукка, оһуокайга, сиэргэ-туомҥа, алгыска, о.д.а. барытыгар кинилэртэн уһуйуллубутум. Кинилэр үлэлэрэ ити өттүгэр саҥа тахсан эрэр кэмэ. Үс Хатыҥҥа ыытыллыбыт бастакы улахан ыһыахха алгысчыкка арыалдьыттаабыппыт, сиэр-туом толорбуппут.
Үөрэхпин бүтэрэрим саҕана Мария Гаврильевна: “Щепкиҥҥэ туттарсыаххын баҕарбаккын дуо?” – диэбитэ. Манна кэлэн туппуттара. Биир нэдиэлэ бэлэмнэммиппит. Оскуоланы бүтэрбит 17-лээх оҕолор кэлэллэр эбит, мин 20-чэлээхпин, саастаах эбиккин диэтилэр да, ыллылар. Бу санаатахха, наһаа оннук саастаах киһи буолбатах эбиппин ээ.
Кэлээт да, 5 оҕо буолан, оччолорго Сатира уонна юмор театрыгар тутуспутунан үлэҕэ киирбиппит. Онтон ыла ханна да халбаҥнаабакка үлэлии сылдьабын.
– Сатира уонна юмор театрын Үүнэр көлүөнэ театра оҥорбуттарыгар үлэҕит хайысхата төһө уларыйбытай?
– Өссө кэҥээн биэрбитэ. Үксэ оҕоҕо туһуланар буолла. Ону таһынан улахан дьоҥҥо эмиэ туруорабыт.
– Испэктээк аайы гонорардааххыт дуу?
– Испэктээк аайы гонорар диэн буолбатах, фиксированнай хамнастаахпыт. Артыыстар киинэҕэ харчылара тиийбэтиттэн холтууралыы бараллар диэхтэрин сөп. Биллэн турар, эбинии син биир наада буолааччы (күлэр).
Кэнники сылларга култуура эйгэтин үлэһиттэрин хамнастара биллэ эбилиннэ. Киһи мыыммат буолла. Урут бастаан кэлэрбитигэр 10000 солкуобайга дьиэ куортамныыр буоллаххына, хамнаспыт 4500 буолар этэ. Билигин оннук буолбатах.
– Аккаастаабыт бырайыактарыҥ бааллар дуо?
– Баар буоллаҕа дии. Манна ону киһи кэпсээбэт (күлэр). Аккаастааһын диэн сүрүннээн бириэмэҥ табыллыбатыттан буолар. Ханна эрэ Арассыыйаҕа гастролга бараҕын эбэтэр сүрүн оруоллаах буолан хаалаҕын. Киинэни биир ый сыҕарытар кыах суох буолар. Инньэ гынан аккаастыыргар тиийэҕин. Саха сирин артыыстара олус талааннаахтар, кыахтаахтар дии саныыбын.
– Биһиги, көрөөччүлэр, эмиэ итинник дии саныыбыт. Сороҕор өссө бу бэйэлээх кыахтаах артыыстар тоҕо кыра театрга хааллан сылдьалларый дии санааччыбыт...
– Биһиги бу сүрүн үлэбит. Айахпытын ииттинэн олорор үлэбит бу баар. Уонна артыыс киһи сыанаҕа тахсарыттан ордук туох да суох. Бу пандемия кэмигэр сыанабытын ахтан иэдэйэ сыстыбыт дии. Тоҕотун билбэтим эрээри, сыанаҕа оонньуурбун наһаа ахтабын. Хааччахтар кэнниттэн “Вечно живые” тахсыбыта – ахтан баран сыанаҕа тахсан оонньуур наһаа да үчүгэй этэ. Театр киһини абылыыр.
Киинэҕэ энтузиастар үлэлииллэр
– Ханнык киинэҕэ уһуллуоҥ этэй?
– Комедияҕа, мелодрамаҕа, бу “Хара хаар” – трагедия, хоррор соҕус. Историческайга уһуллубутум... Фантастика эрэ хаалбыт быһыылаах. Фантастиканы наһаа сэҥээрбэппин ээ...
– Киинэ кэнниттэн дуораана төһө өр баар буолааччыный?
– Ээ, бу сотору киинэ прокаттан таҕыста да, бүтэр. Умнуллан барабын (күлэр). Атын киинэлэр тахсыахтара, кэтэһэ сылдьаллар. Элбэх киинэ уһуллан бүтэн сытар, мин билэрбинэн. Пандемия мэһэйдээтэ.
Онто да суох нэһилиэнньэбит кыра. Көрөөччү дьаҥтан куттанан кэлбэт, 65-тэн үөһэ саастаах дьону киллэрбэттэр, оҕолорун да куттанан киинэҕэ ыыппаттар. Онон “Хара хаар” сэрэхтээх соҕус кэмҥэ прокакка таҕыста.
Биһиэннэрэ киинэ киэҥ эйгэҕэ тахсарыгар харчыны, кассаны эккирэппэттэр, дьон санаатын истээри таһаараллар.
Саха киинэтэ кыра бүддьүөккэ уһуллар – ситиһиитэ үрдүк буолар. Энтузиастар үлэлиир буоланнар. Биһиги киинэбит Арассыыйа таһымыгар барыларын кытта тэҥҥэ турар буолла. Оттон региональнай киинэ таһымыгар биһиги бастыҥмыт. Новосибирскайга тиийэ сылдьан араадьыйаҕа эфиргэ олордохпутуна дьоннор ыйыттылар: “Бу Саха сиригэр киинэ устуута табыллар, биһиэхэ тоҕо кыаллыбатый?” – диэн ыйытыыга мух-мах баран кыайан хоруйдаабатахтара... Дьиҥэ, кинилэргэ артыыстар, режиссердар, оператордар, үөрэх кыһалара – барыта баар буоллаҕа дии. Кинилэр хантан эрэ өйөбүл күүтэллэр эбит. Биһиэннэрэ хантан да өйөбүл эрэйбэттэр, барытын бэйэлэрэ сүүрэн-көтөн булаллар. Режиссердар бүтүннүү кирэдьииккэ киирэн баран устубут киинэлэрэ элбэх дии... Аны режиссер биһиэхэ, артыыстарга, хамнастыан, барыбытын аһатыан, үлэһиттэригэр барыларыгар төлүөн наада...
– Хамнаскытын хара маҥнайгыттан кэпсэтэн кэбиһэргит буолуо. Оттон арай уһуллубут киинэм аатыран, кыайыы-хотуу бөҕө буоллаҕына, эбии гонорар ылабын дуу?
– Суох. Оннук диэн суох. Уһуллуоҥ иннинэ продюсердыын кэпсэтэҕин, илии тутуһан, дуогабардаһан кэбиһэҕин (күлэр). Ол хамнаскын съемка кэннэ ылаҕын уонна бүттэ.
– Оччоҕо бырабааллаатахпына даҕаны хамнастанар эбиппин дуо?
– Эс, бырабааллаабат курдук оонньуу сатыыр буоллаҕыҥ дии! Ол иһин оруолга сөбүлэһиэҥ иннинэ сценарийын ааҕаҕын, ким режиссердуурун, ким оператордыырын, ким худуоһунньуктуурун, ким гримниирин – барытын үөрэтэҕин. Ол эрэн кэнники киинэҕэ киһи билбэт дьоно, эдэрдэр элбээбиттэр эбит диэтим – ол наһаа үчүгэй буоллаҕа дии, сайдыы барар. Степа хамаандата билэр специалистарым этэ – операторбыт Сема Аманатов, худуоһунньук-грим Сэргэй Силэпсиэп, Толя Кириллин, о.д.а. – киинэ эйгэтигэр биллэр дьон.
Сценарийы сөбүлээтэххинэ, режиссеруҥ эйигин итэҕэттэҕинэ эрэ сөбүлэһэҕин.
Артыыс хаһан да үлэтиттэн салҕыбат
– Артыыс үйэтэ төһө өр барар дии саныыгыный?
– Доруобуйа туругуттан буолуо. Тоҥхоччу кырдьыахха да диэри оонньуохха сөп. Ресурсаҥ бүтэн хаалара диэн суох буолуохтаах. Артыыс үйэтин тухары үөрэнэр. Үлэлиирин тухары туруга, олоххо сыһыана уларыйан иһэр. Холобур, мин Кыһыл Ойууну эдэр сылдьан оонньоотоҕум дии, уонтан тахса сыл буолбут эбит. Билигин оонньуурум уонна оччотооҕу мин – отой атын-атыттарбыт. Маннык оруол саас эбиллэн истэҕин аайы эйиэхэ чугас буолан иһэр эбит.
Мин билигин сиппэтим диир кыаҕым эмиэ суох, сиппит артыыспын диир кыаҕым эмиэ суох. Үөрэммит идэм буоллаҕа дии. Олоппоһу хайдах уурартан саҕалаан, сыанаҕа сылдьарга анаан-минээн уһуйулуннахпыт дии...
– Син биир айылҕаттан туохтаах эрэ, талааннаах эрэ киһи артыыс буолара буолуо дии? Талаана суох, аҥаардас баҕанан эрэ буолуохха сөп дуо?
– Баҕалаах киһи эмиэ буолуон сөп. Үөрэтииттэн эмиэ тутулуктаах дии саныыбын. Мин, холобур, хаһан да сыанаҕа оонньооботох киһи кэлэн үөрэммитим. Бастаан төрүт култуураҕа, сиэри-туому толорууга, алгыска үөрэммитим. Сыанаҕа тахсарбыттан олус кыбыстар этим. Бэйэм тугу да туруорбакка мөҕүллэр этим. Оҕолорум наар миигин туруорууларга ылаллар этэ, 12 туруоруу баар буоллаҕына, 8-гар мин кыттар этим. Онтон Щепкиҥҥэ бар диэбиттэригэр олох да улаханнык соһуйбутум. Талаан баар буоллаҕа дуу дии санаабытым...
Билигин да сыанаҕа эмискэ соһуйан дуу, кыбыстан дуу хаалар түгэннэрдээхпин. Олох ааспат эбит. Ханнык да оруолбун “Оо, дьэ, бу баҕас наһаа да үчүгэйдик оонньоотум” дии санаабаппын (күлэр).
Билигин “Незабвенная тропа” диэн киинэҕэ оруоллаахпын. Мантан ыла премьералар баар буолуохтара.
Көрөөччүнү киэҥник хабаары...
– Нууччалыы туруоруугут эмиэ элбэх дии... Тылтан тылга көһүү төһө уустугуй эйиэхэ?
– Билиҥҥитэ тохтоон турар “А зори здесь тихие” испэктээккэ Васьков буолабын. Һуу, онно дьэ баар “пуш-паш” диэн саҥаны таһаарыыга муҥнаныы. “Ч” уонна “Ш” кэллэ да бутуллуохпун сөп – миэхэ олох эрэйдээх дорҕооннор. Нууччалыы оонньуурун оонньуубун, ис турук үчүгэй буолар, дорҕоону таһаарыым ыараханнык бэриллэр.
90-тарга устудьуоннаатахпыт дии. Онно төрөөбүт тылгын билэр буолаҥҥын эрэх-турах сананаҕын, түмсүүлээх этибит. “Языковой барьер” наһаа баар этэ да буоллар, ханнык баҕарар омугу кытта тэҥ-тэҥҥэ сылдьар этибит. Барытын быһаарсаҕын, ол эрээри, бастаан сахалыы толкуйдаан баран тылбаастыыр буоламмын, бытаан соҕус этим. Билигин премьераҕа сылдьан тугу эрэ ыйыттахтарына, наадалаах тылларым көтөн хаалаллар, туох диэххэ сөбүй диэн толкуйдуу турабын. Дьиҥэ, оннук буолуо суохтаах эбит, хайдах саҥа тахсарынан, сахалыы толкуйдаабыккын, нууччалыы этэн-тыынан иһиэххэ наада эбит.
Билиҥҥи оҕолор сахалыы саҥарбаттар дии. Ыраата барбакка кэпсээтэххэ, мин бииргэ төрөөбүт убайым кыыһа 3-с кылаас, тыа сирин оҕото. Уонна нууччалыы саҥата элбэх. Бэйэтэ-бэйэтин кытта оонньуу сылдьарын иһиттэххэ, барыта нууччалыы саҥа. Аны үөрэҕэр үчүгэй, барытын наһаа үчүгэйдик оҥорор, саха тылын сорудаҕа кэллэ да, иҥнэн олорор буолар. “Тоҕо итинниккиний, доҕор, эн сахаҕын дии, биэс тарбаҕыҥ курдук билиэхтээх этиҥ”, – диибин. Урут илин эҥээр улуустар оҕолоро нууччалыы саҥарарбытын ыарырҕатар буоларбыт. Билиҥҥи оҕолор оннук буолбатахтар эбит. Сайылыы таҕыстахха, дэриэбинэ оҕолоро нууччалыы эрэ кэпсэтэр буолбуттар...
– Итини этэн туран, тоҕо ТЮЗ-тар үксүн нууччалыы испэктээктэри туруоралларый диибит куорат төрөппүттэрэ...
– Биһиэхэ саха оҕото эрэ буолбакка, нуучча оҕото эмиэ кэлиэхтээх диибит.
– Онуоха биһиги “Нуучча театра баар дии” диибит...
– Оннугунан оннук эрээри, биһиги хабар дьоммутун элбэтэ сатыыбыт. Уһуйааннарга тиийэн испэктээк көрдөрөрбүтүгэр, нууччалыы көрдөрүҥ диэн көрдөһөллөрө элбэх. Тыа да сиригэр тиийдэххэ, итинник диэн көрдөһөр буоллулар ээ. Этэргэ дылы, көрөөччү көрдөһүүтүн толоробут. Биир-икки нуучча оҕото баар буоллаҕына, испэктээк барыта нууччалыы барар. Саха оҕолоро ону өйдүүллэр дииллэр. Билигин дьиэбит хаарбах туруктаах. Ол иһин кэрийэ сылдьан көрдөрөбүт.
– Репертуары артыыстары кытта ырыталлар дуу?
– Салалта быһаарар. Ырытыһаллар, мунньахтыыллар, ким ханнык оруолга барсарын быһаараллар. Биһиги – толорооччуларбыт.
***
“Хара хаар” – Бүтүн Арассыыйа таһымыгар туруорбут кыһалҕаларынан, ураты философиятынан дойду биир улахан бэстибээлигэр бастыҥ киинэ аатын ылла. Киинэ көрөөччүнү өһүргэтэр, толкуйдатар, куйахатын күүрдэр буоллаҕына, чахчы ураты санааны саҕарын, атын иэйиини уһугуннарарын илэ көрөн итэҕэйиҥ.
Сонуннар
09.12.2022 | 18:00
Медколледжка волонтер күнүн бэлиэтээтилэр
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 08.12.2022 | 09:00
Рево Алексеев: «Саха киһитэ ыра сатыа суохтаах!»
Орто саастаах дьон үлэттэн сылайдаҕына, хаһан биэнсийэҕэ тахсабыт диэн өрө тыыналлар. Оттон бүгүҥҥү ыалдьыппыт Рево Захарович Алексеев 85 хаарыгар үктэнэн да баран күн бүгүҥҥэ диэри мууһура үлүйбүт киһини быыһыырга олоҕун анаабыт үлэтигэр — Дьокуускайдааҕы научнай-чинчийэр кииҥҥэ түбүгүрэ сылдьар. Бэйэтин сааһыгар лаппа эдэрчи көрүҥнээх, саастаах киһи диэтэххэ, үчүгэйдик көрөр-истэр, сорох кырдьаҕас...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Имик-самык сырдык балаҕан дьиэ кэтэҕириин оронун инни-гэр сыа чимэчи элэҥнээн-күөрэҥнээн умайар сырдыгынан сирдэ-тэн көрдөххө, ороҥҥо биир киһи сотору-сотору иһин түгэҕиттэн бөтүөхтээн ынчыктыы сытара.
Сытар киһи дьүһүнэ-бодото уларыйбыт, сырайын дьүһүнэ туой буор курдук өлбөөдүйбүт, икки хараҕын көмүскэтин түгэҕэр үрүҥүнэн диэличчи көрбүт, мунна ордук уһуктанан, чөмчөйөн, кы-рыыламмыт курдук буолбут. Ынчыктыырыттан, тыынарыттан иһит-тэххэ, киһи аатыттан ааспыт киһи быһыылаах.
Чочум буола-буола түҥ-таҥ буолан, тыынын былдьаһан, эмис-кэ ууга түһэн баран өрүһүнэн эрэр киһи курдук өрө тарбыалаһар, ол кэнниттэн салгыны туппат буолбут күөт хааһаҕын курдук хар-быс гынан, хамнаабакка им-ньим баран сытар. Ол курдук таҥас баран сыттаҕына, кини өйүгэр-санаатыгар арааһынай көстөргө дылы гынар. Хайтах кини өлүөр-чэбдик сылдьан тугу гыммыта, тугу саҥарбыта, хайтах оҕо буолан улааппыта,ойох ылан, оҕо төрөтөн ыал буолбута. Байар-тотор кыһалҕатыгар араас эрэйи-буруйу көрбүтэ, үчүгэй ааты ылар, илин быльдьасыһар иннигэр, араас дьиибэни-албыны оҥорбута, киһи ордугар ымсыырбыта, дьону кыһалҕаҕа түбэһиннэртээбитэ, атаҕастаабыта, баттаабыта, быһатын диэн эттэх-хэ, киһини өйдүүр буолуоҕуттан тугу оҥорбута барыта бу баар кур-дук кини өйүгэр, кини хараҕар чопчу элэҥнээн көстөргө дылы этэ. Кини атаҕастаабыт, сыспыт-мөхпүт, сымыйалаабыт, албыннаабыт дьонноро бука барылара кини иннигэр кэлэн сэтэрии, күлэ турарга дылылара. «Оок-сиэ! Отто дойдуга сыыһатык даа туттан сыльдьыбыт эбиппин. Үрүҥ күнтэн сүтэртэн миигин туох да быыһыа суох ээ, бадаҕа... Хаттаан төрүүрүм буоллар, хара ааныттан атыннык туттан олоруом этэ, кылгас үйэлээхпин өйдөөн, кими да кытта ииссибэккэ, кимиэхэ даа куһаҕаны оҥорбокко олоруом этэ. Киһи иккитэ төрүүр гына оҥоһуллубатаҕа куһаҕанын эбитин нии...» — дии саныы сытта.
Ол гэннэ дьоҥҥо, бары өстөөхтөрүн кытта тупсуон, бары киниэхэ куһаҕаннаах дьону бырастыы гыныан сүрдээхтик баҕара санаата. Тугу эрэ саҥарыан баҕарда даа, тыла хамсаабат буолан хаалбыт, көхсө, түөһэ тугунан эрэ ыга баттаппыт эбэтэр кыбыттарбыт курдук, кып-кыараҕаһынан түөһүн иһиттэн өрө эппэҥнээн тыына сытта...
Дьиэ иһигэр тыас иһиллээбит курдук им-ньим... Дьиэлээхтэрэ ба-рылара туохтан эрэ куттаммыт, туох эрэ кытаанах улахан суолга бэлэм-нэммит курдук буолан, саҥата-иҥэтэ суох куруһан олороллор.
Кырдьык даҕаны хайтах эрэ киһи куйахата күүрүөх, этэ салаһан ытырбахтыах, улаханнык саҥардахха, улаханнык тыаһаатахха, туох эрэ көтүрү ыстанан барыларын баттыы түһүөх курдук, барык-сарык балаҕан иһэ буолбута, ок-сиэ!.. Кырдьык даҕаны, тоҕо баҕас куһаҕанай, ыараханай... Ол курдук дьиэ иһинээҕи дьон санааларын туох эрэ харахха көстүбэт, кистэлэҥ, хараҥа күүс кэлэн саба баттаабыта... Сытар киһи көхсүн иһигэр дириҥ баҕайытык ынчыктаатаҕын аайы дьиэ иһинээҕи дьон барылара, эмискэ тымныы уунан ыстар-быт курдук «дьигис» гына-гына, бэйэ-бэйэлэрин көрсүһэн кэбиһэ олорбуттара.
Сытар киһи иннигэр олорор дьахтар, имик-самык умайа турар чимэчи сырдыгын хаппахтыы дьиэ үрдүгэр тиийэ харааран «бэкис» гына туран баран, хайдах эрэ сүрдээх түгэхтээх баҕайытык: «Туруҥ, барда...» — диэбитэ барыларыгар сүрдээх ыараханнык, кытаанахтык иһилиннэ. «Барда», соҕотох «барда» диэн тыл ол бириэмэҕэ киһи аайы бэрт элбэх ыарахан кутурҕан санааны аҕалла. «Барда...»
Биһиги эмиэ кини курдук өлүөхпүт буоллаҕа диэн куттаммыттара эбитэ дуу, эбэтэр өлөн сытааччыны өссө улаханнык аһыйбыттара эбитэ дуу, соччоҕо ону хайалара да арааран билбэтэҕэ.
Дьахтар имик-самык оттотугар туран «барда» диэбит тылыттан туох баар дьиэ иһигэр баар барыта, уоттуун, мастыын уларыйарга дылы гынна, оннооҕор хотон түгэҕэр сытар ынах дириҥ баҕайытык им-ньим оттотугар ынчыктаан ыҥыранна.
Кэтэҕириин балаҕан муннугар, долбуур үрдүгэр турар кы-рааска таҥара мэтириэтигэр араҥас чимэчи аҕаараҕын уматан ба-ран, таҥараны итэҕэйэрдиин, итэҕэйбэттиин ол бириэмэҕэ ис сүрэхтэриттэн, бары наадаларын, кыһалҕаларын, отто дойду олоҕун умнан тураннар, «бокуоньньук дууһатын айыы таҥара уһун олоҕор сырдаттын» диэн уостарын иһигэр ботугуруу-ботугуруу, кириэстэммитинэн бардылар. Кырааската онон-манан эргэрэн, эмтэрийэн тохтон түспүт Киристиэс мэтириэтэ, борук-сорук оттотугар чимэ-чи элэҥнээн умайан сырдатарынан кыһайан көрдөххө, кинилэр көрдөһүүлэрин истибит, саныы турар санааларын тобулу билбит, кырдьык субу илэ бэйэтинэн кэлэн олорор дуу дии саныах курдук буолбут этэ.
***[уларыт]
Түөрт муннуктаах муус түннүгүнэн күһүҥҥү күн уота мүлчү ойон киирэн, балаҕан иһин күндэлэс сырдык оҥорбут. Таҥара анныгар алта кырыылаах хоруоп дьааһыкка өлбүт киһи чиккэйэн сытар. Кини ойоҕоһугар кырдьа барбыт кыра соҕус киһи чочум буола-буола бокулуоннуу-бокулуоннуу, таҥара да иһиттин, дьон даа көрдүннэр диэбит курдук, саалтыыр ааҕан добдугурата турара, дьиэ иһинээҕи быһыы-майгы, көннөрү олохтон чыҥха атын буолбут, киһи эрэ сирэйэ-хараҕа уларыйбыт, урукку курдук ооньньуу-күлүү суох... Ханна эрэ, тоҕо эрэ кыһаммыт, тиэтэйбит курдук буолбуттар. Дьиэ иһинээҕи дьон бары, аны туран кэлээрэй, биһигини барыбы-тын билэн сыттаҕа буолуо диэбит курдук, хайы-үйэҕэ муус буолан тоҥон тугу да гынарын билбэт буолбут киһиттэн харахтара, санаа-лара арахпатаҕа...
***[уларыт]
Кыраһа хаар оттотугар, томтор сиргэ, иин үрдүгэр хоруоптаах киһи сытар. Лааданнаах хадьыыланан талбаатыы-талбаатыы, ырыысалаах аҕабыт кырдьык-хордьук санаарҕаабыт куолаһынан ыллаан дуораһытара хайтах эрэ киһи сүрэҕэр хатанан, кырдьык даҕаны киһибитин уһун олоҕор атааран эрэбит диэх курдук этэ. Ыраас халлаан ньууруттан күн уота ордук үчүгэйдик, ыраастык күндээрэн, өлбүт киһи сирэйигэр, аны көрүөм суоҕа диэх айылаах чаҕылыйа тыкпыт. Сонно көрдөххө, оттуун-мастыын, күннүүн, аҕабыттыын хайтах эрэ ордук үчүгэй буолбукка дылылара. Хоруобу иин түгэҕэр түһэрэн бараннар, аны туран кэлиэ диэбит курдук, салаҥ ыксалынан иин тулатыгар томточчу ыһыллыбыт тоҥ буорунан ииннэрин толоро охсон кэбистилэр... «Барда»...
Аҕыйах хонук анараа өттүгэр син атын дьон курдук ооньньоон-көрүлээн, кыһанан, эрэйдэнэн, илин быльдьасыһан үп-ас мунньа сыддьыбыта барыта кэннигэр хаалла.Билигин киниэхэ туох даа наадата суох...сири кытта сир, буору кытта буор... Аны таҥара да, абааһы да өрүһүйбэт. Хайтах кини сир үрдүттэн сир анныгар киирэн буорунан баттатыллыбытын курдук, бар дьоҥҥо эмиэ мааныта, аһыыта, кутурҕана барыта сууйуллан, умнуллан Уйбаана да, Сэмэнэ да биллибэт буолла.
Киһилэрин көмөөт, били ытаабыт, аһыйбыт дьон бары эмиэ күн сирин олоҕор кыһанан, өлөрү умнан, үөрэн-көтөн, ооньньоон-күлэн, атаҕастаһан-баттаһан, илин быльдьасыһан, тыыннаах буо-ларга кыһаммытынан бардылар.
Оннооҕор халлаан тыала саҥа түспүт кыраһа хаары альдьатан, өлбүт киһини таһаарбыт суолларын саба тибэн, сүтэрэн кэбистэ... «Барда...»
Алампа айымньыларын тиһигэр төннөргө.
Төрдө — «https://sah.wikisource.org/w/index.php?title=Барда_(Алампа)&oldid=3919»
Категориялар:
Алампа
Кэпсээн
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Түмсүү сирэ
Туох буола турара
Кэнники уларытыылар
Түбэспиччэ сирэй
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Скачать EPUB
Скачать MOBI
Скачать PDF
Другие форматы
Атын омук тылынан
Сигэни эп
Бу сирэйи бүтэһигин 13:53 4 От ыйын 2011 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.